Bezuslovna kapitulacija Italije u Drugom svjetskom ratu

Na današnji dan, 8. septembra 1943. godine objavljena je bezuslovna kapitulacija Italije u Drugom svjetskom ratu.

Kapitulacija Italije ili Primirje označava sporazum na osnovu koga je Kraljevina Italija okončala učestvovanje u Drugom svjetskom ratu na strani sila Osovine. 13. oktobra, 1943. godine Kraljevina Italija objavila je rat Njemačkoj i 1943-1945. godine italijanska vojska se borila na strani antihitlerovske koalicije protiv njemačkih trupa, kako na italijanskoj teritoriji tako i u Jugoslaviji, Albaniji, Grčkoj i Francuskoj. Predstavljao je izuzetno važan događaj, s obzirom da su njime Osovina ostale bez ključnog člana svoje koalicije, a zapadni saveznici dobili uporište u kontinentalnoj Evropi odakle su mogli da ugroze Njemačku. Iako je istim sporazumom Italija prešla na stranu Saveznika, nade da će taj događaj dovesti do brzog okončanja rata nijesu se ispunile, s obzirom da su njemačke trupe uspjele da okupiraju najveći deo italijanske teritorije, razoružaju italijansku vojsku i instaliraju kvislinški režim Italijanske Socijalne Republike. Na prostoru bivše Jugoslavije je ovaj događaj imao značajne posledice s obzirom da su partizanske snage najbolje iskoristile kapitulaciju italijanskih snaga kako bi stekle dragocjeno oružje i opremu.

Nakon poraza njemačko-italijanskih snaga u Sjevernoj Africi, Saveznici su bombardovali Rim maja 1943. godine. Nedugo zatim iste godine Saveznici se iskrcavaju na Siciliju, a nepuna dva mjeseca kasnije izvršena je i invazija na samo Apeninsko poluostrvo septembra 1943. godine. U proljeće 1943. godine, italijanska vojska je bila u rasulu, a o svemu tome je morao da brine duče Benito Musolini, koji je gubio podršku ministara i italijanskog naroda. Uskoro je uklonio s položaja sve ministre koji su bili više vjerni kralju Viktoru Emanuelu nego fašističkom režimu. Takav Musolinijev potez opisan je kao napad na kralja, koji je sve više kritikovao slabo stanje u italijanskoj vojsci. Nakon nekoliko odluka, kralj Viktor Emanuel je, vjerovatno, počeo da razmišlja o približavanju Saveznicima i rušenju Musolinijevog režima. Da bi ostvario te ciljeve, kralj je zatražio pomoć Dina Grandija.

Grandi je bio jedan od vodećih ljudi u fašističkoj hijerarhiji, a u mlađim danima, smatrali su ga Musolinijevim zamjenikom ili alternativom. Kralj je bio motivisan i Grandijevim razmišljanjima o prilagođavanju fašizma prema novoj situaciji. Razni ambasadori, kao Pjetro Badoljo, rekli su mu da razmotri mogućnost da zamijeni Musolinija na mjestu dučea. Tajnoj zavjeri se pridružio i Đuzepe Botai, drugi fašista na visokom položaju i ministar kulture, te Galeaco Ćano, vjerovatno drugi najmoćniji čovjek u bivšoj Fašističkoj stranci i Musolinijev zet. Zavjerenici su imali cilj da vrate staru moć italijanskom kralju. Jula 1943. godine italijanski parlament prestaje da bude vjeran Musoliniju i vraća se stara kraljevska moć. Istog dana Musolini je morao da se sastane s kraljem, gdje je razriješen svih premijerskih dužnosti. Kada je odlazio sa sastanka, Musolinija su uhapsili karabinjeri. Na mjesto premijera došao je italijanski maršal Badoljo. Badoljevo imenovanje novim premijerom pokopalo je nade Grandiju da postane novi duče. Imenovanje Badolja za premijera nije promijenilo italijanski položaj među silama Osovine. Međutim, to je bio korak naprijed od strane dinastije Savoja prema miru. Od tada počinju pokušaji da se sklopi mir sa Saveznicima.