Desanka Maksimović, moć srpskog jezika

Desanka Maksimović je najduža moć srpskog jezika. Za njenog vijeka ugasili su se toliki vulkani, presušile rijeke, zatvorili rudnici, presahli izvori, samo je ona sve bolje pjevala što je duže živjela, dokazujući i onu Sokratovu da je pjesnik nešto sveto, krilato i lako i istinu da od čovjeka i njegovog jezika nema ni dubljeg zvuka ni neiscrpnijeg rudnika, da se još uvijek može biti veliki ne čineći nikakva zla, rekao je Matija Bećković na sahrani najveće srpske pjesnikinje Desanke Maksimović, koja se upokojila na današnji dan, 11. februara 1993. godine.

Ona je bila glas naroda, ona je bila ta koja je sastradavala i patila sa svakom dušom, ona je ta koja traži oproštaj za malog čovjeka, za sebra, za svrgnute, za pijanice, za kaluđera, za neshvaćene, za one koji se spotiču preko praga, pa i za zgužvane misli.

Desanka Maksimović je bila najstarije dijete u porodici. Rođena je Rabrovica (Divci) kod Valjeva, 16. maja 1898.  Odmah poslije njenog rođenja, porodica se odselila u Brankovinu. U Brankovini je provela djetinjstvo, a u Valjevu je završila gimnaziju. Studirala je na odjeljenju za svjetsku književnost, opštu istoriju i istoriju umjetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu.

Početkom avgusta 1933. godine udala se za Sergeja Slastikova. Nije imala djece.

Preminula je u Beogradu u 95. godini. Sahranjena je u Brankovini kod Valjeva, u porti Crkve u okviru kulturno-istorijskog kompleksa.

Čuvši za strijeljanje đaka u Kragujevcu 21. oktobra 1941, napisala je jednu od svojih najpoznatijih pjesama „Krvava bajka“, pjesmu koja svjedoči o teroru okupatora nad nedužnim narodom u Drugom svjetskom ratu. Pjesma je objavljena tek poslije rata.

Najčešći motiv u poeziji Desanke Maksimović je bila ljubav, i njena riječ, odnos prema svijetu i filozofija su i sami bili pjesničke prirode. Njena poezija je odlikovana čitavim obiljem novih aliteracija i rima. Njeno osnovno pjesničko geslo je bilo da poezija treba da bude razumljiva, jasna, iskrena, otvorena prema čovjeku i životu.

Mnoge njene pjesme predstavljaju poziv ljudima da budu dobri, plemeniti, ponositi, postojani, da poštuju ljude drugačijih uvjerenja i načela, mišljenja, boja i vjera, i da budu strogi prema svojim manama, kao i prema tuđim. Od svih vrijednosti u životu ona je kroz svoje pjesme posebno isticala slobodu, odanost, hrabrost, dobrotu i nekoristoljublje.

U kasnijem periodu života, lirika Desanke Maksimović je dobila nešto smireniji i tiši duh. Njena poezija, pripovjetke, romani, knjige za decu prevođeni su na mnoge jezike, a njene pojedine pjesme nalaze se u antologijama poezije.

Godine 1985. renovirana je osnovna škola u Brankovini, koju je pohađala Desanka Maksimović i gdje je njen otac bio učitelj. Ova škola je nazvana „Desankina škola“, kako ju je narod tokom vremena prozvao.

U Valjevu je, još za njenog života, podignut spomenik Desanki Maksimović. Spomenik je otkrio Matija Bećković 27. oktobra 1990. godine.

Pjesnikinja je malo negodovala zbog tog čina, ali su je ubijedili da je to samo spomenik poeziji sa njenim likom.

Dana 12. februara 1993. Vlada Srbije je donijela odluku da se njeno ime i djelo trajno obilježi osnivanjem Zadužbine Desanke Maksimović, koja dodeljuje nagradu „Desanka Maksimović“.

Odluka Vlade je realizovana inicijativom Ministarstva za kulturu Srbije da Narodna biblioteka bude osnivač i nosilac te institucije.

Zadužbina je osnovana 19. marta 1993. Osnivačkim aktom i Statutom naznačava se da zadužbina treba da „stvori uslove za trajno očuvanje i njegovanje uspomene na Desanku Maksimović, jednog od najvećih pjesnika srpskog jezika 20. vijeka“.

Priredila: Marija Živković

Izvor: Mitropolija

Pročitajte još:

Duško Radović: Mrgud sa velikom dušom