Bjelogardejski general Petar Vrangel

Na današnji dan, 25. aprila 1928. godine umro je ruski baron Petar Nikolajevič Vrangel, jedan od najznačajnijih bjelogardejskih generala, koji se poslije Oktobarske revolucije borio u Ukrajini protiv sovjetske vlasti. Poslije poraza u novembru 1920. godine, kada je Crvena armija zauzela utvrđenje na Perekopu, s ostatkom snaga je napustio Rusiju. Sahranjen je u Ruskoj pravoslavnoj crkvi u Beogradu. Petar Nikolajevič Vrangel  je bio baron, general, aktivni učesnik i vođa antiboljševičkog pokreta u Ruskom građanskom ratu poslije Oktobarske revolucije 1917. godine . Bio je poznat pod nadimkom „Crni baron“, jer je najčešće nosio crnu kozačku uniformu.

Na beogradsku željezničku stanicu, jedne oktobarske večeri, stigao je vagon koji je na poslednje putovanje iz prijestonice Belgijskog kraljevstva donio kovčeg sa ruskim generalom Petrom Nikolajevičem Vrangelom. Bila je to 1929. godina. Vrangel, general iz prošlosti, otišao je u Brisel iz Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, a njegovi posmrtni ostaci, više od godinu dana pošto je preminuo, prenijeti su u zemlju koja se tek nepunih devet mjeseci zvala Kraljevinom Jugoslavijom. Procesija tokom koje je Vrangelov kovčeg na lafetu prenijet od željezničke stanice do ruske crkve na Tašmajdanu prošla je kroz centar Beograda. Okupila se velika masa svijeta. Izuzetno dugačku kolonu predvodio je dječak sa krstom, za njim su nošeni jastučići sa ruskim i stranim ordenjem. Potom, vijenci, toliko ih je bilo da su gotovo ispunili unutrašnjost nevelike ruske crkve. Na čelu je bio vijenac kralja Aleksandra. Lenta jednog od vijenaca nosila je natpis: „Heroj je umro – ideja je besmrtna. Nacionalnom vođi – vojna organizacija iz Soluna.“

Bjelogardejci i njihove porodice, gubitnici u ogorčenom građanskom ratu, izbjegli su poslednjim brodovima iz crnomorske luke Odesa od terora komunista u kome je ubijeno više miliona ljudi, poslije potpunog vojnog poraza u dugim i krvavim bitkama. Preko Konstatinopolja (današnji Istanbul) uspjeli su da 1924. godine napokon nađu sigurno utočište u tadašnjoj Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca čiji kralj Aleksandar I Karađorđević ih je dočekao širom raširenih ruku, obezbijedivši im bratsko utočište i konačan mir nakon duge patnje. Bili su to uglavnom obrazovani ljudi, profesori, činovnici, arhitekte, ljekari, nešto oficira i vojnika i sveštenika. Prema kasnijem popisu iz 1937. godine, bilo ih je blizu trideset hiljada. Predvodio ih je general Petar Vrangel, poslednji vojni komandant monarhističkih snaga u građanskom ratu. U Beogradu su ubrzo po dolasku osnovali svoju Rusku zagraničnu crkvu, koju su smatrali jedinom pravom ruskom crkvom i na prvom skupu u Topčideru izabrali i sopstvenog patrijarha.

Kralj Aleksandar je dio ovih ljudi uključio u sastav vojske Kraljevine SHS, odnosno, kasnije Kraljevine Jugoslavije, i to kao posebne ruske formacije. Sve ih je prožimala duboka čežnja za ostavljenom domovinom, i vjera u skori pobjednički povratak. Zahvaljujući svestranoj podršci srpske vladajuće elite emigranti su do 1941. godine stekli u Jugoslaviji značajan nivo prava i sloboda. Život ruske emigracije u Kraljevini Jugoslaviji bio je zapažen kao i njen doprinos razvoju nauke, umjetnosti i prosvjete u Srbiji. U pretežno agrarnoj zemlji koju je prethodno teško pogodio razoran Prvi svjetski rat, relativno dobro školovani i obučeni ruski emigranti uspjeli su da zauzmu određene društvene položaje.

Priredio: Miomir Đurišić

Izvor: Mitropolija