Budva: Otvorena izložba „Ikone iz riznica paštrovskih manastira“

U Spomen domu „Stefan Mitrov Ljubiša“ (JU Muzeji i galerije Budve) u Budvi 19. juna 2018. godine, otvorena je dokumentarno-umjetnička izložba „Ikone iz riznica paštrovskih manastira“.

Autori koncepta izložbe i organizatori su mr Lucija Đurašković, istoričarka umjetnosti i direktorica JU Muzeji i galerije Budve, i Dušan Medin, arheolog i master menadžer u kultri.

Izložba je sastavljena od ukupno 15 ikona paštrovskih manastira Praskvica (Sveti Stefan), Reževići (Reževići) i Gradište (Buljarica), nastalih u periodu XVIII–XX vijek u domaćim, grčkim, venecijanskim i ruskim radionicama, a čiji su autori, između ostalih, čuveni ikonopisci pripadnici bokokotorske slikarske škole Dimitrijević-Rafailović, potom Nikola Aspioti sa Krfa, Aleksije Lazović, Marko Krstov Gregović, prvi akad. obrazovani slikar sa naših prostora.

Ova izložba priređuje se u okviru programa Evropske godine kulturne baštine (2018), kojim na nacionalnom nivou koordinira Ministarstvo kulture. Izložba se može pogledati do 9. jula.

Na početku programa, u ime Ustanove, obratila se Danka Mijušković, koja je brojne prisutne bliže upoznala sa konceptom izložbene postavke. Izložbu je otvorila konzervatorka savjetnica Jasminka Grgurević, zaposlena u JU Centar za arheologiju i konzervaciju Crne Gore u Kotoru, koja je, između ostalog, u svom stručnom obraćanju istakla sljedeće:

„Crkva posjeduje neprocjenjivo bogatstvo ne samo u okviru bogosluženja i svetootačkih djela, već i unutar crkvene umjetnosti.

Poznato je da poštovanje svetih ikona u crkvi zauzima vrlo značajno mjesto.

Što je ikona? Riječ ikona je grčkog porijekla i označava ‘obraz’, ‘sliku’. Ali, ikona je nešto više od obične slike: ona nije samo ukras hrama ili ilustracija Svetog Pisma. Ona je predmet koji organski predstavlja dio bogoslužbenog života. Time se objašnjava značaj koji crkva pridaje ikoni, kao specifičnom obrazu koji je sama uobličila u borbi protiv paganizma i jeresi, i koji je, tokom ikonoboračkog perioda, platila krvlju mnogih mučenika i ispovjednika.

U ikoni crkva ne prepoznaje samo jedan vid crkvenog učenja, već hrišćanski izraz u njegovoj cjelosti. Stoga izvan crkve i njenog života nije moguće razumjeti, niti objasniti crkvenu umjetnost. Kao svešteni obraz, ikona je jedan od načina pojavljivanja crkvenog Predanja, uporedo sa usmenim i pismenim Predanjem. Poštovanje ikona Spasitelja, Majke Božje, anđela i svetih, jeste dogmat Hrišćanske vjere koji je izložen na Sedmom vaseljenskom saboru. On proizilazi iz osnovnog ispovjedanja crkve – iz Očovječenja Sina Božjeg. Njegova ikona je svjedočanstvo Njegovog istinskog, a ne prividnog Ovaploćenja. Zbog toga se često ikone nazivaju ‘teologijom u bojama’.

I na kraju, još jednom ćemo pokušati da definišemo to biće – suštinu ikone. Ovaj put poslužit ćemo se zajedničkim komponentama razmišljanja na ovu temu trojice autora, Pavla Florenskog, kneza Evgenije Turbeckog i Mihail Bulgakova. Po njima ikona nije fenomen, nego dubina bogatstva i premudrosti i razuma: ‘… ličnost koja se otuda pojavljuje, pa mi o njoj nemamo samo apstraktni pojam, niti imamo s njom odnos na dalekom odstojanju – nego s njom imamo neposredno zajedništvo, konkretan doživljaj. Budući da je onaj lik koji se na njoj pojavljuje već obožen, mi se, doživljavajući ga, obožujemo: od Boga i njegovih božanskih energija, ta ličnost određenog sveca, odnosno njegov lik, a preko njega i mi, postajemo božanstveni; nismo bogovi, nego oboženi Božjom blagošću“.