Čemu znaci navoda za tvorevinu zvanu NDH?

Piše: Ratko Dmitrović

U Drugom svetskom ratu najviše je poginulo Rusa, oko 25 miliona, ali istoričari, pa i sami Rusi, polaze od činjenice da je ta stravična brojka u najvećoj meri posledica vojnih operacija, nemačkih ofanziva, ruskih odbrana i protivnapada, stradanja civila u godinama velikih oskudica za svim i svačim. Razume se da je nekoliko miliona tog naroda ubijeno sa jasnim ciljem, u okviru programa „brojčanog smanjivanja Rusa“, ali Hitler nikada nije imao plan potpunog uništenja ruskog naroda iz prostog razloga što je to bilo nemoguće. Takav plan u najvećem oružanom sukobu naroda u istoriji sveta postojao je za dva naroda – Jevreje i Srbe. Za prve su „obavezu“ preuzeli Nemci, za druge, Hrvati.

Zidanje hrvatske kuće

Svet zna gotovo sve o holokaustu, uništenju Jevreja za vreme Drugog svetskog rata, i to je dobro, veoma značajno, ali nije dobro što taj isti svet nema pojma da je u Drugom ratu jedna država, Hrvatska, saveznica Hitlerove Nemačke, imala i u značajnoj meri u praksu sprovela plan uništenja Srba kao naroda. To je bila državna politika, najvažniji program Nezavisne države Hrvatske koju mnogi Srbi i danas sasvim bespotrebno, pogrešno, stavljaju pod znake navoda; NDH je bila država, priznata, hiljadu godina sanjana, kako je govorio Tuđman, sa ispunjenim elementima koje svrstavamo u preduslove za stvaranja države. E, sad, što se neki Hrvati stide Nezavisne države Hrvatske, njenog fašističkog lica, genocidnosti, to je građa za drugu priču.

O holokaustu je snimljeno najmanje stotinu igranih filmova; o stradanju Srba u NDH nijedan. Nebrojeno je romana i pripovedaka inspirisanih likvidacijom Jevreja za vreme Drugog svetskog rata, nekoliko međunarodno poznatih pisaca „rođeno“ je u krilu teme holokausta. O stradanju Srba u Nezavisnoj državi Hrvatskoj postoji nekoliko biografskih zapisa, sećanja, i nekoliko istorijsko-istraživačkih studija, ali ništa od toga nije prevedeno na, uzmimo, engleski, francuski, nemački. Možete do mile volje prosečnom Francuzu ili Englezu da pričate o sistematskom ubijanju Srba, o genocidu nad njima koji je za vreme Drugog svetskog rata provela država Hrvatska, on će vas gledati belo i na kraju vašu priču podvesti pod jeftinu srpsku propagandu. I ne možete ga okrivljavati, jer on o tome zaista ne zna ništa.

Imao sam u životu nekoliko žestokih rasprava na temu: likvidacija Srba u NDH kao državni projekat. Sagovornici su mi bili i Hrvati i Srbi. Ovi drugi imaju srpsko poreklo i to je jedino što ih dovodi u vezu sa Srbima. Politički su projektovani u komunističkim laboratorijama. Niko od njih nije prihvatao moje tumačenje da je NDH, inače postavljena na dva stuba; hrvatskom državotvornom pravu i mržnji prema Srbima, imala precizno razrađen plan potpunog uništenja Srba. Njihova teorija, naravno, sadrži Krležino minimiziranje ustaštva („dva kamiona ustaša, pridošlih iz Hercegovine“) i sve što se dogodilo svodi na zločine suludih pojedinaca, satnika, komandira na terenu, tamo negde daleko od Zagreba. Jasenovac je, da ne idemo dalje, od Zagreba „daleko“ samo 57 kilometara. Kao Fruška Gora od Beograda, na primer.

Ovih dana i meseci, ono malo preostalih Srba u Hrvatskoj obeležava strašne datume iz vremena postojanja NDH i upravo ti datumi idu u red neoborivih dokaza da je Nezavisna država Hrvatska za Srbe imala istovetan plan kao Hitlerova Nemačka za Jevreje –potpuno uništenje. Čak se i Budakovo rešenje srpskog pitanja (trećinu Srba pobiti, trećinu prevesti u katolicizam, a trećinu proterati) pokazalo kao „dobra namera“ spram događanja na terenu, stvarnog odnosa te hrvatske države prema Srbima.

Bez posebnog straha od preterivanja, greške, ovde se može otići i korak dalje, pa tvrditi, videćemo zbog čega, da je Nezavisna država Hrvatska napravljena pre svega sa ciljem da se taj prostor očisti od Srba, „pravoslavaca, istočnjaka, šizmatika“, a da se tek po okončanju ovog posla pristupi zidanju prave hrvatske kuće, u granicama koje budu nametnute aktuelnim okolnostima.

Koji je bio prvi i najvažniji posao novostvorene NDH? Ubijanje Srba; plansko, sistematsko, masovno. Od prvog dana postojanja te države. Nema srpskog mesta u današnjoj Hrvatskoj čiji meštani, proterani ili oni koji su ostali, ne nose porodične ožiljke iz Drugog svetskog rata. Srbi u Hrvatskoj mogli bi svaki dan da obeležavaju neke zločine koje je NDH počinila nad njima, i opet ne bi uspeli sve da postignu. Počelo je samo 16 dana pošto je Slavko Kvaternik 10. aprila u Zagrebu proglasio Nezavisnu državu Hrvatsku.

Pavelić je, kao što se zna, sa nekoliko stotina najodanijih ustaša, u Hrvatsku stigao desetak dana kasnije.

Samo nekoliko sati posle Kvaternikovog „povijesnog obraćanja“ preko Radio „Zagreba“, u sumrak 10. aprila, ustaše su po Lici, u Gospiću, Smiljanu, Bogdaniću, počeli da hapse i privode ugledne Srbe. U noći između 26. i 27. aprila u Grubišnom Polju, severoistočna Hrvatska, uhapšeno je više od 500 Srba, pod optužbom da su za Đurđevdan pripremali ustanak protiv novostvorene hrvatske države. Odvedeni su u kompleks logora „Gospić-Jadovno-Pag“ gde ih je 487 ubijeno. Proteklog aprila ovaj događaj u Grubišnom Polju nije ni spomenut. Tamo živi još samo poneki Srbin, sve ih je manje, umiru, iseljavaju se, od proteranih malo ko se vraća, a stepen asimilacije toliko je izražen, ovo važi za celu Hrvatsku, da se od deset osoba nesumnjivo srpskog porekla čak sedam izjašnjavaju kao Hrvati.

Plan potpunog uništenja

Samo tri dana kasnije, 29. aprila 1941. godine, u selu Gudovac, kod Bjelovara ubijeno je 196 Srba, seljaka. Hapšenje je trajalo celoga dana, a onda je kolona krenula prema obližnjoj reci Plavnici. Tu je prema svedočenju trojice preživelih Srba i jednog od glavnih ustaša, kome je suđeno 1946. godine, došlo do komešanja, pokušaja bežanja i pucnjave. Srbima je naređeno da se postroje, legnu na travu, a onda je dvadesetak ustaša sa noževima krenulo da ih kolje. Tu strašnu scenu, sedeći u hladu ispod jednog drveta, u besprekorno čistoj i ispeglanoj uniformi, u izglancanim crnim čizmama koje su mu sezale do kolena, posmatrao je Eugen Dido Kvaternik, sin Slavka Kvaternika, zapovjednik „Ustaške nadzorne službe“, pristigao u jutarnjim satima tog dana iz Zagreba. Poznati hrvatski slikar Edo Murtić napisaće mnogo godina kasnije kako je, putujući sa majkom vozom, prvih dana maja 1941. godine, kroz Gudovac, na jednoj poljani, posutoj krečom, video delove ljudskih tela – ruke, noge, glave – kako vire iz zemlje.

Na Đurđevdan, dakle samo nekoliko dana od zločina u Gudovcu, Hrvati u selu Blagaj, na Kordunu, ubijaju 530 Srba. I ta strašna rabota obavljena je ustašama najdražom metodom likvidacije – klanjem. Jedan od ustaša koji su učestvovali u klanju, Janko Medved, priznaće na suđenu 1945. godine da je nožem i maljem likvidirao veći broj Srba, ne seća se tačno, ali je znao da su po okončanju tog jezivog događaja, posle zatvaranja grobnice, ustaše iznad zatrpanih Srba igrale kolo.

Plan potpunog zatiranja Srba u Nezavisnoj državi Hrvatskoj realizovao se gde god je to bilo moguće i najefikasnije. Za samo mesec dana postojanja NDH likvidirano je na zverski način više od deset hiljada Srba, a to je bio tek početak, uigravanje. Slede zločini u Josipdolu, Veljunu, Ogulinu, Plaškom, Plitvičkim jezerima, Korenici, Ličkom Petrovom selu, Vrhovinama, Banskom Grabovcu, Prekopi, Glinskoj crkvi…

Samo u Jadovnu, od maja do avgusta 1941. godine, likvidirano je 38 hiljada Srba. Ko ima hrabrosti da kaže kako se ovako masovni zločini mogu sprovesti na lokalnom nivou organizacije, da iza toga nije stajala hrvatska država u punom kapacitetu, sa svim logističkim i infrastrukturnim elementima.

Za sve to vreme, od prvog dana postojanja NDH, obavljane su pripreme za start „rada“ koncentracionog logora „Jasenovac“, po metodama likvidacije najstrašnije tvornice smrti u novijoj svetskoj istoriji. Tamo i u selu Gradina, sa druge strane reke Save, u naredne četiri godine ubijeno je između 600 i 700 hiljada Srba.

Ubijanje Srba u NDH, likvidacije koje su prevazilazile pojam zverstva, zapanjile su i same Nemce. Herman Nojbaher, Hitlerov predstavnik za jugoistočnu Evropu piše u Berlinu o užasavajućim zločinima koje režim u Zagrebu, „ u hrvatskom, krstaškom ratu uništenja“ provodi na srpskim civilima, a general Horstenau, nemački predstavnik za centralni deo Balkana, neka vrsta veze između Hitlera i Pavelića, u jednom dopisu iz Zagreba, poslanom početkom jula 1941. godine, ukazuje na jezive zločine nad Srbima, prema svedočenjima nemačkih oficira i vojnika sa terena. „Na životinjski način ustaše ubijaju čak i nerođenu decu“, stoji u izveštaju generala Horstenaua.

Realno gledajući, nikakve sumnje nema da je hrvatska država iz Drugog svetskog rata imala ideju i plan (u značajnoj meri realizovan) potpunog uništenja Srba, ali tek bi trebalo da sačekamo odgovor na pitanje ko je i zbog čega tu paklenu državnu rabotu sveo na „zločine okupatora i njegovih sluga“. Nije ta zaprška, kako se čini, iz jednog tiganja.

Izvor: Pečat (2012.)