Put u besmrtnost srpske vojske: Na današnji dan 1915. počela Albanska golgota

Dana, 25. novembra 1915. godine Vrhovna komanda srpske vojske u Prvom svjetskom ratu donijela je odluku o povlačenju trupa preko Crne Gore i Albanije.

Prva kolona je krenula, 26. novembra 1915. godine iz Prizrena preko Vezirovog mosta prema Skadru i Lješu, u kojoj su bili kralj, vlada i diplomatski kor. Nekoliko dana kasnije, iz Prizrena kreće druga kolona, ali drugim pravcem. A, iz Peći u povlačenje kreću sve tri srpske armije, glavnina vojske, pravcem Peć – Andrijevica – Podgorica – Skadar. Vlada je krenula iz Prizrena u Skadar, a za njom je krenula i Vrhovna komanda.

Uništivši ili zakopavši teške i poljske topove, srbijanska vojska je krenula 3. decembra put Crne Gore i Albanije. Kretanje je bilo sporo po zaleđenim putevima, a dodatni problem su predstavljali napadi Albanaca koji nisu priznavali vlast Esad-paše Toptanija, saveznika Srbije.

Albanska golgota je ustaljen naziv za povlačenje srpske vojske i prognanih civila preko zavijanih planina Albanije i Crne Gore nakon invazije Centralnih sila na Srbiju, u zimu 1915/16. godine tokom Prvog svjetskog rata. Ovo povlačenje je teklo u više kolona iz pravca Metohije ka obali Jadranskog mora, gdje su Savezničke komande organizovale transport brodovima i prihvat do bezbjednosnih odredišta, grčkih ostrva u Jonskom moru, Italiji i sjevernoj Africi.

Procjenjuje se da je više desetina hiljada vojnika i civila stradalo tokom povlačenja, od posledica ranjavanja i iscrpljenosti.

Nakon oporavka, oko 150.000 vojnika se priključilo savezničkim trupama na Solunskom frontu, u junu 1916. godine gdje su vođene teške borbe sve do kraja rata i konačnog oslobođenja otadžbine. Svim učesnicima, koji su preživjeli ovaj epski marš, a potom i žestoke borbe na Solunskom frontu, poslije rata uručivana je čuvena spomen-medalja poznata kao Albanska spomenica.

U povlačenju vojnika praćenih izbjeglicama, život je izgubilo oko 240.000 ljudi. Na Krf je savezničkim brodovima prebačeno 135.000 vojnika, koji su oporavljeni i reorganizovani nastavili borbe na Solunskom frontu naredne godine.

Priredio: Miomir Đurišić

Izvor: Mitropolija