Astrahan – Južna Venecija Rusije na delti Volge

Piše: Ostoja Vojinović

Zima je jedna od najčešćih asocijacija kada pomislimo na Rusiju. Malo ko obraća pažnju na to da u ovoj velikoj zemlji postoje i gradovi u kojima tokom cele zime može da se desi da ne padne sneg, gde se možete sunčati u svako doba godine. U tim gradovima žene oblače bunde kada temperatura „padne“ na + 10 stepeni Celzijusa, lubenice su žute, kuhinja se odlikuje specijalitetima krimskih Jevreja.

Ove karakteristike odnose se na ruski grad Astrahan – ruski: Astrahanь, smešten nedaleko od ušća reke Volge u Kaspijsko jezero, grad koji je administrativni centar Astrahanske oblasti, koja se nalazi uz rusku granicu sa Kazahstanom, i grad koji je udaljen 1.534 kilometra od Moskve. Grad koji predstavlja veliki industrijski, finansijski i komercijalni centar u ovom delu Volge, i u kome živi oko 530.000 stanovnika.

Ovaj grad nazivaju Južnom Venecijom Rusije, dok ga neki zovu još i gradom mostova, jer ih ima više od 50. Drugi, pak za njega kažu da je ostrvski grad, obzirom da se prostire na 11 ostrva. A ima onih koji ga zovu i rasadnikom lotosa, prelepog cveta koji cveta u delti Volge na prostoru od čak pet hektara.

Za Astrahan se može još reći i da je granični grad i da predstavlja kapiju južne Rusije. Astrahan je, istovremeno i velika luka, glavni plovni put zemlje, jer Volga koja protiče kroz ovaj grad povezuje ga sa Crnim, Baltičkim, Severnim i Sredozemnim morem. Sve ove prednosti napravile su od Astrahana čvornu tačku za proizvode koji dolaze iz Indije i Irana u Evropu.

Uživaoci u kavijaru Astrahan će pamtiti i po tome, jer ovaj grad je svetski izvoznik kavijara i različitih vrsta ribe. Posebnost ovog ruskog grada su i lubenice koje se izvoze u ceo svet, baš kao i paradajz. Ovi proizvodi, zajedno, predstavljaju najvažniji deo poljoprivredne proizvodnje.

Astrahan je bogat solju, peskom, glinom, šljunkom, gipsom, a kada je reč o industriji prednjači prerada nafte i prirodnog plina iz okolnih ležišta, prehrambrena, brodogradnja, proizvodnja opreme za bušenje nafte i plina, prerada kože i krzna, hemijska i drvna industrija (proizvodnja celuloze i papira).

Za Astrahan kaže da je jedan od najvećih ruskih gradova hemijske industrije s obzirom na to da je njegov region bogat rezervama gasa i nafte, te da se prema poslednjim istraživanjima grad nalazi na petom mestu u svetu po rezervama ‘’crnog zlata’’.

S obzirom na tolike zalihe nafte očekivalo bi se da Astrahan više podseća na svetski razvijene metropole, gde se voze skupa kola, jer šta ima profitabilnije od nafte i gasa, koji su ovde apsolutno broj jedan.Umesto džipova ili nemačkih i japanskih vozila koji dominiraju moskovskim ulicama, na ulicama Astrahanu se mogu i dalje videti „lada”, „volga”, „moskvič”, istočnonemački „varburg”, vozni park iz poslednjih godina Sovjetskog Saveza.

Isto je i sa zgradama. Grad više liči na istorijski muzej pod vedrim nebom, sa svim tim starim kućama pravljenim u duborezu kojima dominiraju žuti krovovi, izbledeli od starosti koje niko nije decenijama menjao, a ima kuća starih i po ceo vek. Međutim, u njima se i danas živi. Vlasti Astrahana ne kriju da ulažu mnogo kako bi izmenili panoramu grada, upirući prstom na velelepnu građevinu u samom centru – zgradu filharmonije. Astrahan je kulturni i prosvetni centar ovog dela Rusije, sa čak pet univerziteta, visokim školama, Institutom za ribarstvo i okeanografiju, te pozorištima, muzejima i umetničkim galerijama.

Još od šestog veka Astrahan predstavlja najznačajniju vezu, svojevrsnu pijacu između Evrope i Kaspijskog mora. Od 13. veka tu su se naselili Tatari. Grad je postao središte jednog tatarskog kaganata, a od 1554.godine, od vremena Ivana Groznog prešeo je pod vlast Rusije. Godine 1569. Astrahan su opsele otomanske trupe, ali su bile prinuđene da se povuku, da bi u godinama koje su sledile Turci odustali od napada na Astrahan, omogućivši tako Rusima da plove čitavom Volgom. U 17. veku grad je postao kapija ruskog prodora na orijent, a mnogi trgovci iz Jermenije i Persije naselili su ga i tu ostali do danas. Jedan od posebnih kurioziteta u vezi ovog grada je i taj što ovde živi više od 100 nacionalnosti, čak 14 različitih veroispovesti žive u miru jedni sa drugima. Astrahan ima i više od 150 manjina i etničkih grupa, među njima su Tatari, Kazahstanci, Ukrajinci,Belorusi, Jevreji, Čečeni, Jermeni…

Astrahan se prvobitno nalazio na desnoj obali Volge da bi u 16. veku zbog bezbednosti bio premešten na suprotnu, levu stranu, kao potpuno novo mesto koje će pružati sigurno utočište onima koji su se tu nameravali naseliti.Tada je na levoj obali Volge podignuta drvena tvrđava (kremlj) koji se i danas smatra polaznom tačkom za Astrahan.

Upravo se tu danas nalazi tvrđava koja po svemu podseća na moskovski Kremlj. Predstavlja istorijski centar Astrahana, rastao je oko kremlja izgrađenog između 1562. i 1589. godine. Temelji su postavljeni u vreme Ivana Groznog, a zbog vrelikog broja umetničkog bogatstva i muzeja, uvršten je na Uneskovu listu svetske kulturne baštine. Kopiju ove utvrde upotpunjuje i velika Uspenska crkva nalik Crkvi Svetog Hrista spasitelja, no, ipak ova astrahanska je manja. Kremlj je sagrađen od opeke, zbog čega se tvrđava i smatra izuzetnim spomenikom ruske arhitekture i utvrđenja 16. veka. Osim Uspenske crkve, gradskim trgom dominira i spomenik Petru Velikom, otkriven 2007.godine. Velelepni kompleks zdanja sa ogromnim zagrađenim trgom daje objašnjenje zašto su ove svetinje posećene tokom cele godine. Crkve su bogato živopisane i u njima možete pronaći duhovni mir i osetiti neku čudnu energiju.
Iako bi se očekivalo da ovaj grad na Volgi tokom zime postaje okovan ledom, kontinentalna klima mu daje sasvim drugačiji šmek. Pomalo neočekivan za ruske uslove.Prosečna temperatura u januaru ne pada ispod – 10, a u julu bude i do + 25 stepeni. Ovaj grad privlači turiste svojim brojnim istorijskim i arhitektonskim spomenicima i godišnje ga poseti i do tri miliona turista.

Turisti ovde mogu da se uvere koliko žitelji Astrahana uživaju u svadbenim veseljima uz posmatranje kako se limuzine sa mladencima i gostima zaustavljaju pred Uspenskom crkvom i gde mlade bacaju bidermajere. Definitivno ne može a da se ne primeti koliko istok ipak želi da bude zapad, pa makar i u sitnicama, potencirajući da ih na venčanje dovoze američke glamurozne limuzine sa četvora vrata i zatamljenim staklima kakve su se pre više decenij mogle videti samo preko Atlantika.

Ono što je još jedna posebna specifičnost za Astrahan je to što najveće lubenice koje se gaje u Rusiji potiču iz Astrahana, gde je leti prosečna temperatura, kao što je već pomenuto +25 stepeni. Astrahanske lubenice su jarkocrvene i slatke, pucaju čim se u njih zarije nož. U ovaj grad vredi doći u avgustu i posetiti festival „Ruska lubenica“, gde se mogu degustirati razne vrste ovog ukusnog ploda. Može se probati čak i „mesečeva“ žuta lubenica, koju su uzgojili ovdašnji poljoprivrednici,a istovremeno posetiti i Muzej lubenice otvoren u ovom gradu 2006.godine.