Rasna teorija Jovana Plamenca 1941. i rasne projekcije

Vođa Božićne pobune Jovan Simonov Plamenac je 1941. uputio Memorandum silama Osovine, vladama Kraljevine Italije i njemačkog Rajha, s molbom da se stvori velika država srpsko-crnogorskog naroda, pod nazivom Kraljevina Crna Gora.

Takvoj državi su, po zamisli Plamenca, osim teritorija Crne Gore iz 1914. godine, trebale pripasti i druge teritorije – „na osnovu nacionalnog principa i na osnovu životnog prostora koji zauzima srpsko-crnogorski narod“. (1*)

Jovan Plamenac, vođa zelenaške pobune 1918. godine protiv „anektiranja Crne Gore od strane Srbije” – je Memorandumom 1941. predviđao da Kraljevina Crna Gora anektira Srbiju u njenim granicama iz 1914. sve sa Kosmetom i Makedonijom – po „principu nacionalnog ujedinjenja svih Srbo- Crnogoraca“.(1*)

Dakako, tražio je i pripajanje: Bosne i Hercegovine, Vojvodine, djelova sjeverne Albanije i južne Dalmacije novoj marionetskoj državi, koja bi bila protivteža sličnim projektima u susjedstvu i štitila pravoslavno stanovništvo od progona i teških zločina koji su postali praksa tog vremena.

Memorandumom je predloženo da – „sile Osovine priznaju Njegovu Ekselenciju Jovana S. Plamenca kao šefa vlade i kao izvršioca regentske vlasti Kraljevine Crne Gore”. (1*)

Osim podrobnog objašnjenja – zbog čega se svaka od tih teritorija treba naći u velikoj državi Srbo-Crnogoraca, što je bila tema prethodnog teksta, Plamenac je u Memorandumu priložio i rasnu teoriju, koja će biti tema ovog osvrta.

Plamenac: „Kraljevina Crna Gora da ujedini cijeli srpsko-crnogorski narod!“

U dotičnom Memorandumu, vođa Božićne pobune „u ime crnogorske Kraljevine i u ime cijelog crnogorsko-srpskog naroda“ zahtijeva od sila Osovine „da u političkom i državnopravnom smislu ne dijele srpsko-crnogorski narod koji broji približno osam i po miliona stanovnika“. (1*)

On traži od „pobjedničkih sila Osovine“ da – „poštujući princip nacionalnosti i poštujući vitalne interese naroda, dozvole Kraljevini Crnoj Gori da ujedini cijeli srpsko-crnogorski narod u državu pod sopstvenom upravom“, jer „Kraljevina Crna Gora i njen herojski narod, etnički i etički, predstavljaju dio srpsko-crnogorskog naroda najčistije rase“. (1*)

Plamenac se potom osvrće na istoriju Srbo-Crogoraca, te Hitleru i Musloliniju objašnjava sledeće detalje:

„Crna Gora je jedini istorijski tvorac i izvor od koga je potekla srpsko-crnogorska nacija sa svojim državama već u sedmom vijeku nove ere…

Još u vrijeme kada su Srbo-Crnogorci živjeli u svojoj prapostojbini na području današnje Njemačke, to pleme je predvodilo ostala plemena. Na čelu sa crnogorskim vođama Srbo-Crnogorci napuštiše svoju staru postojbinu i u sedmom vijeku se spuštiše na Balkansko poluostrvo.

Ta srpsko-crnogorska plemena zauzeše tada Bosnu, Dalmaciju, Hercegovinu, dio današnje Hrvatske, Srem, dio Banata, današnju Srbiju, zapadnu Bugarsku, Makedoniju, dio regije Drača i sjevernu Albaniju. Srpsko-crnogorsko pleme koje se nalazilo na čelu ostalih plemena zauzelo je područje današnje Crne Gore…” (1*)

Pobrojavši sve te oblasti koje u naselili Srbo-Crnogorci, a na koje pretenduje, Plamenac 1941. godine zaključuje: „Ne postoji niti jedna prepreka koja bi mogla da se ispriječi ujedinjenju cijelog srpsko-crnogorskog naroda pod vođstvom Kraljevine Crne Gore.“ (1*)

Nakon formiranja te države, Plamenac predlaže – „da joj se kao takvoj dozvoli da uđe u sastav Saveza evropskih država pod vođstvom prosvijetljenih Sila Osovine“.(1*) Poslije ovih navoda, Plamenac prelazi i na rasnu teoriju.

Crnogorci su u pogledu rase najčistije srpsko-crnogorsko pleme

Tražiti toliku teritoriju, u tom vremenu, nije se moglo bez „dobre rasne teorije“ koja će fascinirati „vođstvo prosvijetljenih Sila Osovine“. Kako je Plamenac dokazivao da srpsko-crnogorski narod „predstavlja etnički i etički najčistiju rasu“, a da su Crnogorci među njima pleme „bespogovorne rasne čistoće“, vidjećemo iz sledećeg segmenta Memoranduma gdje Plamenac kaže:

„Crnogorci su u pogledu rase najčistije srpsko-crnogorsko pleme, koje je uvijek premašivalo ostala srpsko-crnogorska plemena svojom duhovnom snagom i neukrotivim junaštvom.

Tokom dugih i krvavih bitaka protiv tadašnjeg Vizantijskog carstva, Crnogorci, tj. srpsko-crnogorsko pleme koje je bilo na čelu ostalih plemena, zasnova prvu srpsko-crnogorsku kraljevinu i prvo srpsko-crnogorsko carstvo u četrnaestom vijeku.” (1*)

Plemenac potom pravi osvrt i na dinastije, te kaže: „Sve do dana današnjeg nije postojala i ne postoji u srpsko-crnogorskom narodu niti jedna dinastija, ni u Crnoj Gori, ni u Srbiji, ni u Bosni, ni u Hercegovini, ni u južnoj Panoniji, niti u bilo kojoj drugoj oblasti srpsko-crnogorskog naroda, koja nema crnogorske korijene, to jeste koja nije potekla od onih crnogorskih vođa koji predvodiše Srbo-Crnogorce do Balkanskog poluostrva i učiniše da se oni nastane u provinciji Prevalis – u Crnoj Gori.” (1*)

Zatim se osvrće na istaknute ličnosti Srbo-Crnogoraca, gdje kaže: „Ne postoji u srpsko-crnogorskom narodu niti jedan slavni vojskovođa, niti jedan heroj, niti jedan narodni mučenik, a da nije crnogorskog porijekla. Ne postoji niti jedan veliki pjesnik niti pisac, niti jedan filosof u srpsko-crnogorskom narodu, a da nije Crnogorac.

Ni sloboda drugih balkanskih naroda ne može se zamisliti bez one vječite eruptivne snage crnogorskog naroda. Crna Gora je vjekovima bila učiteljica junaštva i slobode svim potlačenim narodima.“ (1*)

Mitovi, dileme i nedorečenosti rasnih teorija

Elem, tako je 1941. govorio Plamenac, a sada ćemo napraviti izvjesnu digresiju, te istu temu preslikati u ovo vrijeme – praveći određene paralele.

Naime, svaki put kada autori u Crnoj Gori prave osvrte na „rasne teorije o Crnogorcima“, starijeg datuma – poput teorija Sekule Drljevića i Savića Markovića Štedimlije, ili novijeg datuma – poput rasne teorije o Crnogorcima istoričara Radoslava Rotkovića, neizbježno se nameće pitanje – a u kojim teritorijalnim granicama se, po tim teorijama, nalaze Crnogorci?

Crnogorski kvazinaučnici i publicisti, koji se pozivaju na ove teorije i koriste njihove segmente – nikada vam neće odgovoriti na to pitanje, jer odgovora prosto nemaju.

A kako bi odgovorili kada, recimo, u vremenima nastanka „rasnih teorija o nacionalnoj posebnosti Crnogoraca“ Drljevića i Štedimlije nisu postojale avnojevske granice, a moderni crnogorski publicisti na avnojevske granice gledaju kao na Sveto pismo?!

Etničke granice se, po pravilu, nikada ne poklapaju sa državnim granicama, pa ni onim komunističkim!

Dakako, zabunu kod crnogorskih kvazinaučnika pravi i to što rasne teorije Drljevića, Štedimlije i Rotkovića imaju ogromne propuste i nevjerovatne kontradiktornosti. Čak se može reći da su one, faktički, bez ikakve naučne vrijednosti – te da više sliče nekom naučnofantastičnom štivu ispunjenom željama svojih autora- fantazera.

Elem, kako moderni „montenerginisti“ takođe nemaju pojma koje teritorije, u skladu sa teorijama Drljevića, Štedimlije i Rotkovića – naseljavaju Crnogorci, jer se one ne uklapaju u avnojevske okvire, što ih zbunjuje, to se njihovo lutanje i fantaziranje prenosi dalje- na pitanje jezika.

U institucijama se studenti uče mitovima „utemeljivača“ montenegristike

Evo, na primjer, kakav je osvrt po pitanju jezičke problematike napravila dr Rajka Glušica, profesorka Filozofskog fakulteta u Nikšiću, u intervjuu za podgoričke Vijesti, gdje je rekla:

„Na konferenciji u Podgorici istakla sam Fakultet za crnogorski jezik i književnost na Cetinju kao primjer novostvorene institucije na kojoj se studenti uče mitovima iz knjiga ‘utemeljivača’ montenegristike V. P. Nikčevića, R. Rotkovića i njihovih sljedbenika.

Centralni mit svih nacionalista, pa i crnogorskih, jeste da nacija i država ne postoje bez jezika: Ni narod, ni nacija, ni država… ne mogu postojati bez svoga jezika, pa prema tome ne mogu postojati ni Crnogorci.

Ako nema crnogorskog jezika, nema ni crnogorske države, ni crnogorskog naroda, ni crnogorske nacije (V.P. Nikčević). Ovaj stav je neistinit, nenaučan, tipično nacionalistički i negira postojanje velikog broja nacija i država koje ne dijele isto ime sa imenom zvaničnog jezika (SAD, Kanada, Australija, sve države Latinske Amerike, Austrija…).

Slijedi mit o nesrodnosti crnogorskog jezika sa ostalim varijantama zajedničkog jezika i njegovo autohtono postojanje od davnih vremena. Crnogorski jezik je autohton jezički idiom, tvrdi A. Čirgić, iako se zna da je u lingvističkoj nauci termin autohton jezik rezervisan za jezike kojima se ne može dokazati pripadnost nekoj jezičkoj porodici, koji nemaju jezičkih srodnika, niti se mogu povezati sa nekim drugim poznatim jezikom.

Dalje: crnogorski jezik je kao poseban donijet iz prapostojbine, iz Polablja-Pomorja (današnja istočna Njemačka), nastao je iz izumrlog polapskog, nema zajedničko porijeklo sa drugim južnoslovenskim jezicima, pa se zbog toga i razlikuje od drugih susjednih jezika.

Mit o naciji neprijatelju i naciji žrtvi objašnjava da su crnogorska nacija i crnogorski jezik bili paćenici i žrtve kroz istoriju, te bili izloženi raznim nepravdama koje se danas upravo zalaganjem „utemeljivača“ montenegristike ispravljaju.

Već oko stoljeće i po nad Crnogorcima se vrši etnocid i nad jezikom crnogorskijem lingvocid (V.P. Nikčević) ili Crnogorci govore crnogorskijem jezikom… koji je u posljednjijeh sto i pedeset godina bio na udaru srpske jezičke unitarizacije i homogenizacije (A. Čirgić).” (2*)

Granice Crnogoraca po Plamencu – od Neretve do Šar planine

Ovo što je navela profesorica dr Glušica o „utemeljivačima montenegristike“ je vrlo upečatljiv primjer haosa koje proizvodi primjenjivanje kombinovanih rasnih projekcija, i nekakvih novih teoretskih postavki o naciji.

Recimo, teza montenegrinista da je „crnogorski jezik kao poseban donijet iz prapostojbine, iz Polablja – Pomorja (današnja istočna Njemačka)“, te „nastao iz izumrlog polapskog“, je zaprosto nevjerovatna.

Crnogorski jezik nastao iz izumrlog polapskog? Kako izumrlog, i kako nešto može nastati iz nečega što je izumrlo? I kako može biti sasvim posebno, ako nema bar orijentacione teritorijalne jezičke granice, izvan kojih se priča nekim drugim jezikom?

Da je poseban kao, recimo, albanski jezik – on bi se lako razdvojio, jer su te granice očigledne, a ovako se definiše posebnost koja se uopšte ne može smjestiti u prostor?

Logika govori da svaki pokušaj odvojanja jezičkog prostora dijela Hercegovine i Sandžaka, koji je sada u sastavu Crne Gore, od ostalih djelova tih oblasti – predstavlja apsurd, ali to ne zaustavlja hipnotisane fanatike, iako će se sve to završiti krahom !

Takozvani montenegrinisti ne samo da ne znaju teritorijalne granice toga „posebnog jezika“, koji je nastao „iz izumrlog polapskog“, već uopšte ne znaju na kojim teritorijama žive Crnogorci kao narod po bilo kojoj rasnoj teoriji koju su preuzeli?

Za razliku od njih, Jovan Plamenac je, u svojoj čudnoj rasnoj teoriji – bar znao da navede teritorije na kojima on vidi Crnogorce. Evo šta Plamenac na tu temu kaže:

„Srpsko-crnogorsko pleme koje se nalazilo na čelu ostalih plemena zauzelo je područje današnje Crne Gore, odnosno tadašnju provinciju Prevalis uključujući gradove: Duklju, Skadar, Risan, Kotor, Budvu, Drivast, Bar, Ulcinj, Lješ, Trebinje, Onogošt, Nar (dolina rijeke Neretve) i Lipljane (Kosovo), kao i Ras.”

Dakle, područje od Neretve do Šar planine, sve sa današnjom avnojevskom Crnom Gorom, Istočnom Heregovinom, Raškom, te Kosovom i Metohijom, kao i dijelom sjeverne Albanije do rijeke Drim – Plamenac vidi kao prostor koji naseljava „nadrasa“, za koju u „epskom uzletu“ kaže:

„Crnogorci su u pogledu rase najčistije srpsko-crnogorsko pleme”, „Crnogorci su viteški narod, narod rođenih plemića“, „Ono što su samuraji za Japance, to su Crnogorci za sve Srbo-Crnogorce, kao i za sve balkanske narode.”

Dakako, prostore koje naseljava ta „nadrasa“ Plamenac u svom teoretskom razmatranju širi i na Beogradski pašaluk i cijelu Srbiju, navodeći u Memorandumu kako su sve te oblasti „naselili Crnogorci2, pa njegova rasna teorija faktički pokriva sve teritorije koje naseljavaju Srbo- Crnogorci!

Na taj način, Plamenac rasplinjava oštrinu eventualne podjele na „arijevce“ i „nearijevce“ unutar jedinstvenog naroda, ali se zato rigidno baca na „čistotu krvi“ u nastavku priče.

Plamenac: Crnogorska krv u Srbiji se izmiješala sa drugim rasama

Plamenac, u produžetku izlaganja rasne teorije utvrđuje da je sa Srbijancima bilo sve u redu dok je „njihovim venama kolala čista crnogorska krv“.

Problem je nastao, kaže on, kada su tu krv počeli „miješati sa krvlju drugih rasa“, u drugoj polovini devetnaestog vijeka. Evo kako njegovi navodi izgledaju u orginalu:

„Poredeći crnogorsko junaštvo s junaštvom drugih djelova srpsko-crnogorskog naroda, poredeći ga s junaštvom Srbije, koju su – kao što već rekosmo – Crnogorci oslobodili, ne možemo a da ne zaključimo da je Srbija svoje herojstvo ispoljavala sve dok se njena crnogorska krv nije izmiješala s krvlju drugih rasa početkom druge polovine devetnaestog vijeka.

Drugim riječima, njeno junaštvo je trajalo samo u prvoj polovini devetnaestog vijeka. To je bio period besmrtnog Karađorđevog duha. Nakon toga perioda Srbija se pokazala nesposobnom u političkom i vojnom smislu da vodi srpsko-crnogorski narod u oslobođenje svih njegovih djelova od stranog ropstva.”

Kako su, po Plamencu – Srbijanci svoju „crnogorsku krv poremetili krvlju drugih rasa“, te postali 2nesposobni u političkom i vojnom smislu“ desilo se, on piše, sledeće:

„Zbog toga je Crna Gora bila prinuđena da sama, tokom devetnaestog i dvadesetog vijeka, neprestano daje inicijativu za oslobođenje cijelog srpsko-crnogorskog naroda i za ostvarenje svojih nacionalnih ideala“, i zaključuje: „Velika nacionalna epopeja srpsko-crnogorskog naroda, kojoj su se toliko divili najuzvišeniji svjetski umovi, nije ništa drugo do kreacija duha crnogorskog naroda.”

Ova teza Jovana Plamenca o „nedovoljnoj čistoti krvi“ Srbijanaca je nešto što se sretalo ranije, ali kod crnogorskih federalista. Bilo je osvijetljeno raznim autorima, pa ćemo napraviti kratak osvrt.

Naime, crnogorski federalisti – zelenaši su smatrali da je uzrok svih nedaća Crne Gore poslije 1918. godine, kao i nasilne vladavine u kraljevini SHS- u „djelovanju nesrpskih elemenata koji su se infiltrirali u srpsku sredinu“, onemogućujući Srbima da učestvuju u kreiranju sudbine sopstvene nacije.

Crnogorski akademik Dimo Vujović o tezama crnogorskih federalista kaže: „Oni tvrde da varoško stanovništvo u Srbiji čine Grci, Cincari, Jermeni, Jevreji, Cigani i dr., a da su Srbi ostali na selu“, i nastavlja:

„Kad su srbijanski seljaci pod vođstvom Crnogoraca osvojili Beograd godine 1804. bilo je Srba svega nekoliko nosača na velikoj pijaci u Beogradu“ — kaže se u jednom uvodniku „Crnogorca“. Tvrdi se da nijedan od srbijanskih političara za poslednjih sto godina nije bio Srbin, što im ne smeta da stalno viču ‘Srbi na okup’, ‘Srbi u borbu’“. (3*)

Polazeći od takvih pretpostavki, crnogorski federalisti, koji su sebe smatrali Srbima, ali i Crnogorcima u smislu političkog naroda, su u tom uvodniku dali politički odgovor sledećeg sadržaja, rekavši:

„I mi Crnogorci dovikujemo: Srbi na okup, ali ne pod cincarsko-jermensko-jevrejskim barjakom, razvijenim za pljačkanje, varanje, ugnjetavanje, vođenje krvave borbe“, već „pod barjakom srpskog naroda, pod kojim je izvojevana zajednička država Južnih Slovena, a sa devizom sloboda, jednakost, ravnopravnost i bratstvo.” (4*)

Što se tiče autora ovoga uvodnika „Crnogorca“, crnogorski istoričar i dukljanski akademik dr Danilo Radojević kaže sledeće: „Potrebno je skrenuti pažnju na uvodnik, objavljen marta iste godine u listu ‘Crnogorac’ u kome su prisutne i neke teze koje je ranije isticao S. Drljević, što navodi na zaključak da je on autor.” (5*) Dakle, dr Radojević autorstvo ovih teza pripisuje Sekuli Drljeviću.

Samim tim, stav Plamenca o Srbiji gdje se „njena crnogorska krv izmiješala s krvlju drugih rasa”, ima dodirnih tačaka s navodima Sekule Drljevića o Cincarima, Jermenima i Jevrejima, kojima su crnogorski federalisti 1925. godine spočitavali preuzimanje vlasti u zajedničkoj državi, zarad- “pljačkanja, varanja, ugnjetavanja, vođenja krvave borbe…”. (4*)

Plamenac to ipak drugačije kaže, utvrđujući da se zbog „miješanja krvi2 Srbija pokazala „nesposobnom u političkom i vojnom smislu da vodi srpsko-crnogorski narod“. Naravno, takve ideje Plamenca su, u okolnostima nacizma u Evropi, nosile sa sobom i otvorenu prijetnju „rasno neadekvatnima“ koja bi se, moguće, pretvorila u progone da je došao na vlast.

Rasne teorije sa neprihvatljivim projekcijama

Rasna teorija Jovana Simonovog Plamenca je nastala povezivanjem mnogih karika u očiglednom nizu, koje su Memorandumom objedinjene u jednu cjelinu.

Kao i svaka rasna teorija, i Plamenčeva teorija o „čistoti nacije“ se javlja krajnje ekstremnoj sa elementima animoziteta i isključivosti, te samim tim civilizacijski neprihvatljivoj.

Jer, da su recimo svi pobrojani Jermeni, Jevreji, Cincari, …, preslikali ovu Plamenčevu rasnu teriju na svoj narod, te ustvrdili da je njihova krv „oslabljena miješanjem sa Srbo- Crnogorcima“, apsurd „rasne čistote“ bio bi zatvoren punim krugom.

Opet, sve teze da su u okviru istog naroda jedna plemena (ili djelovi naroda) – viša, a druga – niža rasa, izlaze iz zdravog smisla i ne ulaze u bilo kakve razumne okvire. Dakako, još je interesatnije kada se razne rasne teorije, ili njihove kompilacije, projavljuju u sadašnjem vremenu, u čudnim projavljivanjima raznih zaludnika.

Već smo to vidjeli na primjeru crnogorskog jezika, gdje se nekakav Adnan Čirgić, uz potporu ideološkog okruženja, svojom slobodnom voljom javlja nosiocem neadekvatnog neonacističkog jezičkog koncepta, manifestujući ga u vidu klasičnog rasizma.

Profesorka dr Rajka Glušica se, u pomenutom intervjuu, osvrnula i na Čirgićev Fakultet za crnogorski jezik i književnost na Cetinju, ispravno ga optužujući za nenaučnost i nacionalističke interpretacije činjenica, rekavši sledeće:

„Opasnost od nenaučne i nacionalističke interpretacije činjenica sa novim fakultetom se uvećava, jer se tamošnji studenti izlažu manipulacijama koje im se serviraju kao naučne istine.

Možemo zamisliti kakve ćemo profesore crnogorskog jezika imati nakon ovakvog ‘obrazovanja’. U uređenim društvima slične pojave, ako ih ima, obitavaju na marginama društva, a kod nas postaju zvanična jezička politika.” (2*)

Anahronizmi: „Poglavice čiste krvi“ uništavaju svoj „arijevski narod“?!!

Sve rasne teorije vremenom pokažu kontradiktornost i očigledni anahronizam. Recimo, i Plamenac i crnogorski federalisti su probleme u Kraljevini SHS vezivali za „ubačene elemente“ proistekle „iz miješanja krvi“, koji „upravljaju državom na pljačkaški način”. Hajdemo sada sve to preslikati na sadašnje vrijeme.

Recimo, Jugoslavija se prije par decenija napokon raspala. Vlast u svakoj od državica nastalih na tlu Jugoslavije su preuzeli samozvani nacionalni elementi „čiste krvi“.

Tim državama su počeli upravljati autentični i autohtoni domoroci „više rase“. Kao rezultat se desilo razarajuće ekonomsko, i svako drugo, uništenje novostvorenih nacionalnih državica na tlu bivše Jugoslavije.

I, ko je nosiocima rasnih teorija sada kriv? Druge rase, rasne mješavine?

Sada se te iste, drevne crnogorsko-federalističke optužbe za „pljačkanje, varanje, ugnjetavanje, vođenje krvave borbe“ – sada mogu, bez greške, uputiti „svojima“ – ovovremenim i samozvanim „nacionalnim čistuncima“, koji čine upravljačke elite Crne Gore, Makedonije, Srbije, Hrvatske, …

Nikakvi inorodni elementi, pripadnici druge rase, osobe miješane krvi – nisu krivi što su samoproglašene – „poglavice više rase“ – gurnule svoje države u ambis ekonomske katastrofe – iz kojeg se narod uopšte ne može izvući. Dakako, osim bjekstvom „iz tog raja“!

Samim tim, sve rasne teorije su loše, apsurdne i kontraverzne- ali je važno upoznati se s njima. One su uvijek bile prisutne, a i sada se projavljuju u raznim projekcijama čudnih domorodačkih pseudoelita, skoro svakodnevno.
Reference:

(1*) (Memorandum – Jovan S. Plamenac, Matica crnogorska- proljeće/ ljeto 2010., prevod s italijanskog: Deja Piletić, str. 153./178.)

(2*) Intervju, dr Rajka Glušica: Svi nacionalizmi u Crnoj Gori su pod kontrolom i u službi vlasti, Vijesti, 20.5.2017

(3*) (Akademik CANU, dr Dimitirije Dimo Vujović, “Crnogorski federalisti 1919- 1929“, CANU, 1, 2, Titograd, izdanje 1981.g., str. 187.)

(4*) (“Crnogorac”, tekst “Srbi na okup” (uvodnik), br 11., 7. mart 1925.)

(5*) (dr Danilo Radojević, “Politička misao dr Sekule Drljevića”, portal “Montenegrina”)