“Kaćuša”

Na današnji dan, 15. jula 1941. godine u bici kod Orše, sovjetska armija prvi put upotrijebila je plotunsko raketno oružje, popularno nazvano “kaćuša”. Od toga trenutka kada je sovjetska armija pod komandom kapetana Ivana Fljorova uništila željeznički čvor kod Orše zajedno sa njemačkim ešalonima sa jedinicama i tehnikom, počinje epoha sovjetske raketne artiljerije. Kaćuša je ime za sovjetski višecijevni lanser raketa, prvo savremeno raketno-artiljerijsko oružje na svijetu i jedno od najpoznatijih artiljerijskih oruđa u naoružanju Crvene armije tokom Drugog svjetskog rata.

Razvijena tokom 1930-ih godina, kaćuša je držana u tajnosti sve do njemačkog napada na SSSR. Baterije ovih raketnih lansera, kojima su do tada rukovale isključivo jedinice NKVD, stavljane su po potrebi na raspolaganje pojedinim komandantima armija na onim sektorima fronta koji su bili posebno ugroženi neprijateljskim napadom. Sistem se sastoji od više raketnih lansera postavljenih na šasiju kamiona, što mu daje veliku pokretljivost. Rakete je moguće ispaljivati pojedinačno ili u nizu. Kaćuše su oružja male preciznosti, pa je njihova efikasnost ostvarena istovremenim dejstvom većeg broja raketa na istu metu.

Korišćene su kao oružje podrške pješadiji i oklopno-mehanizovanim jedinicama. U završnoj fazi rata korišćena je u velikom broju tokom artiljerijske pripreme prije početka ofanzivnih dejstava. Bišecijevni bacači raketa su bili vrhunska tajna na početku Drugog svjetskog rata. Zbog toga su formirani specijalni odredi tajne policije NKVD-a da upravljaju njima. Tri su momenta naročito bila tajna: raketno gorivo, način opaljivanja (koji je bio iz kamiona) i prevazilaženje faktora trenja između rampe i projektila prilikom lansiranja.

Kaćuše su imale ugrađen sistem za samouništenje te tokom Drugog svjetskog rata ni jedna nije pala u njemačke ruke. Ostale su u upotrebi i nakon Drugog svjetskog rata sve do 60-tih godina HH vijeka, kada su ih zamijenili precizniji i efektniji sastavi. Juna 1938. godine sovjetski naučni institut u Lenjingradu dobio je dozvolu da napravi višecijevni lanser raketa za avionsku raketu. Napravljeno je nekoliko prototipova za modifikovane rakete koje su bile postavljene na ZIS-5 kamione.

Prve verzije su bile nestabilne te je predloženo da se ugrade duže šine koje su bile postavljene longitudalno. Prvo veliko testiranje je obavljeno krajem 1938. godine kada je iskorišćeno 233 rakete različitih tipova. Testiranje raznim vrstama raketa je nastavljeno i odobreno je da uđe u serijsku proizvodnju. U trenutku napada Njemačke na SSSR bilo je proizvedeno samo 40 kaćuša. Poslije prvih uspjeha u borbi naređena je masovna proizvodnja kao i dalje usavršavanje novih modela. Prednost kaćuša bila je ta što nijesu bile skupe i mogle su se proizvoditi u mnogim fabrikama koje nijesu imale tešku opremu koja je bila potrebna tada za izradu artiljerijskih oružja.

Do kraja 1942. godine proizvedeno je 3.237 kaćuša, a do kraja rata gotovo 10.000 primjeraka. Iako su bile manje precizne nego obična artiljerija, kaćuše su bile posebno efikasne prilikom masovnijih napada, četiri sistema BM-13 su mogla da u trajanju 7-10 sekundi ispale salvu raketa i da sa 4.4 tone eksploziva obuhvate površinu od 4 hektara. Sa dobrom posadom lanseri su mogli odmah posle ispaljenja da se pomjere na drugu poziciju i izbjegnu neprijateljsku vatru.

Kaćuše su često korišćene u velikom broju kako bi izazvale takozvani šok efekat kod neprijateljskih vojnika kao i velika razaranja. Kaćuša je ruska pjesma o djevojci koja čezne za svojim voljenim koji je u vojsci. Kaćuša je deminutiv nadimka imena Jekatarina.  Po ovoj ruskoj pjesmi imena su dobili višecjevni raketni lanseri BM-8, BM-13 i BM-31.