Na današnji dan 1261. oslobođen Carigrad i ponovo postao prestonica Vizantije

Na današnji dan, 15. avgusta 1261. godine Mihailo VIII Paleolog oslobodio je Carigrad i ponovo ga proglasio prijestonicom Vizantije.
Carigrad su 1204. godine osvojili krstaši, spalili ga, opljačkali i proglasili ga prijestonicom Latinskog carstva, a prijestonica Vizantije premještena je u Nikeju (Nikejsko carstvo). Nikejsko carstvo je jedna od država nastalih nakon krstaškog osvajanja Carigrada 1204. godine. Kao i ostale države na teritoriji Vizantijskog carstva, vladari Nikejskog carstva su sebe proglašavali za naslednike vizantijskih careva. Nakon pada Carigrada u ruke krstaša ostaci Vizantije osnivaju u Maloj Aziji državu sa centrom u Nikeji kao zakonitog naslednika Vizantijskog carstva. U borbama sa ostalim državama nastalim na ruševinama Vizantije, Nikejsko carstvo je osnažilo. Jovan III Duka nastavlja uspješne ratove sa susjedima, pripojivši svojim zemljama Solun, nakon bitke na Klokotnici. Za njegove vladavine Nikejsko carstvo postaje najjača država u Maloj Aziji i jedini ozbiljni kandidat za obnovu Vizantije. Poslije smrti Jovana III, na prijesto stupa njegov sin Teodor II Laskaris, čija se, kratka, ali uspješna, vladavina okončava 1258. godine. Njegovom maloljetnom sinu Jovanu IV Laskarisu za savladara biva određen Mihajlo Paleolog, vizantijski velmoža. Mihajlo maloljetnog cara oslijepljuje i već 1259. godine prigrabljuje svu vlast za sebe. Dvije godine kasnije on u savezu sa Đenovljanima osvaja na prepad Carigrad i obnavlja Vizantiju.

Ovaj događaj predstavlja kraj Nikejskog carstva i početak tzv. Obnovljene Vizantije i vladavine njene poslednje dinastije (Paleologa) koja je vladala Carstvom do njegovog kraja 1453. godine kada je poslednji vizantijski car Konstantin Dragaš poginuo braneći Carigrad. Dvor nikejske države koristio je izraz Heleni umjesto ranijih Rimljana za opisivanje svog grčkog stanovništva. Savremenici su preferirali upotrebu Helena ili pridjev Helenski za Nikejsko carstvo. Stoga je car Teodor I Laskaris zamijenio termine Rimljani i Grci terminom Heleni. Car Teodor II Laskaris opisuje svoje kraljevstvo kao nova Helenija. Patrijarh Germanos II je koristio u zvaničnoj korespondenciji sa zapadnim svijetom termin Grci za opisivanje lokalne populacije i Carstvo Grka kao ime države. Tokom tog perioda postojala je usaglašena etnička grčka inicijativa za samoidentifikaciju. Godine 1219. Sveti Sava je od Vaseljenskog patrijarha Manojla I, koji je stolovao u Nikeji, dobio autokefalnost Srpske crkve sa statusom arhiepiskopije.

Svetigora