Informbiro

Priredio Miomir Đurišić

Na današnji dan, 18. april 1956. godine raspušten je Informbiro, savjetodavno i koordinaciono tijelo devet evropskih komunističkih i radničkih partija, kojim su dominirali sovjetski komunisti.

Komunistički informacioni biro, skraćeno Informbiro, nastao je 1947. godine kao naslednik Kominterne, međunarodne komunističke organizacije koja je raspuštena 1943. godine pod pritiskom velikih sila. Budući da su nakon Drugog svjetskog rata komunisti preuzeli vlast u više država u Istočnoj Evropi, sovjetski lider Staljin inicirao je osnivanje nove komunističke organizacije, preko koje bi SSSR mogao da sprovodi svoj uticaj na međunarodnom planu. Predviđeno je da sjedište Informbiroa bude u Beogradu, gdje je održani prvi zvanični sastanak ove organizacije u decembru 1947. godine.

Prvi sukobi između Staljina i Broza počeli su već početkom 1948. godine jer je Staljin bio nezadovoljan planovima Broza i Dimitrova da stvore Balkansku federaciju. SSSR je povukao svoje stručnjake iz SFRJ i između komunističkih partija dvije države krenula je oštra prepiska. Sukob je kulminirao Rezolucijom Informbiroa, objavljenom 28. juna 1948. godine na kraju savjetovanja u Bukureštu. KPJ je optužena za napuštanje komunističkih i marksističkih ideja i neprijateljski odnos prema KPSS. Informbiro je pozvao “zdrave snage” u KPJ da se odupru rukovodstvu sa Brozom na čelu i “skrenu Jugoslaviju sa buržoaskog puta”. U narednim mjesecima odnosi SFRJ i SSSR-a dramatično su se pogoršali. Neki članovi KPJ, pa čak i visoki rukovodioci poput Andrije Hebranga i Sretena Žujovića otvoreno su stali na Staljinovu stranu.

Uslijedili su montirani sudski procesi na obije strane, a u SFRJ je formiran i kazneni logor za “informbirovce” na Golom otoku, ostrvu u Jadranskom moru u Kvarnerskom zalivu. Vrhunac krize dostignut je u jesen 1952. godine kada je SSSR vrlo ozbiljno planirao oružanu intervenciju u SFRJ, a JNA se koncentrisala na istočnim granicama zemlje. Rezultat ovog zaoštravalja bilo je okretanje Jugoslavije Zapadu, sklapanje ugovora o vojnoj i ekonomskoj pomoći sa SAD, Britanijom i Francuskom.

Tenzije između sukobljenih komunističkih partija splasnule su tek nakon Staljinove smrti 1953. godine, a odnosi su otoplili 1956. godine kada je Staljinov naslednik Hruščov doputovao u zvaničnu posjetu SFRJ. Ipak, trajna posledica ovog razlaza je da SFRJ više nikada nije bila pod jakim uticajem SSSR-a i da su njeni građani uživali veće slobode od građana drugih zemalja u kojima su na vlasti bili komunisti.

Na mnoge koji su osuđeni na montiranim sudskim procesima ovo razdoblje jugoslovenske istorije ostavilo je trajnu traumu. Desetine hiljada ljudi, uglavnom iz Srbije i Crne Gore, hapšeno je tih godina, a navodno prosovjetsko djelovanje često je bilo samo izgovor za unutarpartijske ili lične obračune.

Izvor: Mitropolija