Grbaljsko svetilište

Piše: Bećir Vuković

„O, divna Boko! Stidim se o tebi u prozi pisati, jer se bojim pomračiti onu idealnu sliku tvoju, koju sam u duši zadržao. Ti ubavi perivoju svega Srpstva, samo si poezije dostojna“, piše Nikolaj Velimirović 1904. godine. Cvijet iz tog perivoja, Nikolaj je zasadio u svoje srce.

Miloš Crnjanski kaže da je to najljepša rečenica u srpskoj književnosti.

Nikolaj Velimirović (imao je tada 22 godine), ne piše „Moje uspomene iz Boke“, kao jadikovke iz Boke pod tuđinom, znajući da se nemoć svake zemaljske vlasti rasipala ko pjena po pijesku pred crkvom Hristovom na kamenu Bokelja.

Kada se vladika Nikolaj Velimirović upokojio, ava Justin Popović tri dana se molio Gospodu za njegovu dušu. Ali, poslije trodnevne molitve, kao da je osjetio da se molitva ne prima. Onda se ava Justin počeo moliti Nikolaju – ostala je da živi u narodu divna priča o dvojici svetitelja.

Danas, na Krstovdan, i sveti Nikolaj i sveti Justin, zajedno se mole Gospodu za srpsku Boku, i sav srpski rod.

Na Krstovdan 2019, u manastir Podlastvu Grbljansku došao je 45. patrijarh srpski Irinej, na proslavu 1.500 godina krajeugaonog kamena Podlastve za vjerne, i stijene za nevjerne, i velikog jubileja 800 godina autokefalnosti Srpske crkve.

(Na ostrvu sv. Arhanđela Mihaila, sveti Sava osnovao je Miholjsku Prevlaku 1219, sjedište Zetske episkopije, što je istovremeno i godina početka samostalnog života Srpske pravoslavne crkve.)

Miholjska Prevlaka jedna je od dvije zenice Srpske crkve.

Manastir Podlastvu podigao je Car Dušan 1350. godine, i ostale su brojne priče i legende o manastiru i Caru, njegovoj sestri, i sinu njenom Lazaru koji je i ponio prezime po Grblju.

Podlastva je Grbljansko svetilište, naznačajniji sakralni spomenik Grblja, zborno mjesto kroz istoriju, gdje su donošene najvažnije odluke. I sveti Petar Cetinjski u Podlastvi je pregovarao sa Francuzima, kao i visočije ispod planine u Stanjevićima.

Manastir je kroz vijekove stradao od mnogih: Mlečana, Francuza, Austrijanaca, i uvijek, poput Feniksa, vaskrsavao iz pepela, i razure. Na kraju, manastir je bio žrtva zemljotresa 1979.

Iz te godine ostala je da svjedoči i apokaliptična fotografija starca, arhimandrita, sa bijelom bradom, kako oslonjen na štap gleda na zemlji pala zvona manastirska.

Manastir je godinama patio u ruševinama, sve dok jednog jutra Gospod nije poslao mati Akvilinu, da poplijevi korov po porti, da lomnu i prečistu ruku spusti na sveti kamen. Da bi na 800 godišnjicu Srpske pravoslavne crkve, sva u sjaju, zablistala Podlastva, i obasjala do nebesa.

Od Budve do kraljevskog grada Kotora živi šezdesetak pravoslavnih bogomolja, a od Kotora do Novoga – do Edenskog srpskog vrta Savine – isto toliko počev od srednjeg vijeka izgrađivanih; a od Budve preko Ljubišinih Paštrovića do vrha Rumije još toliko, a, otole, do Skadra, kuda ziđahu sveti Jovan Vladimir i Kosara, i prva srpska svetica Jelena Anžujska i Brskovska, tri puta toliko.

Zato je to Srpsko Primorje, i jedinstvena sveta zemlja. Zato kao alem u carskoj kruni i blista srpska Boka.

Kao nigdje toliko, po zidovima Srpskog Primorja nalazimo stihove Njegoševe, od vrata Budve, do Tople. Samo Bog zna je li Njegoš i ove stihove sročio u Boki:

O svevišnji Tvorče nedostižni,
Stvor ti slabi dela ne proniče,
Samo što se tobom ushićava!