Devet života Mila Đukanovića

Piše: dr Nebojša Čović – bivši potpredsjednik Vlade Srbije

Da bismo razumeli šta se dešava Crnoj Gori, stvari moramo da posmatramo kroz prizmu spoljnih i unutrašnjih interesa i uticaja, koji su usmereni ne samo na Crnu Goru, već, u velikoj meri, na Srbiju i, posredno, region u celini.

Geopolitički gledano, kada je u pitanju Srbija, svedoci smo višedecenijskih upornih pokušaja da se oslabe srpska država, vojska i crkva, kroz stigmatizaciju i aktivno spoljno i unutrašnje urušavanje ovih institucija i srpske nacije u celini. Cilj ovih nastojanja je da se lakše slomi otpor globalističkim apetitima u ovom delu Evrope, kojima su Srbija i Srbi decenijska, čak vekovna, kost u grlu.

Srpska pravoslavna crkva je, i pored svih napada, odolevala i, uprkos svih izazova uspela da održi svoj uticaj i snažan osećaj pripadnosti kod velikog broja Srba, gde god da žive. Istovremeno, želeli to neki da priznaju ili ne, uvažavana je ne samo od kanonski priznatih pravoslavnih crkava i katoličke crkve već i od drugih verskih denominacija.

Njena snaga i uticaj, i u sekularnoj državi kao što je naša, i dalje mogu da budu presudni za odnos javnosti prema političkim odlukama o ključnim pitanjima vezanim za nacionalne interese i budućnost srpske nacije.
U novijoj istoriji, nisu se štedele reči, sredstva, mešetarenja raznoraznih tajnih službi i ogoljena sila da se srpski narod demonizuje kao genocidan i žigoše kao glavni krivac za krvavi raspad nekadašnje Jugoslavije. Svi pokušaji da se ukaže na to da su često te iste kadije kumovale i aktivno upravljale tokom ovog raspada odbacivani su kao teorije zavere. Međutim, nedavno skidanje oznake tajnosti sa dokumenata britanske tajne službe iz devedesetih godina prošlog veka pokazalo je da su mnoge “istorijske činjenice” koje su pisale Velika Britanija i Sjedinjene Američke Države o događajima na našim prostorima bile, u najmanju ruku, obojene njihovim ličnim interesima.

Međutim, i pored toga što su ove, u najboljem slučaju, polustinite konstrukcije ogoljene dokazima i dokumentima koje su prikupile i opisale njihove sopstvene službe, hiljadu puta ponovljene laži postavile su se kao neprikosnovena istina, istorijska činjenica kreirana od strane ovog dela medjunarodne zajednice: Glavni izvor sveg zla na brdovitom Balkanu su snovi o Velikoj Srbiji i podmukli apetiti Rusije. O apetitima zapadnih geopolitičkih igrača i stvaranju nekih drugih velikih nacionalnih država, koje oni posredno i dan-danas podržavaju se, naravno, ne govori.

Stoga ne čudi da glavna tema u izveštajima zapadnih agencija o protestima i litijama u Crnoj Gori nije zakon donet u decembru 2019., problematičan sa pravnog stanovišta, uključujući i ugrožavanje verske slobode kao jednog od osnovnih ljudskih prava, koji je javno osudjen od strane Vatikana, Vaseljenske patrijaršije, Ruske pravoslavne crkve i mnogih drugih verskih zajednica.

Glavna vest nisu stotine hiljada građana Crne Gore svih veroispovesti koji danima u miru protestvuju. Umesto toga, glavna vest u zapadnim medijima je da proteste u Crnoj Gori organizuje Srpska pravoslavna crkva, uz podršku i učešće prosrpskih Crnogoraca, a da proteste podržava Rusija.
I tu dolazimo do Crne Gore. Pored već pomenutih spoljnih razloga, postoje i unutrašnji razlozi, koji nisu nužno u vezi sa jačanjem ili ugrožavanjem crnogorskog nacionalnog identiteta, kako to vladajuća politička elita, odnosno sam Milo Đukanović, pokušavaju da predstave. Radi se, zapravo, isključivo o Đukanovićevim ličnim interesima i njegovoj potrebi da sebi produži “rok trajanja” stvaranjem percepcije u zapadnoj medjunarodnoj javnosti o neophodnosti da on ostane na vlasti, kao jedini garant “stabilnosti i prozapadnog kursa” Crne Gore.

Sam Đukanović je ovaj pristup primenjivao više puta u svojoj tridesetogodišnjoj karijeri neprikosnovenog vladara Crne Gore, prolaženjem kroz veliki broj metamorfoza, od mladog apartčika protežiranog od Slobodana Miloševića, preko veza sa “kontroverznim biznismenima” u problematičnoj trgovini profitabilnim robama, partnera u propalim investicionim projektima ruskih tajkuna i pranju velikih količina novca kroz kupoprodaju nekretnina u Crnoj Gori, do posvećenog obnovitelja crnogorskog nacionalnog identiteta i beskompromisnog evroatlantskog borca protiv “malignog ruskog uticaja i velikosrpskih apetita”.

Poslednje dve decenije vešto je manevrisao između međunarodnih optužnica i napora zapadnih sila da ga skinu sa vlasti, procenjujući šta je u tom trenutku zapadni geopolitički prioritet na Balkanu i igrajući na tu kartu na sve ili ništa. Zapad je zauzvrat tolerisao to što Crna Gora sve više tone u zarobljenu, privatnu državu, i to što se izborni proces u ključnim trenucima “kreativno” vodi do željenih rezultata, bilo da je reč o parlamentarnim ili predsedničkim izborima ili referendumu o samostalnosti, odnosno o ulasku u NATO.

Ulaskom Crne Gore u Severnoatlantski savez nije ostalo mnogo toga što Milo Đukanović može da ponudi zapadu i on je više nego svestan toga. U ovakvim okolnostima, najnovijim sukobom sa dugogodišnjim bliskim saradnikom i objavljivanjem dokaza o tome kako je decenijama pljačkana Crna Gora, ponovo je zaljuljan njegov tron, ali ovog puta je opasnost konačnog odlaska sa vlasti mnogo realnija nego prethodnih decenija. Pažljivo osluškivane poruke koje je u oktobru prošle godine u Podgoricu doneo državni sekretar SAD, Majk Pompeo, u okviru obilaska novih članica NATO na Balkanu, dale su novi pravac još jednom projektu ostanka na vlasti kroz pokušaj da se iskoristi zamah rusofobije i mitološka mantra o Velikoj Srbiji: “Članicu NATO, prozapadnu Crnu Goru, ugrožava projekat Velike Srbije, koji direktno sprovodi Rusija preko svoje produžene ruke, Srpske pravoslavne crkve.”

Metod primenjivan nebrojeno puta u istoriji – aktivno produbljivanje podela u društvu na naše i na njihove, zaoštravanje do usijanja, kako bi se pažnja i domaće i svetske javnosti skrenula sa skandala koji potresa sam vrh države.
Međutim, ono što kvari račun u ovom projektu je to što su na ulicama stotine hiljada građana Crne Gore, bez obzira na nacionalnu, versku ili političku pripadnost.

Ovim se direktno potkopava teza o podeli “na nas i na njih”, teza da je reč o subverzivnom delovanju Rusije kroz SPC, prosrpske opozicione partije i samu Srbiju. Otuda i preteće poruke članovima DPS-a i sankcije protiv onih koji učestvuju u protestima.

Istinski državotvorni lider bi pozivao na dijalog, smirivanje strasti, ali ono što možemo da vidimo je nervoza, brutalnost i nepotrebno dizanje tenzija u situaciji u kojoj i najmanja varnica može da ima nesagledive posledice.
Iako razumem opravdano nestrpljenje i ogorčenost crnogorskih opozicionih političkih stranaka i mnogobrojne obespravljene srpske zajednice u Crnoj Gori, mislim da je, u ovakvim okolnostima, važno da budemo svesni zamke da se insistiranjem na srpskim obeležjima ide u prilog pomenutoj zameni teza i predstavljanju ovog sveopšteg protesta protiv dugogodišnje samovlasti i bahatosti elita koje vladaju Crnom Gorom kao pokušaja srpskog i ruskog mešanja u unutrašnje stvari suverene države.

Ulog je još veći ako imamo u vidu i da su ovaj napad na Srpsku pravoslavnu crkvu i otimanje svetinja u Crnoj Gori zapravo uvod i pravljenje presedana za isti scenario na Kosovu i Metohiji.
Ono što je takodje važno je da ponešto naučimo iz bolnih lekcija iz prošlosti i da ne očekujemo da će istina sama od sebe pobediti. Potreban je mnogo veći napor svih nas da se istina čuje u svetskoj javnosti, jer, u protivnom, neka druga verzija “istine” se prihvata kao nepobitna činjenica.

Pre dve nedelje je u Vašingtonu održan Molitveni doručak, prestižni skup koji organizuju američka verska udruženja u saradnji sa Kongresom SAD, sa zvanicama iz preko 100 zemalja sveta. Događaji u Crnoj Gori su ovlaš pomenuti i postavljeni kao jedna od budućih tema novoosnovanog Svetskog saveza za verske slobode, koji je promovisan pod patronatom specijalnog izvestioca Stejt departmenta za verske slobode, ambasadora Sema Braunbeka, i državnog sekretara Majkla Pompea.

Ali nijedan od predstavnika verskih zajednica u SAD koje su članice ovog saveza nije znao šta se zapravo događa u Crnoj Gori i šta stoji iza ovih protesta.

Istovremeno, regionalni lideri, koji su prisustvovali ovom skupu, govorili su o talasima protesta u svojim zemljama isključivo iz perspektive subverzivnog otpora evroatlantskoj budućnosti regiona, potpuno prenebregavajući činjenicu da su protesti, pre svega, usmereni protiv kriminalizacije vlasti, kleptokratije i zarobljenih država. Metodologija je poznata i već vidjena, ali bez našeg adekvatnog i pojačanog angažmana, za sada uspeva da usmeri percepciju svetske javnosti na, već pomenutu, drugu verziju istine.

Nakon večere u Briselu kojoj su prisusstvovali i predsednik Republike Srbije, ostalih zemalja u regionu i glavne političke figure nepriznate države Kosovo, Milo Đukanović je i pored zavidne političke elokvencije koju je demonstrirao kroz decenije svoje vladavine, iznenadio mnoge svojim izjavama nakon radne večere na kojoj je tema bio „zapadni Balkan“.

Naime, ovoga puta iznoseći neke svoje stavove, posebno oko statusa crkve u zemlji koju vodi već više od 30 godina, Đukanović je pokazao da ne razume (ili se pravi) da ne razume šta se danas dešava u Crnoj Gori.
Teza da ne želi da vraća Crnu Goru u 19. vek je samo efektna stilska figura za Zapad i činjenično stanje u kome je vera i poverenje u SPC duboko ukorenjeno vekovima u narodu koji živi u Crnoj Gori. Zemlja kojom vlada raznim mehanizmima i političkim „slalomima“ duže od 3 decenije zapravo je više nekim drugim njegovim postupcima vraćena unazad. Mnogi zaboravljaju da je Milo Đukanović veći deo 90-tih godina prošlog veka proveo aktivno kontrolišući raznorazne nelegalne aktivnosti koje su obavljane pod patronatom države, zbog čega je bio i prva „zvezda“ raznih istraga u nekoliko zemalja EU, čijm “vrednostima“ sada stremi. Mnogi zaboravljaju da je upravo imunitet jer je konstantno bio na najvišim državnim funkcijama, ono što ga je spaslo od procesa u brojnim zemljama počev od Italije.

Zaboravlja se i da je „interegnuum“ premošćavao rotacijama sa Filipom Vujanovićem, povremenim upotrebama Igora Lukšića, i tako nastavljao da vlada čvrstom rukom u Crnoj Gori, zaobilazeći i Zakone na koje se tako čvrsto sada poziva.

– Milo Đukanović je zapravo načinom na koji vlada posebno poslednjih nekoliko godina, vratio zemlju kojom vlada u 19. vek. Ili možda baš u onaj “srednji vek” od koga se ovih dana navodno brani, i po ko zna koji put u svojoj karijeri, od “retrogradnih Srba” i Srpske pravoslavne crkve. Naravno, nije najveći problem u tom što Đukanović ne zna kad počinje, a kad završava srednji vek, već je problem što on skoro ništa ne zna. Njegovo obrazovanje je pretanko i prenisko da bi se ozbiljno bavio bilo kakvim poslom, a pogotovo državnim. To što su mu zapadni mentori održavali politički i finansijski balans sistema, dok je on paralelno rasprodavao đedovinu i gomilao lično bogatstvo nije nikakva “državnička” veština. Takva “politika” se svodi na rasipništvo, kriminal i parazitiranje.

Crna Gora je danas zemlja sa malobrojnom elitom (onom finansijskom na prvom mestu) a sve političke odluke donose se samo na jednom mestu – u njegovom kabinetu. Skupština i ostale institucije su tu samo da ozakone njegove odluke, što se najbolje videlo i u slučaju spornog Zakona koji je na kraju izveo na ulice stotine hiljada ljudi!

Crna Gora danas je podeljena država siromašnog severa, nešto bolje stojećeg juga, i izuzetno bogate elite koja je naravno, izuzetno bliska porodici Đukanović.

Konačno, da se vratimo na početak…Da li Đukanović zaista ne razume šta se događa u zemlji kojom vlada, ili ne želi da razume, govori i njegov stav u Briselu oko statusa Srba u Crnoj Gori! Pod jedan, uz toliki broj ljudi koji se izjašnjavaju kao Srbi u Crnoj Gori, oni ne mogu biti tretirani kao manjina već kao konstitutivan narod. Nikakva politički vešta izjava i izjednačavanje njihovog statusa sa položajem Albanaca u Makedoniji ili Crnogoraca u Srbiji ne mogu da prekriju ogoljenu činjenicu. Kao manjina Albanci i Crnogorci uživaju sva prava koje manjine imaju u jednoj civilizovanoj zemlji.

I da neko ne bi zloputrebio kao i mnogo puta do sada i ovu priču kao nekavu igru uvek ratobornih Srba, koji su valjda krivi što ne daju svoju Crkvu, svetinje i povoda da dođe do fizičkih sukoba…dovoljno je pogledati izjavu jednog hrvatskog Teologa koji je na predavanju u Ljubljani rekao i da je ovaj Zakon „nova vrsta totalitarizma kojim država želi da potčini sve verske zajednice“.

Hrvatski teolog Drago Pilsel je između ostalog naveo i da je ovaj Zakon u režiji Mila Đukanovića „podređivanje crkve radi pljačke“ i da „odlazak Đukanovića sa vlasti neće značiti prelazak u opoziciju nego u zatvor“.

Biće da je Đukanović vodeći svoju zemlju na najblaže rečeno „kontroverzan“ način godinama, zaboravio na jedno – posle zavlačenja ruke u džepove, ovoga puta pokušao je da im ukrade telo i dušu. Narod (Srbi, Crnogorci, Pravoslavci, Katolici, Muslimani…) u Crnoj Gori već nedeljama govori svoje. Šta je sledeći (mnogi kažu i poslednji) potez Mila Đukanovića?

Pročitaj JOŠ:

Čović: Osobe iz Milovog okruženja obogatile se na poslovima oko Kosova, mnogi su i dalje u Crnoj Gori