Pokret za Pljevlja: Akciza na ugalj – crnogorski, evropski ili NATO standard?

Zakonom o izmjenama i dopunama zakona o akcizama koji je stupio na snagu 01.08.2017. godine prvi put u Crnoj Gori uvedena je akciza na ugalj (pored akciza na alkohol, cigarete, kafu, gazirana pića, mineralna ulja) koja se plaća po GJ (giga džulu) bruto toplotne vrijednosti u iznosu od 0,30 evra, saopštili su danas iz Pokreta za Pljevlja i naglasili da prihodi od akciza u cjelosti pripadaju državi a ne Opštini Pljevlja te pozvali stručnu javnost da se izjasni o ovom novom i neočekivanom potezu države.

„U slučaju Rudnika uglja iz Pljevalja na koga se ova izmjena zakona uglavnom odnosi (Rudnik u Beranama je neuporedivo manji proizvođač), to približno znači 4,5 – 5 miliona evra dodatnih troškova godišnje, a za isto toliko evra veći prihod u budžetu Države Crne Gore. Napominjemo da prihodi od akciza u cjelosti pripadaju budžetu Države, za razliku od koncesionih naknada kod kojih 70% prihoda ide u budžet Opštine (Rudnik uglja plaća trenutno godišnje oko 1 milion evra ukupno po ovom osnovu) i prihoda od naknade po osnovu zagađivanja životne sredine koja u cjelosti pripada Opštini (do sada nije bilo troškova Rudnika uglja po ovom osnovu jer se Zakon kojim je definisano plaćanje ove naknade po ocjeni Ustavnog suda bez donošenja podzakonskih akata nije mogao primijeniti; i ako je ovaj evropski zakon donijet prije više od 10 godina podzakonska akta od strane Vlade nikada nisu donijeta), napomenuli su iz Pokreta za Pljevlja i istakli:

„Zakon o životnoj sredini koji se primjenjuje od avgusta 2016. godine je pružio mogućnost da lokalne uprave propišu naknadu zbog zagađivanja životne sredine uz saglasnost nadležnog ministarstva, pa je Opština Pljevlja u martu ove godine podnijela nadležnom Ministarstvu zahtjev za davanje saglasnosti na predlog odluke o naknadi kojom je predviđeno da kompanije zagađivači plaćaju naknadu u visini pet odsto ostvarenih prihoda na godišnjem nivou.

Nakon dugog ćutanja iz medija smo saznali za stav Ministarstva ekonomije povodom predloga odluke Opštine Pljevlja koje je ocijenilo da ‘u planiranom iznosu eko-naknada može uticati na cijene proizvoda i ugroziti poslovanje tih kompanija’. Ovaj stav je možda dijelom i tačan ako znamo da se poslednjih nekoliko godina vodila prava bitka kod stručne javnosti oko isplativosti i ekonomske opravdanosti izgradnje novog bloka Termoelektrane i za nas Pljevljake toliko očekivane toplifikacije. Ali gle čuda, istoga mjeseca od istog Ministarstvo ekonomije koje je moralo učestvovati u uvođenju i utvrđivanju iznosa akcize na ugalj u službenom listu Crne Gore objavljene su izmjene Zakona o akcizama i ovoj istoj kompaniji Rudniku uglja nametnuta dvostruko veća obaveza od one koja bi ‘ugrozila njeno poslovanje’. Ali ona ide u budžet Države, a ne Opštine pa iako je dvostruko veća lakše se podnosi.“

Uvođenje akciza podržao i MMF – Pljevljaci će opet morati da krpe rupe u budžetu države

„To je možda evropski standard jer sve zagađivače treba pozatvarati, ili možda novi NATO standard, pogotovo nakon najave predsjednika Trampa da SAD više neće besplatno braniti svoje saveznike, pa su novi izvori sredstava za ove namjene Crnoj Gori neophodni?, upitali su iz Pokreta za Pljevlja i naglasili:

„Kako je novi NATO ministar doskora bio i direktor Rudnika uglja on valjda najbolje zna gdje su sredstva najpotrebnija. Uostalom novi menadžment je poslednjih nekoliko godina ostvario značajan profit. Uvođenje akciza na ugalj zvanično je podržao i MMF jer se mnoge rupe u budžetu Crne Gore moraju zatvarati. Da li su ovakve izmjene Zakona o akcizama podržali i poslanici iz Pljevalja nije nam poznato, ali će se oni valjda javiti.“

Iz Pokreta za Pljevlja su podsjetili da se iz TE Pljevlja najavljuje ekološka sanacija, rekonstrukcija prvog bloka koja bi trebala da počne 2018. godine i traje do 2020. godine.

„Ova sanacija omogućiće nesmetan rad TE i Rudnika uglja u narednih 30 godina. Aktivnosti na ovom projektu već su počele. Da li ova informacija znači da se definitivno odustalo od drugog bloka TE i toplifikacije Pljevalja ne znamo, ali se ovakav zaključak nameće. Najodgovorniji ljudi iz Vlade tvrde i dalje da se od drugog bloka ne odustaje i ako sve činjenice i aktivnosti govore suprotno. Sve su prilike da ćemo mi Pljevljaci ipak, umjesto najavljenog novog bloka TE i toplifikacije, morati opet da krpimo nove rupe u budžetu Države,“ ističu iz Pokreta.

Oni napominju da ne znaju kakva  je krajnja namjera zakonodavca koji je po prvi put u Crnoj Gori utvrdio akcizu na ugalj.

„Da li gašenje ove kompanije koja mora smanjivati sadašnju cijenu koštanja proizvedenog uglja, a nameću mu se visoki dodatni troškovi? Iz Regulatorne agencije za energetiku kažu da se zbog akciza na ugalj neće mijenjati cijena električne energije u Crnoj Gori, pretpostavljamo da onda ni EPCG neće prihvatiti korekciju cijena uglja za TE, bar ne naviše.

Možda se ipak dodatnim smanjenjem broja zaposlenih – još jednom za polovinu ili kombinovanjem sa smanjenjem zarada zaposlenih mogu obezbijediti ova sredstva iz unutrašnjih rezervi Rudnika uglja, a možda će se najviše isplatiti da novu TE napravimo na Jabuci jer se akciza ne plaća na izvezeni ugalj?,“ upitali su iz Pokreta.

Da se o uvođenju akciza na ugalj uključi i stručna javnost

„Ovaj neočekivani potez Države – uvođenje akciza na ugalj zahtijeva da se u raspravu o ovoj temi uključi stručna javnost, pogotovo iz Rudnika uglja i najodgovorniji ljudi iz Opštine jer se radi o ključnom trenutku kada je u pitanju rad ove kompanije, a i dalji opstanak i razvoj Pljevalja.

Valjda je dosadašnji rad Rudnika uglja i TE uticao prvenstveno na život i zdravlje Pljevljaka, a ne Podgorice ili Cetinja (Vlada je i pored mnogih rupa u budžetu utvrdila Predlog zakona o prijestonici kojim će se Opštini Cetinje iz budžeta Države godišnje izdvajati 1% tekućeg budžeta Države ili 8,63 miliona evra),“ naglasili su iz Pokreta za Pljevlja i istakli:

„Kako onda nema mogućnosti za eko-naknadu koja pripada budžetu Opštine, a ima u dvostruko većem iznosu za akcizu na ugalj koja u cjelosti pripada budžetu Države Crne Gore? I to još od istog ministarstva. Da li smo mi Pljevljaci postali tako malo bitni, uostalom sve nas je manje. Možda je ipak dovoljno da nam od ovih 4,5 – 5 miliona evra Direkcija javnih radova iz Podgorice uredi još jednu manju ulicu za 150.000 evra. Valjda smo toliko zaslužili.“