Gnezdo vere na Bistrici: 150 godina od osnivanja Bogoslovije u Prizrenu

Od tog 1. oktobra 1871, punih vek i po, Prizrenska bogoslovija nikada nije prekidala rad, gnezdo je vere na Bistrici, mesto natopljeno snagom molitve sa kojeg se duhom vere napajaju i njeni učenici, i, nesporno, ceo srpski rod.

Istorija Prizrenske bogoslovije je istorija vrhunskog obrazovanja, bistri izvor sa kojeg su se znanjem, duhom i verom napojili i nesebično ih širili mnogobrojni potonji znameniti srpski patrijarsi, episkopi, sveštenici… Istorija Bogoslovije je i istorija stradanja, žrtvovanja i vaskrsenja i Crkve i Srba. Preživela je Osmanlije, bugarsku okupaciju, austrougarske i nemačke osvajače, opstajala je kroz osam država. I posle izmeštanja u Niš od 1999. do 2011. vratila se u svoju postojbinu. Kao da su je i u najsvetlijim i u najtežim trenucima čuvali činodejstva mitropolita Leketija i ktitorski duh velikog srpskog zadužbinara Sime Andrejevića Igumanova, kojem pripadaju najveće zasluge za otvaranje ove škole u gradu na Bistrici. Prizrenca koji je, u tuzi za izgubljenim sinom Manojlom i ćerkom Magom, „usnio svu omladinu svog kraja“ i osnovao zadužbinu kojoj je zaveštao sav svoj imetak. Danas, osim što je stožer prosvete i kulture našeg naroda južno od Ibra, Bogoslovija je jedna od najvažnijih tačaka u koju pogled upiru Srbi na Kosmetu.

– Prizrenska bogoslovija je znak i simvol našeg trajanja i opstanka na našoj zavetnoj zemlji. Ona predstavlja veliko ohrabrenje za Srbe koji žive u osveštanoj Metohiji, Velikoj Hoči, Orahovcu, Štrpcu, selima oko Prizrena i u samom Prizrenu, kao i za one koji žele da se vrate na svoju očevinu i dedovinu. Prizrenska bogoslovija ima uzvišenu misiju širenja jevanđelske reči i mira među ljudima na spasenje svih, kako našeg naroda, tako i naših komšija, sa kojima je harmoničan suživot moguć i neophodan – kaže za „Novosti“ rektor Bogoslovije, vladika raško-prizrenski Teodosije.

U godini kada se obeležava vek i po od osnivanja maturski ispit položila je 61. generacija bogoslova, šesta od povratka Bogoslovije iz Niša, pre ravno deceniju. Uspešno su položili ispit zrelosti i poleteli iz „bogoslovskog gnezda na Bistrici“ na dalje usavršavanje.

– Naša bogoslovija prepoznatljiva je i po tome što je srpskom rodu podarila patrijarhe Gavrila, Varnavu i Irineja, dok je patrijarh Pavle kao episkop raško-prizrenski pokazivao veliku brigu o ovoj značajnoj prosvetnoj instituciji. Njegovo staranje nije prestalo ni kada je prešao iz Prizrena u Beograd, na svetosavski patrijaraški tron naše Crkve – priča vladika Teodosije i dodaje da se među znamenitim ličnostima vezanim za osnivanje i rad Prizrenske bogoslovije, osim njenog osnivača Sime Andrejevića i ruskog konzula Jastrebova, ističu prvi rektor arhimandrit Sava Dečanac, profesor, rektor i književnik Petar Kostić, rektor i potonji episkop timočki Meletije Vujić Hilandarac, Sveti Justin Ćelijski, književnik Grigorije Božović, prota Steva Dimitrijević, arhimandrit Jovan Radosavljević, episkopi bački Irinej, mileševski Atanasije i austrijsko-švajcarski Andrej, prota Milutin Timotijević, kao i mnogi drugi klirici i laici, koji su svoje temelje postavili u Prizrenu, a služili su i služe našoj Crkvi i narodu širom vaseljene.

Vladika naglašava i da je Bogoslovija u Prizrenu uvek delila sudbinu svog naroda, ali kaže da je najteže bilo u vreme rata, kada je nastava prinudno bila prekidana na određeno vreme, kao i period posle NATO agresije kada su profesori i đaci izmešteni u Niš i tamo nastavili sa radom, do obnove 2011.

– Vrhunac golgote desio se u zloglasnom martovskom pogromu 2004, kada su albanski ekstremisti zapalili sve srpske svetinje u carskom Prizrenu: Saborni hram, Crkvu Bogorodice Ljeviške, Crkvu Svetog Spasa u Potkaljaji, Manastir Svetih arhanđela. Tada je stradala i Bogoslovija, ali uz pomoć Božju svedoci smo i njenog vaskrsenja iz pepela, na radost srpskog naroda, crkve i vaseljenskog pravoslavlja – kaže episkop Teodosije.

On kaže da je obnova bila podvig koji je zahtevao odvažnost, istrajnost i postojan složeni timski rad.

– Sa jedne strane, trebalo je stvoriti elementarne uslove za život profesora i đaka, što je pretpostavljalo obnovu neophodnih zgrada, školskih učionica, paraklisa, đačkog internata, trpezarije i kuhinje, zbornice, profesorskih stanova, u čemu su nam pomogli prijatelji iz zemlje i celog sveta: Vlada Srbije, Ruska pravoslavna crkva, Sretenjski manastir po blagoslovu patrijarha ruskog Kirila, Evropska komisija, Kraljevina Norveška i mnogi znani i neznani priložnici. Sa druge strane, trebalo je uspostaviti život, nastavu i bogosluženje, što je palo u udeo prvim profesorima i đacima, uz pomoć i neprestanu podršku blaženopočivših mitropolita Amfilohija i episkopa Atanasija Jevtića, i ostalih arhijereja, bratstva Hilandara na čelu sa igumanom Metodijem, svetogorskih manastira Vatopeda, Simonopetre, Grigorijata, Ormilije na Halkidikiju i drugih – kaže vladika Teodosije.

Kruna

Kruna kralja Petra Prvog Karađorđevića, koji je 22. novembra 1915. stigao u Prizren, zakopana je ispod katedre u učionici Bogoslovije, tada Bogoslovsko-učiteljske škole, a kralj je sa vojskom i narodom krenuo u povlačenje preko Albanije. U potrazi za srpskom krunom Bugari su prekopali celu Bogosloviju. Dragocene knjige tada su trajno izgubljene. „Preživela“ su samo 1.333 naslova, skrivena u duplom zidu u podrumu. A kruna je tri godine čekala na povratak kralja, vojske i naroda. Čekala je slobodu.

„U ime ruskog Cara…“

Turske vlasti su, već u drugoj deceniji rada Bogoslovije, želele da je zatvore. To su planirali da pravdaju spornim knjigama u knjižnici Bogoslovije, koje su iz Srbije dolazile preko ruskog konzulata. Konzul Ivan Jastrebov je to sprečio jer je na listu hartije na turskom napisao: „U ime ruskog cara zabranjujem ulazak“, i to postavio na ulaz knjižnice. Tako je Bogoslovija sačuvana od zatvaranja, autoritetom ruskog cara i dovitljivošću Jastrebova. Naziv Bogoslovsko-učiteljska škola se zadržao sve do proslave pola veka njenog rada.

Novosti

Pročitajte JOŠ:

https://www.in4s.net/promocija-romana-obala-nesanice-milana-knezevica-na-15-medjunarodnom-podgorickom-sajmu-knjiga-i-obrazovanja/