Drhti, drhti, novorođeni

Piše: Želidrag Nikčević

Filozofi kažu da u ljudskom životu autobiografska nit puca čim se dovoljno namota prema njegovim počecima. Po svemu sudeći, za nas postoji urođena skrivenost početka, jedno takoreći konstitutivno sljepilo.

Životnu knjigu ne možemo prelistati unazad, da bismo vidjeli odakle nadolaze riječi i rečenice, nego je to uvijek lebdenje puno slutnje, magloviti osjećaj koji obavija sve sa čim se graniči. Ali Nogo kaže:

„Čovek se vraća kući u domovinu reči
A reč unazad hodi u postojbinu bola
U kući koje nema po svu noć neko ječi
Mirišu bor i javor i rastopljena smola
Ne mogu tamo ući vazda me neko spreči
I za ruku me vodi onoj koja se zbola.“

Tamo! Tamo gdje smo već bili, gdje se može reći još samo: „Drhti, drhti, novorođeni! U šumi, kao u majci, od sunca, vjetra, kiše i snijega zakriljen.“
Može se to naslutiti i ovako. Ako pokušamo da izdvojimo neku uslovnu jedinicu Nogove lirike, onda je ona po pravilu nekako diskretnija, ekonomičnija, manja nego kod drugih naših velikih pjesnika. Skromnija, a ubojitija. To je taj neponovljivi Nogov zvukopis, to gusto trenje i fascinantno komešanje pjesničkog tkiva, kad nam se na trenutak učini da iza poetskog govora, iza slova, izbija neki drugi jezik, koji podliježe nebeskom dešifrovanju. Pažnja se tu nježno privija uz tzv. sitniš univerzuma: ono malo sunca, gloginje, kupine i drače, ptičice, košutice, šuplje trske i svirale od zove, drozdić u ševaru (koji je „sasluživo“), rozgve (koje se krste), zrikavci (koji vježbaju opelo) – sve do onih čudesnih borova kaluđera i jela monahinja. Sve do onog kamena, iz pjesme „Sveti Vasilije“, kome se pjesnik obraća neuporedivim vokativom („pospani kamene s koga koze brste“), prvo njemu, pa onda pčeli: „S polja ili s mora okle letiš pčelo“. I sve to odnekud sjajka, i odnekud se glaska, i u svemu prebiva isti Bog.
Taj topli razgovor, to saučesničko oslovljavanje najmanjih božjih tvorevina – možda je ponajveći domet Nogove pjesničke religije. Upravo iz tog sjajkanja i glaskanja rađaju se neiscrpne rezerve hrabrosti, snage i ljepote – koje su nam potrebne za svakodnevno održanje u kritičnim trenucima. Rajko Petrov Nogo je u srpsku liriku vratio njene basnoslovne, pritajene i skoro zaboravljene aspekte, ne zato što je bio dobronamjerni patriota, nego zato što je suvereno vladao prošlim bogatstvom, što ga je odomaćio i nama nesebično darovao. Zato što je stihom dosegao lirsku etiku koja bi morala da se prelije i u naše duše, zatečene njegovim povratkom u postojbinu bola.
Neizbrisiv je Nogov trag u zvučnom pletivu srpske fantazije.