Imaju li svi pravo na istoriju i pobjedu, osim Srbije?

Piše: Luka Radonjić

Radonjić: Da li urednik “Nedeljnika” smatra, da svi imaju pravo na istoriju i pobjedu, osim Srbija?

Ako nekoga zanima kako izgleda kada urednik uglednog “Nedeljnika” podbaci u tretiranju istorije i ignorisanju stvarnosti, preporuka bi bila “Uvodnik” novog broja ovog magazina, koji nosi naslov “Baba Srbija i njene priče” od autora Veljka Lalića. Kako je struktura teksta građena po principu “krenimo redom “ i “idemo dalje” (iako je tu red teško naći, a hod “dalje” naslutiti još teže, jer tapka u mjestu) tako ću i ja graditi reakciju, sa ambicijom uspostavljanja poretka u njemu.

Lalić: „Najveća pobeda u srpskoj istoriji!“, bio je naslov kojim se obeležavao Dan primirja u Prvom svetskom ratu. U podnaslovu je pisalo, citiram: „Poginulo 1.247.435 Srba, od kojih 402.435 vojnika… Srbija izgubila 28 odsto populacije“. Ne zameram uredniku tabloida koji je ovo nespretno složio, pošto je sasvim slučajno nacrtao krešendo srpske politike. Nije on kriv što Srbi danas samoubistvo smatraju svojom najvećom pobedom. I to uče decu u školama.”

Pošto autor često upućuje na standarde Zapada po pitanju politike, istorije, itd, a ja dijelim takav stav, pođimo od Zapada. Francuska je u Prvom svjetskom ratu izgubila oko 1 375 800 vojnika, a Ujedinjeno Kraljevstvo preko 700 000 vojnika, i to uglavnom na čuvenom „zapadnom frontu“ gdje je vođen jedan od najkrvavijih i najtežih ratnih sukoba u istoriji Evrope. Da li zbog ovih stravičnih cifara, Engleska i Francuska učešće u ratu danas smatraju pobjedom ili samoubistvom? Da li Engleska i Francuska griješe zato što proslavljaju pobjedu? Da li je čestito, da se žrtvama rata, nakon što im je oduzeto sve – zaključno sa životom, oduzme i pobjeda? Ili je poenta  da danas svi imaju „pravo na pobjedu“ – osim Srbije?

Lalić: „Jedinu pobedu u tom ratu – Jugoslaviju – proglasili smo porazom.“

Ova teza može se tretirati na dva načina, i u oba –  urednik “Nedeljnika” nije u pravu. Prvo, sa aspekta prošlosti – Aleksandrovu Jugoslaviju, dakako ne svi ali mnogi Srbi jesu smatrali pobjedom, uprkos brojnim “nepravdama” u poslijeratnim godinama. Nijesu je rušili i srušili Srbi, nego Hrvati, VMRO, Italija, Njemačka,… Drugo, sa aspekta sadašnjosti – Jugoslavija je bila plemenita ideja, ali je prva kao i druga (osobito druga, Titova) predstavljala pobjedu za one koji su u oba rata – bili poraženi. I koji su, koristeći obje Jugoslavije, došli do svojih nacionalnih država, jer ih prethodno, za razliku od Srba, nijesu imali.

Lalić: „Meni je jasno da mi nikad nismo bili kolonizatorska sila, kako bismo slavili osvajanja, ali je ipak strašno da niko nije znao ni za dan povratka Srba 1912. na sveto Kosovo.“

Stiče se utisak, da se ovdje provlači teza albanske propagande o “srpskom kolonizovanju Kosova”. Lalić ne kaže direktno “Srbi su kolonizovali Kosovo”, ali se stiče utisak da to čini implicitno rečenicom: “Nismo nikad bili kolonizatorska sila… ali je strašno da niko nije znao za dan povratka Srba na Kosovo 1912. godine”. Dakle, ako smo se “vratili” na Kosovo, znači da je prethodno bilo naše. Ne može biti govora o drugim kondicionalima koje autor nudi. Takođe, i možda ključno za ovu tezu: “Niko nije znao”. Šta i kako niko nije znao? Moja generacija koja je mlađa od njegove, zna. A znaju i generacije starije i mlađe od moje. Jedino možda nije znao Lalić ili se ne druži sa onima koji su znali. A to stvarno jeste strašno.

Lalić: „Idemo dalje. Zar iz Prvog svetskog rata najvažniji datum ne treba da bude ulazak srpske vojske u Beograd, Zagreb, Split, Ljubljanu?“

Nisam siguran, čitajući Lalićev tekst, da se uopšte pomjeramo sa mjesta, a kamoli da idemo dalje. Ali u redu. Ulazak u pomenute gradove, bio je i značio je, jedan od najvažnijih datuma. No, valja to objasniti, recimo, Hrvatima. Srbima ne, jer ako Srbi ulazak u Zagreb proglase najvažnijim datumom, ništa od Evropske unije, za kojom toliko uvaženi urednik Nedeljnika čezne. Štaviše, veće su šanse da bi on u tom slučaju svoj “Uvodnik” posvetio kritici hegemonskog karaktera srpske istorije, nego afirmaciji.

„Kako to proboj Solunskog fronta nije najveća srpska pobeda u istoriji? Već prelazak preko Albanije! Golgotu!“

A ko kaže da Solunski front nije jedna od najvećih pobjeda? Osim, eventualno, pojedini sagovornici “Nedeljnika”, pa je bi to bilo prikladnije pitanje za njih.

„Samo još Crnogorcima priznajemo jednu bitku, Mojkovačku, kada su postupili kao Srbi. Izginuli su do poslednjeg.“

Nisu. Daleko od toga. Naravno, sreća što nisu, ali su bili spremni da izginu – svi do poslednjeg. Zato su i pobijedili. I nema tu “vi” i “mi”. To je bitka u kojoj je Njegoševa vojska držala odstupnicu Karađorđevoj. Pakt za tu bitku nije potpisan i parafiran savezništvom pred rat, nego stotinu godina ranije – u posveti prahu Oca Srbije. A da su vojnici postupili kao Srbi, jesu. Dočekali su tu bitku, baš onako kako je kralj Nikola tražio da prime vijest o ratu: “Junački i srpski!”

„Mi od Kosova slavimo samo poraze. Počevši od tog prelepog mita, u kojem smo kasnije u epovima i uz gusle izdajnike proglasili za svece, a pametne ljude za izdajnike. Da ne idemo dalje od Vuka Brankovića koji se jedini nije predao Turcima, i opevanog turskog vazala Miloša Obilića. Pa despotu Stefanu Lazareviću, koji je u svim svetskim istorijama označen kao čovek koji je na Nikopolju, kao turski vazal, zadao sudbonosni udarac hrišćanskoj vojsci, poklonili smo Beograd. Pročitajte Djuranta.“

Zašto baš Djuranta? Zašto pored nekoliko stotina i hiljada srpskih, evropskih, ruskih istoričara i pisaca, istinu o Kosovu tražimo kod američkog? No, kad smo već kod Amerikanaca, možemo potražiti primjer u američkoj istoriji. Recimo, bitka za Alamo. Meksiko je odnio pobjedu. A svi teksaški branioci su izginuli. I baš zato što su izginuli svi do jednog – Alamo je dobio prestižno mjesto u američkoj istoriji i predstavljao je začetak velikog i snažnog ratnog narativa o osveti i oslobođenju. O Alamu su Amerikanci u jednom vijeku snimili čak 8 poznatih filmova. Tokom bitke za Alamo stradalo je neuporedivo manje Amerikanaca, nego Srba na Kosovu u otporu Osmanlijskoj imperiji. Šta bi tek onda Amerikanci radili sa filmovima, da u istoriji imaju – jedno Kosovo?

Čitaćemo Djuranta, a gospodin Lalić bi mogao da pročitao još nekoga, osim njega.

Ima u tekstu još mnogo nepouzdanih mjesta, proizvoljnih zaključaka, paušalnih ocjena i nedoslednih kriterijuma, u kojima se osporavaju i partizanske i četničke pobjede, rat u bivšoj Sfrj krajem 90tih svodi na srpsko “uništavanje Vukovara i opsadu Sarajeva”, kao da se ništa ni prije ni poslije nije desilo. Ima i osvrta koji se ne tiču samo prošlosti već i sadašnjosti. Na primjer, na jednom mjestu urednik “Nedeljnika” proziva i pita: “Zašto se ne slavi 20. oktobar dan oslobođenja Beograda?”, iako je ove godine upriličena Svečana akademija povodom 75 godina od oslobođenja Beograda, u prisustvu državnog, vojnog i crkvenog vrha, premijera Rusije i predstavnika Republike Srpske i srpskog naroda iz Crne Gore.

Bilo bi zanimljivo čuti da li urednik “Nedeljnika” iste kriterijume – koje primjenjuje prema Srbima, primjenjuje i prema Englezima povodom bitke na Somi, Rusima povodom bitke u Staljingradu, da li isti odnos neke vrste obesmišljavanja preferira i prema španskim republikancima stradalim u ratu protiv Franka ili Francuzima u krvavim borbama u Velikom ratu protiv Njemaca. Ili je sve ovo, ekskluzivno, vezano za Srbe. Odgovor na pitanje možda se nalazi u završnici teksta u kojoj Lalić kaže:

„Da li je ovo jedna starica u crnini koja slavi svoje poraze… dok joj deca beže u svet? Živela Srbija!“

Pa, ako se istorija jedne države predstavi sa ovako mnogo prezira a sa tako malo poštovanja, onda je sigurno da će je autor vidjeti kao staricu, ali poznavaoci i poštovaoci srpske istorije i kulture – zasigurno neće.

Živjela Srbija.