Zašto Albanci sa juga Srbije izbegavaju popis stanovništva

Većina Albanaca iz tri opštine juga centralne Srbije – Preševa, Bujanovca i Medveđe, bojkotovala je popis stanovništva održan pre dve godine. Iako uporno tvrde da ih na tom području ima oko 40.000, popisalo se njih samo 1.170. Posledica zvaničnih rezultata poslednjeg popisa bila je da je Preševo ostavljeno bez osnovnog suda i osnovnog tužilaštva, a Bujanovac bez osnovnog tužilaštva i bez Prekršajnog suda, pošto za organizovanje ovih sudskih jedinica u tim mestima nije bilo dovoljno stanovnika.

Većina albanskog stanovništva je u oktobru pre dve godine ispoštovala odluku svojih odbornika i rešila da ne učestvuje na popisu stanovništva, pa su rezultati popisa uticali i da za 30% bude smanjen transfer novca iz republičkog budžeta Nacionalnom savetu Albanaca, što je odmah podignuto na politički nivo i predstavljeno kao navodno ugnjetavanje Albanaca od strane Srbije.

U Beogradu za proleće najavljuju organizovanje popisa kojim bi se utvrdio tačnog broj i etnička struktura stanovnika ove tri opštine juga centralne Srbije, koje se nalaze na aministrativnoj liniji sa Kosovom i granici sa Makedonijom. To bi bio izlaz iz mnogih problema, ali lokalni Srbi otvoreno sumnjaju u spremnost Albanaca da se javno prebroje, jer bi se tako videlo da je njihov broj mnogo manji od onoga kojim mašu. Sa druge strane albanske vođe su nedavno prekinule svaku kominikaciju sa Vladom Srbije, upravo zbog stava srpske države da se pridržava zvaničnih podataka sa poslednjeg popisa, prema kojem u Preševu živi svega 1.170 etničkih Albanaca.

U martu ove godine politički predstavnici Albanaca sa juga Srbije napisali su dokument od sedam tačaka, pod nazivom “Platforma urgentnih mera za afirmaciju prava Albanaca Preševa, Bujanovca i Medveđe” koji je Vlada Srbije ocenila kao prihvatljiv i pokrenula dijalog sa albanskim političarima. I sve je dobro išlo do momenta formiranja mreže sudova, kada su Albanci zatražili da se kao reper uzmu rezultati popisa iz 2002.godine prema kojima je u tri opštine navodno živelo 57.595 stanovnika, što je Ministarstvo pravde odbilo, a Albanci prekinuli pregovore. Kao uslov za nastavak dijaloga, Albanci su pored formiranja sudova, zatražili da se pre toga vrate raseljena lica koja su trenutno na Kosovu, da budu popisani i oni koji rade u inostranstvu i azilanti, kao i da sastav komisija bude u skladu sa nacionalnom strukturom stanovništva.

Lokalni predstavnici Srba i Roma su izjavili da će oni podržati popis, ali insistiraju da on bude čist, bez manipulacija koje su primećene na štetu Srba 2002.godine. Predstavnici Odbora za ljudska prava u Bujanovcu kažu da oni već tri godine traže vanredni popis, kako bi se videlo koliko Albanca zaista ima, kao i da su netačne tvrdnje lokalnih albanskih lidera da je 30.000 njihovih sunarodnika privremeno napustilo zemlju, pošto u tom slučaju u Bujanovcu danas ne bi živeo nijedan Albanac.

Trenutno u desetak sela u kojima formalno živi više hiljada Albanaca, nema gotovo nikoga, a i sami Albanci između sebe govore da bi popis verovatno pokazao manji broj stanovnika Bujanovca i Preševa nego što se tvrdi, ali to obrazlažu iseljavanjem svih naroda sa tog područja.

Sa druge strane srpska udruženja iz Bujanovca najavljuju i bojkot popisa ukoliko on ne bude organizovan na način koji će pokazati realnu sliku stanja na terenu. Srbi traže da kriterijum prilikom popisivanja bude i prijava boravka, odnosno da se ne dozvoli prebrojavanje Albanaca koji samo fiktivno žive u Srbiji. Srbi su saglasni sa ravnomernom zastupljenošću oba naroda u popisnim timovima, ali smatraju da je neophodan i efikasan mehanizam kontrole rezultata,u šta bi, ukoliko bude potrebe, trebalo uključiti i policiju. Oni traže i brisanje svih nepostojećih ljudi sa biračkih spiskova, onih koji su se trajno odselili, i nakon toga raspisivanje lokalnih izbora.

Srbi tvrde da u opštini Bujanovac trenutno živi ispod 12.000 Albanaca, što je dvostruko manje nego na popisu iz 2002.godine u koji se zaklinju Albanci. Samo u poslednje vreme iz Bujanovca se zbog nesigurnih uslova života iselilo i gotovo 2.000 Srba. Kao razloge navode to što se državni vrh susreće samo sa lokalnim Albancima, kažu da je u zvaničnim aktima države počeo da se koristi izmišljeni geografski pojam „Preševska dolina“ koji asocira na odcepljenje, ćirilica je potpuno proterana iz Bujanovca i Preševa u kojima se Albanci nalaze na svim ključnim mestima lokalne vlasti. Zbog svega toga se Srbi osećaju potpuno nezaštićeno u sopstvenoj državi, i sve više njih napušta svoje domove i seli se u druge delove Srbije.

Sve ovo podseća i na albansku taktiku koja je na Kosovu i Metohiji decenijama primenjivana u borbi za odcepljenje od Srbije. Albanci su i tada navodili, a i danas upotrebljavaju različite podatke o svojoj brojnosti, zavisno kako im kada odgovara, i zato je, smatraju stručnjaci, jedini izlaz objektivan popis stanovništva, u koji Beograd mora da uloži maksimum truda, kako bi on bio što bolje organizovan.

I premijer Srbije Ivica Dačić više puta je izjavljivao da treba utvrditi pravi broj stanovnika na jugu Srbije, „a ne stalno govoriti o nekim magičnim brojkama“.

Jer albanski bojkot prethodnog popisa 2011.godine je pokazao da Bujanovac navodno ima 18.067 stanovnika, Medveđa 7.438 . dok je u opštini Preševo, u kojoj živi najveći broj pripadnika albanske manjine, bilo popisano svega 3.080 stanovnika.

U Medveđi, kažu Srbi, Albanaca gotovo da više i nema. Izmišljaju neke cifre koje su daleko od stvarnosti, a istina je da su se skoro svi mladi Albanci iselili u zapadnu Evropu i Ameriku, dok su po selima ostali samo starci, koji polako umiru. I zato lokalni albanski političari, kao ključni uslov nastavka dijaloga sa Vladom Srbije traže da se njihovi sunarodnici koji danas žive širom Evrope i Amerike, na popisu registruju kao da stalno žive u selima Preševa, Medveđe i Bujanovca. A nešto slično su uspeli u Makedoniji, kada su se na tamošnjem popisu stanovništva Albanci iz inostranstva popisivali čak i putem Skajpa (Skype).

Zračak nade da do toga u Srbiji ipak neće doći stiže nam iz izjave predsednika Koordinacionog tela za jug Srbije Zorana Stankovića koji naglašava da država pristaje da popis bude izveden „po međunarodnim standardima, ali ništa više i ništa manje od onoga što zakon kaže, u drugim sredinama kao i na ovim prostorima“. Pomaže i to što o ovoj temi Brisel i Vašington za sada ćute, i pored toga što Albanci svakodnevno traže pomoć od svojih moćnih zapadnih pokrovitelja. A tamo ćute, jer očigledno još nisu smislili kako da desetak hiljada Albanaca virtuelno smeste u Bujanovac, Preševo i Medveđu, dok se oni u stvarnosti nalaze širom njihovih evropskih i američkih država….