Novija istorija albanskog falsifikovanja istorije

Piše: Đorđe Nikolić

Poslednja epizoda dokumentarnog serijala „Albanski tragovi“ (Gjurmë shqiptare) čiji je autor albanski novinar Marin Mema, emitovana 30. 5. 2020. godine na albanskom Top kanalu (Top Channel), izazvala je veliku buru u srpskoj javnosti. U poslednje emitovanoj epizodi serijala, koji se bavi albanskom istorijom i tradicijom, govori se o navodnom vekovnom planu srpskog naroda da poništi sakralnu istoriju Albanaca. Srbi su optuženi da su prisvojili albanske hrišćanske bogomolje pošto su Albanci autohtono stanovništvo koje naseljava Balkan – potomci drevnih Ilira. Kulturno nasleđe srpskog naroda, zadužbine srpskih vladara na Kosovu i Metohiji su označene kao albanske, a Srbi optuženi za njihovo preotimanje, kao i preotimanje katoličkih bogomolja, nasilno sloveniziranje imena stanovnika itd.

Na ove očite pokušaje falsifikovanja istorije je dana 2. 6. 2020. godine reagovalo Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije saopštenjem u kojem stoji da se „u filmu bezočno falsifikuju istorijske činjenice, a srpske crkve, manastiri i spomenička i duhovna tradicija na Kosovu i Metohiji proglašavaju albanskim, sa jasnim ciljem promovisanja velikoalbanske pogromaške politike na štetu Srbije i srpskog naroda“. (Celovito saopštenje možete pročitati ovde).

Falsifikovanje i zloupotreba istorije jesu metodi kojima se albanska javnost služi već određeno vreme zarad ostvarivanja nacionalnih političkih interesa pri čemu se insistira na istorijskom pravu albanskog naroda čije se poreklo direktno vezuje za starosedelačke narode Balkana. Sloveni i Srbi se predstavljaju kao rušitelji i otimači albanske kulture navodno stare nekoliko milenijuma. Radi se o političkim tumačenjima i konstrukcijama istorije koji su neprihvatljivi za kritičku istorijsku nauku. Iskrivljujući istorijsku istinu Albanci nastoje da celukupno kulturno-istorijsko nasleđe Kosova i Metohije prikažu kao albansko, što prema njihovom shvatanju treba da svedoči da Albanci polažu apsolutno pravo na oblast Kosova i Metohije.

Episkop raško-prizrenski Pavle je još 1986-87. sasvim slučajno otkrio pokušaje krađe istorije i istorijskih i verskih objekata koji su po njegovom mišljenju imali za cilj da se zvaničnim aktima pokaže da na Kosmetu nema ni Srba ni njihovih crkava.

A to je trebalo biti postignuto tako što su u katastarskom registru pojedini objekti Srpske pravoslavne crkve bili upisani kao džamije ili kuće. Kada je Eparhija krajem 1986. i početkom 1987. godine u jednom selu kod Suve Reke imala potrebu za posedovnim listom za lokalnu crkvu i portu, ustanovila je  dobiši isti da umesto crkva piše „džamija“. Da se ne radi o slučajnoj greški ustanovljeno je nakon što je Eparhija potražila posedovne listove za druge crkve i crkvišta. Stvarnost je bila poražavajuća. Crkva Sv. Petra i Pavla u samoj Suvoj Reci, sedištu Skupštine Opštine, uvedena je kao džamija. Stara crkva u Rečanima, iz 1370. godine uvedena je isto tako. U posednovnom listu manastira Sv. Trojice pisalo je „Dobro manastira Sv. Trojice, parcela 3665, br placa 13/62, naziv zemlje ili potesa: bela Rudina, dvor, džamija“. Crkva Sv. Nikole u selu Dvorane i crkva Sv. Nikole u selu Popovljane u katastru su bile upisane kao kuća, a crkva Sv. Uroša u selu Selogražde kao „zgrada“. U geodetskoj upravi u Peći, kao džamije su obeležene crkve u Vitomirici, Sigi i Goraždevcu.

Isto tako su bile zavedene crkve u Đakovici, Gnjilanu, Budrigi, Pasjanu, Kos. Kamenici. Sve srpske crkve pri Geodetskoj upravi u Orahovcu su bile zavedene ili kao „kuća“ ili kao „zgrada“, dok crkva u Brnjači uopšte nije bila upisana u registar. Crkvišta crkvava koje su bile porušene za vreme Drugog svetskog rata uopšte nisu bila registrovana kao crkvišta, već kao opštenarodno dobro. Episkop Pavle je o svim ovim prilikama bio obavestio Sveti Arhijerejski Sinod i Komisiju za odnose sa verskim zajednicama u Prištini.[1]

Drevnost Albanaca i njihove kulture koja navodno obuhvata i srpske kulurno-istorijske i verske spomenike, su često isticali albanski vršioci javnih funkcija i ljudi koji uživaju ugled u albanskom društvu.

Tako je politički lider kosovskih Albanaca, Ibrahim Rugova, u intervjuu za Kosovski informativni centar 25. avgusta 1995. godine izjavio sledeće: „Kosovo je bilo naseljeno Albancima od drevnih vremena Kraljevine Dardanije koja je bila u sastavu Ilirske Kraljevine. Posle toga ona je postala rimska provincija. Za vreme vizantijskog perioda, srednjeg veka i tokom Osmanske imperije Kosovo je bilo samostalan entitet sa posebnim identitetom. Manastiri i crkve na Kosovu bili  su prvobitno albanski i kasnije su ih oteli Srbi koji su unuštili veliki broj albanskih katoličkih crkava“.[2]

Sporne tvrdnje o navodnoj uzurpaciji „drevnih albanskih katoličkih crkava“ od strane Srpske Pravoslavne Crkve, čiji je cilj prisvajanje srpskih pravoslavnih svetinja i prikazivanje istih kao deo nekakve kosovske kulture i  tradicije, dolaze i od rimokatoličkog biskupa prizrenskog Monsinjora Marka Sopija, Albanca po nacionalnosti. On je za publikaciju „Guerre etniche: una fatalita? Un esempio – IL KOSOVO“, Enzo della Pellegrina, u izdanju Karitas-a iz Vićence izneo niz neistinitih tvrdnji kojim negira viševekovno postojanje Srpske Pravoslavne Crkve na Kosovu i Metohiji. Između ostalog piše kako su „crkve koje vidimo na kartama Kosova postojale i pre dolaska Srba“, kao i da su „pravoslavne crkve koje su skoro građene uništene jer su predstavljale političku moć Srba“.[3]

Na ove dzinformacije odgovorila je Eparhija raško-prizrenska tako što je tadašnji vladika Artemije uputio pismo biskupu Sopiju 22. aprila 2001. godine. Započevši citatom iz Svetog pisma „Upoznajte istinu i istina će vas osloboditi“ Artemije traži od biskupa da navede argumente u prilog svojim neosnovanim tvrdnjama i preporučuje mu publikacije „Raspeto Kosovo“ i „Zadužbine Kosova“ kako bi se upoznao sa istorijskom istinom.[4]

Zamenik (kancelar) biskupa Marka Sopija, dr Šan Zefi (alb. Shan Zefi) je, po navodu dnevnog lista Zëri u broju od 18. oktobra 2003. godine, prilikom susreta sa predstavnicima  radikalne albanske političke organizacije „Nacionalno-oslobodilački pokret Kosova“ (LKCK) izjavio da je „Srpska Pravoslavna Crkva podizala svoje hramove na ruševinama albanskih crkava, čime su duhovne vrednosti zamenjivale političkim“.[5]

Lažna tzv. „Republika Kosovo“ je u dva navrata do sada pokušala da postane član UNESCO-a i na taj način srpsko kulturno nasleđe prigrabi kao svoje. Ova organizacija Ujedinjenih nacija je 2015. godine na predlog Albanije glasala o preporuci za prijem „Kosova“ u članstvo. Ovaj pokušaj je osujećen, a srpska javnost se susreće sa informacijama da u albanskim knjigama i novinama stoji da je manastir Dečani gradilo pleme Gaši za dinastiju Nimani. Propao je i pokušaj iz 2018. godine da „Republika Kosovo“ postane član UNESCO.

Eparhija raško-prizrenska je prošle godine sa zabrinutošću primila vest objavljenu u kosovskim medijima o najavi početka radova na konzeraciji pravoslavnog hrama Svetog Nikole na Novom Brdu koje uz finansijsku podršku nemačke ambasade u Prištini izvodi tzv. Arheološki institut Kosova. Krajem maja 2019. godine ambasador Kristijan Helt i Ramuš Haradinaj, predsednik Vlade tzv. „Republike Kosovo“ proglasili su završetak radova „na katoličkoj crkvi” U   kosovskim medijima se tvrđava Novo Brdo naziva „Artanom“.

A još uvek je sveže sećanje kada su uoči albanskog „Dana dijaspore“, 1. avgusta prošle godine biskup prizrensko-prištinski Đerđ Doda ( Dodë Gjergji) i umirovljeni nadbiskup barski Zef Gaši sa nekoliko rimokatoličkih sveštenika i vernika služili misu na ostacima drevnog pravoslavnog hrama Svetog Nikole u Novom Brdu. Misi je prisustvovao i Ismet Hajrulahu direktor Direktorata za kulturnu baštinu pri Ministarstvu kulture takozvane „Republike Kosovo“. Nastavljajući stopama svog prethodnika na biskupskoj stolici, Biskup Đerđ Doda je nakon odslužene mise održao besedu, gde je između ostalog  rekao: „Zašto smo danas na Novom Brdu? Želeli smo da dođemo ovamo jer je to mesto koje dokazuje da smo bili ovde pre nego što smo imali religiju, bili smo ovde pre Hristovog rođenja, bili smo pre nego što su Osmanlije došle sa Muhamedom, bili smo ovde pre nego što su došli Sloveni. Bili smo ovde, iako je naše sećanje možda izbrisano, imamo ovo kamenje koje dokazuje da smo i mi verovali, verovali onome što smo čuli u Jevanđelju“.[6]

Stručna i šira javnost je u obavezi da reaguje na svaki pokušaj kulturne krađe i falsifikovanja istorije i zato moramo da budemo konstantno budni. Srpskom narodu predstoji velika borba za istoriju, kulturu i svetinje što se da videti u Crnoj Gori.

[1] Episkop raško-prizrenski Pavle, Izveštaji sa raspetog Kosova- Svetom Arhijerejskom Sinodu za Sveti Arhijerejski Sabor Srpske pravoslavne crkve 1957-1990, Beograd, 2013.

[2] „Albansko prisvajanje srpskog pravoslavnog nasleđa na Kosovu i Metohiji“, Informativna služba Eparhije raško-prizrenske, 23. oktobar 2003.

[3] Isto.

[4] Episkop raško-prizrenski i kosovsko metohijski Artemije, „Crkve na Kosovu i Metohiji nisu simbol političke moći, već naša nasušna potreba“, Glasnik Kosova i Metohije br. 55, 22. 04. 2001, 1.

[5] Albansko prisvajanje srpskog pravoslavnog nasleđa na Kosovu i Metohiji“, Informativna služba Eparhije raško-prizrenske, 23. oktobar 2003

[6] http://www.drita.info/2019/08/02/u-shenua-dita-e-diaspores-ne-novoberd/?fbclid=IwAR23Kl8gMUic23IIKStWk8wHNGKPFwa8QyI_KHQlax_wArDbaeyuZSJqh