Brbljivac iz Luivila

Piše: Darko Prelević

Postojala su dva izuzetka od pravila da se ide u krevet posle dnevnika.

Prvi je bio bilo koji “kaubojski” film na programu i takva noć je predstavljala posebno veselje. Svaki član familije je obustavljao sve aktivnosti i zauzimao svoje mjesto ispred TV ekrana. Ovakvo uzbuđenje i radost je mogao da omete jedino zemljotres, a Džonu Vejnu sam se više radovao nego Deda Mrazu.

Rangiranje filmova koji su se prikazivali na jednom od ukupno dva kanala, po važnosti žanrova je bilo vrlo prosto: vestern, partizanski, ko zna koliko praznih mjesta – pa ostali.

Nemoguće je bilo poremetiti i poredak omiljenih reditelja: Džon Ford, Šiba Krvavac, Hauard Hoks, Serđo Leone,Veljko Bulajić i Fred Cineman.

Što se glumaca tiče, neprikosnoven je bio, zna se, Džon Vejn. U knjizi: „Ja sam Džon Ford, ja pravim vesterne“ je ostalo zapisano kako je počela njegova filmska karijera. Bio je rekviziter, koji je slučajno, sa metlom u rukama, upao u kadar. To se dopalo Džonu Fordu, a ostalo je istorija.

Ford je na početku kinjio Vejna vičući na njega da ne umije da hoda i da je nespretan. Ne bih baš rekao da nije umio da hoda, ali je činjenica da je hodao kao njegovi konji sa filmskog platna.

Rame uz rame po popularnosti uz Džona Vejna je bio Bata Živojinović, a odmah iza njih Džejms Stjuart, Boris Dvornik, Gari Kuper, Milena Dravić i Ljubiša Samardžić.

Ljubav prema vesternu se vremenom samo rasplamsala, pa se ne mogu prisjetiti koji bih to film i na današnji dan radije odgledao od Divlje horde, Poštanskih kočija, Tačno u podne, Jahača na duge staze, Tragača, Buč Kesidija i Sandens Kida, Dvoboja u Misuriju ili još najmanje desetak drugih…

Drugi izuzetak od zapovijesti da se rano ide na spavanje je bio malo specifičan.

Noć kad je boksovao Muhamed Ali je bila čak veća svetkovina od one “kaubojske”. Odlazak u krevet je donosio veliko uzbuđenje i strepnju da nas otac iz nekog neobjašnjivog razloga ne probudi a očev glas koji nas poziva iz dnevne sobe pet-šest sati kasnije znak da šou može da počne.

Ljubav prema boksu je i “uživo” njegovana zahvaljujući bokserskom klubu Budućnost koji je u to vrijeme bio moćan.

U konkurenciji sa Slavijom iz Banja Luke, Prištinom, Pulom, Topličaninom iz Prokuplja,Rijekom, Kablovima iz Svetozareva, Radničkim iz Kragujevca… mi smo bili na samom vrhu ili makar među boljima. U dvorištu škole “Savo Pejanović” sam odgledao mnogo vrhunskih i makar desetak spektakularnih boks mečeva. Otac je već odavno bio samoukinuo odlaske na bilo kakve sportske manifestacije s obzirom da je bio prosvetni radnik, pa nije želio da mu se na javnom mjestu omakne neko neprimjereno navijanje. Brata to tada nije previše zanimalo, pa sam obično išao sam.

Kasnije je bilo sezona u kojima nisam propustio ni jednu jedinu fudbalsku ili košarkašku utakmicu, ali ipak to nije bilo poredivo sa “bokserskom groznicom”.

Podgorica je uz mnogo pravih šampiona imala i dva bokserska šmekera, Mija Perunovića i Dragana Mugošu. Obojici se dešavalo da ponekad i izgube meč ali je svaki njihov nastup bio spektakl.

Jedan uživo odgledani klasik je bio meč Perunović – Hašani, drugi Mugoša – Beneš. Tvrdim da su bili dostojni finala makar amaterskog prvenstva Evrope ili najljepših mečeva Šuger Rej Leonarda i Marvina Haglera.

Na svakoj životnoj pozornici postoje ljudi koji su u glavnim ulogama i svi ostali koji su puki sudionici. Kad je boks u pitanju, od kad se pojavio Kasijus Klej, više ništa nije bilo isto. Bio je prvi pravi “celebrity”.

Fascinacija njime nije imala veze samo sa boksom. Um mu je bio britak kao i udarci. Njega su gledali i oni koji nisu umjeli da nabroje vrste udaraca u boksu. U ringu je bio istovremeno neumoljiv i lepršav, a izvan ringa brbljiv i zabavan i imao magiju koju danas zajedno nemaju Đoković, Mesi i Lebron Džejms.

“Ja sam najveći“ izgovarao je samouvjereno i malo je bilo onih koji se nisu slagali sa tim. Čak su svi ponavljali mantru da Klej leti kao leptir i ubada kao pčela.
Ameriku je ostavio u čudu kada se pridružio „Crnim muslimanima“ i promijenio vjeru i ime u Muhamed Ali.

Dvije godine kasnije postao je istinski heroj. Odbio je da učestvuje u ratu u Vijetnamu.

„Nemam problema sa Vijetnamcima. Oni me nikad nisu nazvali crnčugom“, rekao je Ali.

„Neću da putujem 16000 kilometara da bih pomogao u ubijanju i paljenju drugih ljudi, samo da bih pomogao dominaciju bijelih robovlasnika nad tamnim ljudima širom svijeta. Ovo je vrijeme i doba kada takvo zlo mora da nestane. Zašto bih bacao bombe i pucao na smeđe ljude u Vijetnamu, kada su takozvani crnci u Luivilu tretirani kao psi i oduzeta su im osnovna ljudska prava.“.

Zbog odbijanja vojne dužnosti kažnjen je novčano 10000 dolara i osuđen pred potpuno bijelom porotom na kaznu zatvora od pet godina. Pošto je odmah uložena žalba i plaćena kaucija, u zatvor nije išao, ali tri i po godine mu je bilo zabranjeno da ima takmičarske mečeve, posle čega ga je oslobodio Apelacioni sud.

„Ukrali su mu tri najbolje godine njegove karijere. Kada je bio na vrhuncu, nije mogao da boksuje.“ rekao je jednom prilikom njegov čuveni trener Anđelo Dandi. Iako je zbog svojih stavova podijelio javnost u Americi, vrijeme je učinilo svoje. Ali je postao idol nacije i štaviše, jedna od najuticajnijih ličnosti svog vremena.

Da bi neko postao najveći šampion, trebalo je da ima i velike protivnike. U teškoj kategoriji je u isto vrijeme boksovao triling asova: Muhamed Ali, Džo Frejzer i Džordž Formen. Za vratom im je uvijek disao i Ken Norton. Pored toga što je i sam bio prvak svijeta, pamtićemo ga više po tome što je u jednom antologijskom meču slomio vilicu velikom Aliju.

Od svih najvažnijih, najljepših i najuzbudljivijih mečeva u istoriji profi boksa ova trojica su međusobno odboksovali makar trećinu.

Kad je prošao Alijev zeman prestao sam da gledam boks. Tajson ili Holifild ipak nisu uspjeli kod mene da probude stare strasti. To bi bilo kao da posle klasika pređeš ne čak ni na beletristiku, nego na pisane romane.

Mnogo kasnije sam imao čak nesvakidašnje zadovoljstvo da lično upoznam jednog WVA šampiona, Nikolaja Valujeva.

Ruski 213 centimetara visoki džin, tatarskog porijekla sa 150 kilograma mišićne mase je ostvario 50 pobjeda u karijeri od čega 34 nokautom. Osvojio je titulu pobijedivši Džonija Ruiza a posle spektakularnog meča sa Ruslanom Čagajevim ostao bez nje. Kasnije je povratio titulu, a drugi poraz u karijeri je doživio protiv Britanca Dejvida Heja posle čega je okončao boksersku karijeru.

Možda je najveća pobjeda njegove karijere bila protiv Ivandera Holifilda iako je to bila samo odbrana titule.

Nikolaj Valujev je danas angažovani intelektualac, političar i filantrop.

Tako bi čitav jedan period ostao arhiviran sa širokim registrom navijačkih emocija da nisam prije desetak ili malo više godina odgledao dokumentarac “Thrilla in Manila” i shvatio da kao uvijek u životu, ništa nije crno bijelo.

Mohamed Ali u odnosima sa Džo Frejzerom nije baš pokazao ljudsko lice. Mjesecima je brutalno provocirao i vrijeđao čovjeka koji mu je prethodno pomogao dok mu je bilo najteže u karijeri, u periodu kad je bio pod suspenzijom, sa oduzetom titulom i u besparici.

Posle odgledanog filma skoro da sam zažalio što sam od svoje šeste godina ustajao zajedno sa ocem i bratom u 2 ili 3 sata ujutro da bih gledao i navijao za nekoga ko nije bio samo šarmantni brbljivac iz Luivila, već na momente i prava baraba.

Ipak, takav kakav je bio, kasnije se pokajao, pokazao veličinu, tražeći pomirenje i odajući priznanje najvećem sportskom rivalu, Smokin’ Džo Frejzeru.

Muhamed Ali, najveći bokser svih vremena je umro 3. juna 2016. godine.

Pročitajte još:

Tabana