Vrijedan jubilej srpske muzike: Stanislav Binički, autor „Marša na Drinu“, rođen prije 146 godina

Stanislav Binički je autor je većeg broja kompozicija za vojne duvačke orkestre: uvertire Iz mog zavičaja, ciklusa narodnih pjesama u obradi Na Liparu, ciklusa Pesme iz Južne Srbije i Mijatovke, vojnih marševa Na Drinu i Paradni marš. Smatra se da je najpoznatiji srpski marš, Na Drinu, Binički posvetio pukovniku Stojanoviću, koji je poginuo u Kolubarskoj bici.

Kompozicija je nastala 1914 godine, a tekst koji postoji sada i izvodi se uz ovu kompoziciju napisao je Miloje Popović Kavaja za potrebe filma „Marš na Drinu“. Binički je  svima prepoznatljivu kompoziciju, snažnog duha koja mnogima i danas daje motivaciju i obeležava skoro svaku vojnu ili nacionalnu svečanost, posvetio  prvoj pobedi srpske vojske, koja je na Ceru do nogu potukla neuporedivo nadmoćniju austrougarsku vojsku. Ali pored toga, kompozitor je bio dirnut ne samo hrabrošću srpskog puka, već i junačkom pogibijom neustrašivog i omiljenog pukovnika Stojanovića. Kompozicija je veoma brzo stekla izuzetnu popularnost, posebno na Solunskom frontu, a izvodili su je i mnogi saveznički orkestri.

–Binički je rođen je u Jasiki nedaleko od Kruševca 27. jula 1872. godine. Posle osnovne škole odlazi u gimnaziju u Nišu, gde od prvog razreda uporedo uči sviranje na violini i flauti kod horovođe i vojnog kapelnika Fridriha Brunetija i vojnog muzičara Pavla Gajičića, a zatim i kod češkog pedagoga Josifa Svobode. Već kao gimnazijalac, rukovodeći đačkim horovima, ispoljio je afinitete ka komponovanju i dirigovanju, a intenzivno bavljenje muzikom nastavio je i tokom studija pevajući u pevačkom društvu „Obilić“, pod dirigentskom palicom Josifa Marinkovića, i „Beogradskom pevačkom društvu“, čiji je upravnik u to vreme bio Stevan St. Mokranjac. Godine 1896, Binički dobija stipendiju Ministarstva prosvete da se školuje na Muzičkoj akademiji u Minhenu, a po odlasku se zahvalno obratio tadašnjem Ministru prosvete, između ostalog rekavši: „…kao glavni predmet u prvom trimestru uzeo sam Teoriju, tako da bih po svršenom školovanju mogao postati dobar kapelnik i učitelj muzike, i da bih mogao uspešno raditi na skupljanju naših narodnih muzičkih umotvorina i dovoditi ih u red modernih kompozicija…“. Prepoznat kao izuzetno darovit, Binički naredne godine dobija i drugu stipendiju od vojnog Ministarstva, za nastavak muzičkih studija, što će u kasnijem radu umnogome odrediti dalji pravac njegovog umetničkog rada. U Minhenu se Binički ženi Fridom Blank, koleginicom sa akademije, koja po udaji postaje Miroslava Binički, njegova verna umetnička saradnica, i istaknuti muzički pedagog- zapisala je o Biničkom Ljiljana Popović, muzički urednika Radija Svetigore. 

Nakon završetka studija, Binički se vratio u Srbiju gdje je postavljen za vojnog kapelnika i referenta za muziku pri vojnom Ministarstvu. Na toj dužnosti Binički je vodio brigu o školovanju kadrova vojne muzike, popunjavanju vojnih orkestara, premještajima vojnih muzičara i nabavci instrumenata za sve vojne orkestre. Za celokupnu srpsku muzičku istoriju, ova 1899 godina bila je izuzetno značajna. Osnovao je prvi simfonijski orkestar u Srbiji pod imenom ,,Beogradski vojni orkestar“ i sa njim održao prvi umetnički koncert. Zajedno sa Stevanom Mokranjcem i Cvetkom Manojlovićem ubrzo osniva i prvu ,,Srpsku muzičku školu“ (današnja MŠ „Mokranjac“) u kojoj je Binički radio kao nastavnik pjevanja. Muzičku teoriju je predavao direktor škole Stevan St. Mokranjac.

Stanislav Binički je u svojim djelima najčešće koristio folklorne srpske motive. Njegovo najpoznatije djelo je, prva u srpskoj muzici, opera Na uranku, opera u jednom činu iz 1903, na tekst Branislava Nušića, koja se smatra prvom srpskom operom sa elementima narodne muzike.

Komponovao je muziku za bajku Ljiljan i omorika, uvertiru za Vojnovićev Ekvinocio, muziku za pozorišne komade Put oko sveta, Nahod, Tašana i dr.

-Stanislav Binički, kompozitor, dirigent, utemeljivač srpske opere, upokojio se u zimu 1942 godine. Srazmerno veličini njegovog dela, truda i posvećenosti svom narodu još uvek mu nije posvećena dovoljna pažnja. Njegova muzika nadahnjivala je i dizala moral srpskom narodu u najtežim ratnim trenucima, a to čini i dan danas. Čuveni „čika Staša“ ostao je zauvek u svojim delima, a i danas njegovo ime nosi Vojni orkestar Srbije koji u saradnji i sa drugim vojnim orkestrima gde sviraju srpski muzičari sa ponosom izvodi čuveni Marš na Drinu i podseća nas ko smo i kakvu istoriju imamo- zaključuje Ljiljana Popović.