Načalo indikta – Crkvena nova godina

Prvi vaseljenski sabor opredelio je da crkvena godina počinje 1/14. septembra. Naša Sveta crkva molitveno praznuje početak Crkvene nove godine – Načalo indikta.

U 6. veku, za vreme vladavine cara Justinijana Prvog (527-565), uvedeno je računanje vremena po indiktima ili indiktionima. Reč indikt potiče od latinske reči indictio, a ovim pojmom nazivan je poseban ukaz ili odredba kojom su u Rimskoj imperiji određivane poreske obaveze stanovništva za petnaestogodišnji period. Počev od epohe vladavine rimskog imperatora Adrijana (117-138), svake petnaeste godine, nakon izvršene procene imovine, posebnim ukazom propisivane su poreske obaveze koje je svaki stanovnik imao prema Rimskoj državi.

Prikupljena sredstva od poreza bila su predviđena za izdržavanje rimskih vojnika čija je služba trajala petnaest godina. Pojam indikt, s vremenom je počeo da se upotrebljava i kao jedinica u merenju i izračunavanju vremena različitih istorijskih događaja ili pak u datiranju pojedinih dokumenata. Povrh svega, počev od 312. godine, ovim pojmom se označava i početak Nove godine, koji je od tada obeležavan 23. septembra, to jest na dan jesenje ravnodnevice, kada je proslavljan i dan rođenja rimskog imperatora Oktavijana Avgusta. Od 462. godine, početak Nove godine obeležavan je prvog septembra, tako se da od tada početak godine podudara sa početkom meseca.

Kao crkveni praznik, početak indikta pominje se još u Vasilijevom minologiju iz 10. veka, gde je zabeleženo da je Gospod Isus Hristos nama hrišćanima darovao ovaj sveti praznik koji, i revnosno proslavljajući, Njemu blagodarimo. Navedeno svedočanstvo ukazuje na drevnost proslavljanja praznika Načala indikta. Pojedini liturgičari pretpostavljaju da je običaj proslavljanja pomenutog praznika ustanovljen još u 4. ili 5. veku. Ipak, najstarija relevantna svedočanstva o bogoslužbenom proslavljanju Načala indikta sreću se tek u 8. veku, u spisima Svetog Teodora Studita.

Služba praznika Načala indikta približava nam suštinski smisao i značaj molitvenog praznovanja početka Crkvene nove godine. U bogoslužbenim pesmama ovog praznika uznose se usrdna moljenja Bogu da blagoslovi venac novog leta blagosti Njegove. Praznujući početak Crkvene nove godine, na svetim bogosluženjima molimo od Gospoda koji je stvorio dane i noći, vreme i godine (kondak praznika) da osveti i blagoslovi novi godišnji krug, da daruje plodnost zemlje i blagorastvorenje vazduha, ali i da blagoslovi i sačuva sve nas. Služba ovog praznika prožeta je i blagodarenjem Gospodu za sva dobra koja nam je pružio. U jevanđelskom začalu praznika slušamo o Hristovom odlasku u nazaretsku sinagogu, gde je pročitao sledeće reči iz Knjige proroka Isaije: Duh Gospodnji je na Meni, zato Me pomaza da blagovestim siromasima; posla Me da iscelim skrušene u srcu; da propovedam zarobljenima da će biti pušteni, i slepima da će progledati; da oslobodim potlačene i da propovedam prijatnu godinu Gospodnju (Lk. 4, 18-19).

Crkvena nova godina ujedno označava i početak godišnjeg bogoslužbenog kruga, a njega čine praznici koje proslavljamo u toku godine. Prvi u nizu tih praznika jeste Rođenje Presvete Bogorodice – Mala Gospojina.

Izvor: MCP