Handke: Volio bih da budem monah u Velikoj Hoči!

Velika Hoča gotova da ima više crkava nego mještana! Mjesto koje je širom svijeta proslavio nobelovac Peter Handke, ima samo 124 stanovnika, ali i nekoliko desetina crkava i drugih objekata iz srednjeg vijeka, što ga čini biserom srpske i svjetske kulturne baštine

 Piše: Donko Rakočević

Zahvaljujući Peteru Handkeu, cijeli svijet je čuo za Veliku Hoču! Čuveni austrijski pisac desetak puta je posjetio ovu srpsku enklavu na Kosovu i Metohiji, donosio humanitarnu pomoć, novčani dio Ibzenove nagrade (50.000 evra) poklonio za izgradnju bazena u ovom mjestu, napisao knjigu „Ptice kukavice iz Velike Hoče“, za reviju Istok 2005. godine izjavio „Volio bih da budem monah u Velikoj Hoči!“

Velika Hoča je mjesto u opštini Orahovac. Od Prizrena i Đakovice je udaljena oko 25 km. Prema popisu iz 2011. godine bilo je 124 stanovnika (75 Albanaca i 49 Srba). A samo 30 godina ranije, 1981. godine bilo je 1285  mještana (1241 Srba, 38 Albanaca i 6 Crnogoraca).

Iako se radi o malom mjestu, ono predstavlja biser srpske i svjetske kulturne baštine. Tu je veliki broj crkava i drugih značajnih objekata iz srednjeg vijeka: crkva Sv. Jovana, crkva Sv. Nikole, crkva Sv. Luke, crkva Sv. Stefana, crkva Sv. Nedelje, crkva Sv. Ane, crkva Sv. Petke, crkva Sv. Ilije, crkva Sv. Prečiste kao i metoh manastira Dečani, vinica crkve Sv. Stefana, kula Lazara Kujundžića, kuća porodice Hadži Spasić, kuća sa vinicom porodice Patrnogić, konak manastira Marka Koriškog…

Kraj je tradicionalno bogat vinogorjem, zahvaljujući velikom brojy sunčanih dana i nadmorskoj visini od 400 metara, kao i blagoj klimi. Zbog toga je hočansko vinogorje jedno od najblagorodnijih u Srbiji, a i čuveno je van njenih granica. Tu monasi iz Dečana prave čuveno metohijsko vino. Manastir Dečani svoje vinogorje u Velikoj Hoči ima još iz vremena cara Dušana.

U istorijskim izvorima Velika Hoča poznata je od 12. vijeka kada je Stefan Nemanja ovo mjesto priložio manastiru Hilandar, pa je to jedno od najstarijih srpskih naselja u Metohiji. Nemanjini potomci su potvrđivali dar Hilandaru (1198/1199.) i uvećali hočanski metoh, tako da je u srednjem vijeku Velika Hoča bila jak privredni i duhovni centar sa 24 crkve i tri manastira i imala je i svoj trg. Iz tog vremena sačuvano je osam aktivnih manastira i pet crkvišta.

Jedna od najstarijih je crkva Sv. Nikole, sagrađena u 13. vijeku, a obnovljena u 16. vijeku. Po narodnom predanju nekada je bila gotovo sva zakopana u zemlji; vidio se tek dio krova i ulazna vrata.

Crkva Sv. Jovana (Sv. Jovana Glavoseka) nalazi se na jednom brežuljku. Smatra se da je to nekada bio manastir, od kojeg su se krajem 19. vijeka još vidjeli tragovi temelja od bijelog kamena od velikih konaka.

U selu se nalaze i tri crkve iz novijeg vremena, a očuvani su ostaci još pet crkava: Sv. arhanđela Mihaila, Sv. apostola i jevanđeliste Luke, Sv. Ilije, Sv. apostola Petre i Sv. Ane.

U mjestu „Golema Hoča“ je radila srpska narodna škola od 1859. godine neprekidno.

Velika Hoča je bila regionalni kulturni, vinogradarski, a uz to trgovački i zanatski centar. U hočanske znamenitosti spadaju i kula Lazara Kujundžića i Spasića kuća (1830), rijedak primjerak očuvane arhitekture iz 19. vijeka.

Početkom 20. vijeka tu su lijepe kuće od kamena i kreča, gotovo svaka sa dva sprata.

Velika Hoča i okolina su nakon 1999. bili u svojevrsnom getu. Inače mjesta Velika Hoča i Orahovac su takođe, nažalost poznati i po tome što su otmice i ubistva Srba počele još prije NATO — agresije.

U Velikoj Hoči je 11. septembra 2009. godine otkriven i osvećen, spomenik ubijenim i kidnapovanim Srbima na Kosmetu u periodu od 1998-2000. godine.

Velika Hoča i okolina imaju uslove da postanu kulturno-istorijska celina od izuzetnog značaja za srpsku i svjetsku kulturnu baštinu.

Izvor: Portal „Sedmica“