Hrvati ne odustaju od jedrenjaka „Jadran“

Da poluostrvo Prevlaka, kapija Boke Kotorske, zbog koje je u jesen 1991. godine progovorilo oružje i izbio rat između Hrvatske i tadašnje Jugoslovenske narodne armije, nije jedino nerešeno pitanje u međudržavnim odnosima Crne Gore i Hrvatske potvrdio je pre nekoliko dana Andrej Plenković, hrvatski poslanik u Evropskom parlamentu.

Ne suprotstavljajući se pohvalama i ne negirajući napredak Crne Gore, Bosne i Hercegovine i Makedonije na putu ka Evropskoj uniji, hrvatski poslanik pozvao je Crnu Goru da konačno reši pitanje vojne imovine bivše Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, konkretno da vrati Hrvatskoj školski vojni jedrenjak „Jadran“, koji je upravo 1991. godine odvezen iz splitske luke Lora i od tada je usidren u tivatskom pristaništu i koristi se u civilne svrhe.

Na tu „opasku“ Plenkovića (potiče, inače, iz redova Hrvatske demokratske zajednice), koja se prvi put čula pod krovom ovog visokog međunarodnog doma, nije reagovao prisutni Štefan File, komesar za proširenje EU, ni izvestioci Evropskog parlamenta za ove tri zemlje, ali ni predstavnik Crne Gore, a reakcija nije bilo ni u samoj Crnoj Gori, pa će očigledno – baš kao i Prevlaka – i pitanje jedrenjaka „Jadran“ biti prćija oko koje dogovor traži takozvana miroljubiva diplomatija dve države.

Pod sedam državnih zastava

Jedrenjak „Jadran“ je izgrađen u brodogradilištu u Hamburgu 1931. godine za potrebe Ratne mornarice Kraljevine Jugoslavije. Od 1933. godine na njegovim jarbolima su se vijorile zastave sedam država: prvo ratne mornarice Kraljevine Jugoslavije, onda Italije, Nemačke, Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, pa Savezne Republike Jugoslavije, zatim Državne zajednice Srbije i Crne Gore i sada nezavisne Crne Gore.

Most u Veneciji

Jedrenjak „Jadran“ je najtužniju sudbinu doživeo nakon kapitulacije Italije, u jesen 1943. godine, kad se našao u Veneciji. Tu je, napušten i opljačkan, propadao i plutao sve do kraja rata, a jedno vreme je, kako kažu, služio i kao pontonski most u nekom od venecijanskih kanala.

I ako oko Prevlake postoje dijametralno suprotni stavovi i gledanja bez preterano tvrdih argumenata, nasuprot Hrvatima, koji smatraju da najmanje 90 odsto flote i imovine bivše Jugoslovenske ratne mornarice, pa i jedrenjak „Jadran“, pripada njima, Crnogorci su uvereni da su, kad je pitanju ova „galija“, argumenti na njihovoj strani, bez obzira na to što se ona zaista dugo nalazila u sastavu flote Vojno pomorskog školskog cetra u Splitu.
Naime, otkad je 1947. godine nađen u Veneciji, potpuno ruinirann i uništen, i dotegljen u Tivat, gde je godinu dana trajao njegov remont, na jedrenjaku su potom, u razmaku od 20 godina, još dva puta vršeni veliki remonti u Mornaričko-tehničkom remontnom zavodu „Sava Kovačević“ u Tivtu. Da se i ne govori o drugim popravkama i tekućem održavanju broda, koje je stalno obavljano u Tivtu, ovde je i pre 10 godina izvršen veliki, generalni remont plovila koji je, po nekim podacima, koštao blizu milion evra.

Smeta im sporazum Crne Gore i Srbije

Hrvatima nije previše smetalo (ili to barem javno nisu ispoljavali) što se Državna zajednica Srbije i Crne Gore godinama dičila u svetu jedrenjakom „Jadran“ (spomenimo samo svetsku izložbu EKSPO u Lisabonu 1998. godine, ili čuvenu izložbu istorijskih brodova u Engleskoj posvećenu 200-godišnjici Trafalgarske bitke).

Mnogo više im je, izgleda, zasmetao jedan sporazum Srbije i Crne Gore kao nezavisnih država, potpisan odmah nakon osamostaljivanja Crne Gore 2006, po kome i državni protokol Srbije ima pravo da koristi jedrenjak „Jadran“ za svoje potrebe, baš kao i Crna Gora. Hrvati smatraju da to pravo apsolutno pripada i njima.