Vita Kotoranin, neimar Dečana
1 min read
Južni portal dečanske crkve: Hristovo krštenje, reljef u kamenu; ispod, zapis protomajstora fra Vite Kotoranina (Foto: N. M.)
Kosovski Albanci već dugo uče da je graditelj Visokih Dečana bio Kuč, dakle porijeklom Albanac, iz čega proizilazi da je crkva građena „vizantijsko-ilirskim stilom“ dio albanske kulturne i istorijske baštine. Logikom pars pro toto – dio za cjelinu, što važi za Dečane da važi i za pokrajinu.
Za sada Kosovo* nije član Uneska (Organizacije UN za obrazovanje, nauku i kulturu), jer je prije godinu uložen veto za prijem Kosova*.
Ima ljudi koji vole da se kite tuđim perjem, a ima kanda i onih koji bi ubili za bokun identiteta.
Izuzetak od pravila anonimnosti jeste da se srednjovjekovni neimar uopšte potpiše na građevini. Srećom pa se to dogodilo 1335. g, kada je iznad južnih vrata crkve uklesao ćirilicom – da on, fra Vita, mali brat, protomajstor iz Kotora, grada kraljevog, sazida crkvu kralju Stefanu Dečanskom, za 8 godina.
Tragom ovog podatka Risto Kovijanić (1895-1990) objavio je knjigu (Nolit, Beograd, 1962; Knjižara So / Magelan Press, H-Novi / Beograd, 2016) u kojoj podiže cijeli sistem u vezi s tim u kakvim je samo vezama bio Kotor, glavna luka srednjovjekovne države, s našim zaleđem. Pazimo…
Tokom dvjesta godina vladavine Nemanjića, Kotor je bio najkulturniji grad srpske države, koja je u drugoj polovini 13. i prvoj polovini 14. v. bila najmoćnija na Balkanu. Mi smo danas njeni nedostojni nasljednici, ne zbog izgubljene veličine, već zbog izgubljenog samopoštovanja i zapostavljene kulture.
Visoke Dečane, zadužbinu Nemanjića, Stefana Dečanskog i cara Dušana, gradio je protomajstor Vita Kotoranin, od 1328. do 1335. Ni iz jednog pisanog dokumenta ne može se više iščitati o obimu, karakteru i visini srpske srednjovekovne kulture – koliko iz „čitanja“ Visokih Dečana.
Kotorska dlijeta ispisala su diplomu na Visokim Dečanima. Manastir isklesan od kamena prije skoro 700 godina stoji i danas kao saliven.
Dečanski živopis oduhovio je Vitino djelo. Po mnoštvu fresaka, a ima ih preko 1000, to je jedna od najbogatijih crkava na svijetu.
Ako je Gračanica lirska pjesma, Dečani su ep.
Vita Kotoranin sagradio je dečanski ep pola vijeka prije Kosovske bitke (1389), podigavši najraskošniju srpsku srednjovjekovnu građevinu – spomenik svetske kulturne i umjetničke baštine.
U doba Vite, Kotor je imao apoteku, ljekare, notare. Imao je gramatikalnu školu (preteču današnje Gimnazije), najstariju u regionu, pored dubrovačke i zadarske. Beograd će je dobiti 500 godina potom. Imao je znamenitu slikarsku školu; zlatarsku; kovačku; čuvenu građevinarsku, koja je uticala na razvoj raške građevinarske škole; Kotor ima drvodjelce, brodograditelje, obućare, krznare, krojače, kožare, kožuhare, klobučare, užare, kotlare, voskare, mlinare, pekare, ribare…
Doba fra Vite je vrijeme kada kultura Mediterana zalazi duboko u kontinent, i kada širini Nemanjića, pa ni kralju Stefanu Urošu III Dečanskom, ne smeta katoličanstvo protomajstora, kamenara, ikonopisaca, freskopisaca, trgovaca, diplomata, protovestijara (ministara finansija, u današnjem značenju te riječi) – redom Bokelja, Srba.
Ako je tačno da su srpske državničke ambicije po nesreći uvijek bile podalje od mora, za razliku od drugih mediteranskih zemalja koje je upravo Mediteran uzdigao i civilizacijski proslavio, začuđuje činjenica koliko je Kotor kao kraljev grad, glavna luka, i kao rasadnik diplomatije, umjetnosti i zanatstva – upravo značio najmoćnijoj srednjovjekovnoj državi na Balkanu.
U Istoriji srpskog naroda Pante Srećkovića, knjizi drugoj (Vreme kraljevstva i carstva 1159-1367), izdate u Beogradu 1888.g., na strani 316, u fus noti (kao objašnjenje uz pomen protomajstora Vitomira, Srbina iz Kotora koji je zapovedao najboljim vajarima i klesarima iz Primorja) piše: ”U Monumenta Serbica 109 stoji ”frad”. Ja sam pročitao taj natpis, a tako isto i g. Musulin, Stavrić, Petronije i drugi. I N E M A F R A D nego stoji V ČADEH Vita iz Kraljevoga grada Kotora, što će reći da je spadao u broj kraljevih ljudi. I tako, znači – V ČADEH VITOMIR itd.”
Tako danas piše, poslije više od 120 godina od Srećkovićevog čitanja i konzervatorskih zahvata u duhu latinaškog falsifikatorstva, kome su se, nažalost, priklonili i mnogi srbijanski istoričari umjetnosti i konzervatori, u doba versajske i komunističke Jugoslavije – masonske grobnice srpstva , istine radi…
De fakto, dok je Srba biće i orkestre. Srbi su narod, potvrđen, mnogi su pisali istoriju Srba, ali je niko nije demantovao.
„Kosovski Albanci već dugo uče da je graditelj Visokih Dečana bio Kuč, dakle porijeklom Albanac…“
Dakle Kuči su „Albanci“.I ja kao Kuč sam po njima Albanac.Ma nemoj.
Ako oni plasiraju lažljivu istorijsku propagandu,koja je ovih dana orkestrirana sa saveznicima „istoričarima“ iz drugih država bivše Ju, npr.“Srbi ne postoje to su samo pravoslavizirani Vlasi,itd..“ nije mi jasno zašto vi redakcijo prenosite njihove tekstove a bar u zagradi ne napišete da Kuči ipak nijesu Albanci.Ovako će običan čitalac koji ne zna mnogo o Kučima u načelu da prihvati takvu tvrdnju.
Ustedeo si mi vreme Milose,ni meni (Kuc) nije jasno da li je ovaj sto je pisao nepismen ili zlonameran?
„Najmocnija srednjevjekovna drzava na Balkanu“? Sto je sa Vizantijom, Bugarskom, .. Pitanje je zasto se onda ta drzava raspala odmah poslije smrti cara Dusana? I prva pala pod Turke?
U vrijeme cara Dušana i jeste bila najmoćnija.Ali reci mi samo gdje je tada bila tvoja država ?Tvoja država odnosno i Crvena i Bijela Hrvatska (?!) po vašim „povijesničarima“ je pala u ropstvo bar 400 godina ranije i nije se oslobodila dok vam je Srbi ne oslobodiše (kuku i lele za vijek i vjekova )1000 godina kasnije,tačnije 1918.
Podsjećanje za g. Malovića: U Istoriji srpskog naroda P.Srećkovića s kraja 19.v posvjedočeno je da u potpisu u Dečanima koji je autor prof. Srećković na licu mjesta tada iščitao nije nipošto stajalo ”Frad Vita iz Kotora”, nego – ”V ČEDAH Vita iz Kraljevoga grada”, što će reći da je Vitomir spadao u red kraljevih ljudi (laika, ne klerika) koji, uzgred budi rečeno, nijesu nužno morali biti i latinovjerci.
Lukavi bečki akademik, F.Miklošić, u Bečkoj dvorskoj biblioteci nasljednik jezuite i prozelitskog misionara papskog Rima, Jerneja Kopitara (glavnog mentora Vuka Karadžića u njegovom razbijačkom reformatorskom djelu, uperenom protiv iskonskog jedinstva srpskog, bugarskog i ruskog jezika i slovenosrbskog naroda i njegove pravoslavne duhovnosti na Balkanu) je u svojim ”Monumenta serbika”, kao papista nametnuo ovo čitanje,u skladu sa cjelokupnim papističkim falsifikovanjem srpske srednjovjekovne i novije istorije.
Gore je fotografija ,uvecaj je i procitaj ,istine radi…
Uz neupitno poštovanje za njihova umjetnička djela, treba reći da nisu samo Bokelji i Kotorani bili među katoličkim graditeljima pravoslavnih svetinja, bili su to i Barani, Ulcinjani, Budvani, a bilo je i Dubrovčana i Dalmatinaca, posebno „otočana“ (Brač, Hvar, Korčula).
Tako je.