CDDRI: Stavovi američkih kandidata o bombardovanju SRJ

Portal “Američki izbori 2016” objavio je analizu politikologa za međunarodne odnose Isidore Pop-Lazić o stavovima američkih pretendenata vezanih za Srbiju, s naglaskom na bombardovanje SRJ.

Projekat “Američki izbori 2016” sprovodi Centar za drušveni dijalog i regionalne inicijative u saradnji sa Fakultetom političkih nauka Univerziteta u Beogradu, uz podršku ambasade Sjedinjenih Američkih Država u Beogradu i Balkanskog fonda za demokratiju.

U analizi Isidore Pop-Lazić navodi se nesporan značaj predsjedničkih izbora u Americi za sve zemlje svijeta, pa tako i za Srbiju. “Ono što je izborna kampanja za predsedničke izbore 2008, ali i ove 2016. godine donela Srbiji, jeste ponovno razmatranje pitanja opravdanosti i podrške, odnosno, protivljenja po pitanju bombardovanja Savezne Republike Jugoslavije 1999. godine.”

Ono što je zajedničko za ova dva izborna ciklusa, prema analizi, jeste Hilari Klinton, kojoj je 2008. protivkandidat u demokratskoj stranci bio sadašnji predsjednik Barak Obama, a danas je to Berni Sanders čija spoljno politička promišljanja ima dosta sličnosti sa Obaminim.

U tekstu se ističe nepopularnost Hilari Klinton među Srbima i navodi da isto proističe iz činjenice da je “Klintonova uvek sa ponosom isticala kako je pružala podršku svom mužu, Bilu Klintonu, i tadašnjem državnom sekretaru Medlin Olbrajt po pitanju bombardovanja Jugoslavije. Ona je izjavila da je insistirala na bombardovanju u telefonskom razgovoru sa svojim mužem (‘I urged him to bomb’). Ovu retoriku je zastupala i za vreme obavljanja funkcije državnog sekretara. Međutim, izjave Medlin Olbrajt da ‘postoji posebno mesto u paklu za žene koje ne pomažu jedna drugoj’, aludirajući tako da sve žene treba da glasaju za Hilari, ali i politika koja je vođena prema Jugoslaviji devedesetih godina, naišla je na osudu pre svega akademske javnosti. Poslednja u nizu jeste bojkot studenata i profesora Kalifornijskog koledža Skrips koji su se usprotivili da Medlin Olbrajt održi govor na dodeli diploma, smatrajući je ratnim zločincem.”

Analizira se i otvoreno pismo koje je objavljeno u studentskim novinama „The student life“, gdje studenti navodeći svoje razloge za bojkot, pominju i bombardovanje SRJ. Ovdje se kaže da je bombardovanje predstavljano kao „humanitarna misija“, a ono je zapravo bilo povezano sa namjerom da se osujeti Ruski uticaj u Evropi, kao i da je Jugoslaviji dat izbor između mirovnog ugovora koji bi omogućavao NATO okupaciju ili bombardovanja, osvrćući se na veliki broj žrtava i uništenu infrastrukturu. “

Ovaj događaj nije usamljen, sličan doček su joj, početkom aprila, priredili i studenti njujorškog Sirakuza Univerziteta, a na istoj svečenosti govorila je i predsjednica Klinton fondacije Dona Šalala. „Izgleda da bivša državna sekretarka više škodi kampanji Hilari Klintom zbog brojnih kontraverznih izjava i političkog delovanja u prošlosti”, navodi se dalje u analizi.

Pominje se i nedavna izjava Hilari Klinton da, ukoliko postane predsjednik, planira da uposli i svog supruga, pogotovo na planu ekonomije, a kako je ovo izazvalo buru nezadovoljstva, tim povodom oglasio se i njen portparol koji je naglasio da bi bilo sumanuto ne iskoristiti njegove kapacitete.

O drugom demokratskom kandidatu Berniju Sandersu u analizi se kaže da mnogo manje pažnje posvećuje spoljnoj politici u odnosu na Hilari Klinton. “Dok imaju dijametralno različite stavove po pitanju rata u Iraku, to se ne može reći i za bombardovanje Jugoslavije. Naime, malo su poznate izjave Bernija Sandersa koji je u vreme bombardovanja bio član Predstavničkog doma Kongresa. Portal feelthebern.org se između ostalog bavio i ovim pitanjem u odeljku ‘Kosovska kriza’. Iako je bio sklon izjavama da nikada nije podržao ni jedan rat, zapravo je odobravao bombardovanje Jugoslavije opravdavajući ga kao ‘humanitarnu intervenciju’. On je podržavao napade iz vazduha jer je smatrao da će se tako smanjiti broj američkih vojnih žrtava, kao i da će se povećati šanse za uspeh.”

U analizu je uključen i dio govora Bernija Sandersa gdje on kaže da se slaže sa stavovima koje je Joška Fišer iznio po ovom pitanju, te podsjeća da je Joška Fišer za vrijeme bombardovanja bio ministar spoljnih poslova SR Njemačke i zagovarao je bombardovanje kao preventivno sredstvo, odnosno, sredstvo koje bi predupredilo navodni planirani genocid. Ovi stavovi pa i sama intervencija se temelje na kontraverznoj „Operaciji potkovica“ čija se autentičnost i danas uveliko dovodi u pitanje.

Za razliku od Sandersa, navodi se u analizi, Donald Tramp je smatrao da bi ulazak trupa prouzrokovao manje smrti i manje terora nego što je to bio slučaj napadima iz vazduha. “Međutim, Tramp je jedini koji je pokazao žaljenje povodom agresije 1999. godine. Domaća štampa prenela je kako se Donald Tramp u emisiji kod Larija Kinga 1999. godine izvinio Srbiji za bombardovanje, međutim to se nije desilo. On je zapravo rekao da bi on to uradio malo drugačije, između ostalog izjavio je: ‘Pogledajte šta smo uradili toj zemlji i tim ljudima, i stradanja koja smo prouzrokovali.’ Naglasivši da bombardovanje Jugoslavije nikako ne smatra uspehom.”

Pop-Lazić ističe da se, s obzirom na to da među potencijalnim kandidatima nema bitne razlike po pitanju odnosa prema Srbiji, ostaje nepoznanica za koga će Srbi u SAD glasati. “Iako nema zvanične statistike po ovom pitanju Glas Amerike u intervjuu sa predsednicom Srpskog instituta u Vašingtonu, Danijelom Sremac, navodi da će amerikanci srpskog porekla sa pravom glasa veću podršku dati republikancima, kao i da to za koga će glasati zavisi od godina, zanimanja i mesta gde žive, ističući da se politika Hilari Klinton vezuje za politiku Bila Klintona prema Jugoslaviji, a da će mlađa populacija svoje poverenje pokloniti demokratama, kao i da se uglavnom odlučuju za stranku, a ne za pojedinca.”