Kraj načelstva patrijarha Irineja u svetlu istorijskog ciklizma
1 min read
patrijarh Irinej
Piše: Todor Vulić
Danas živimo u vremenu „naučne“ arogancije, u vremenu ubeđenosti u inferiornost, sujeverni primitivizam, prevaziđenost, a time i anahronost prednovovekovnih i uopšte arhajskih znanja. Jedno od tih antičkih znanja je, svakako, i istorijski ciklizam. Stoga je teško prihvatiti istinu koju je u svoje vreme izgovorio vladika Nikolaj Velimirović, a koja glasi: „Postoji u umiranju ljudi kao i u rađanju neki tajanstveni red, koji naša ljudska logika još nije uhvatila“. Nesporna je činjenica da su i poslednji događaji – kraj načelstva patrijarha Irineja, a nažalost i njegova smrt – bili podvrgnuti tom tajanstvenom redu, a time i predodređeni. Smene patrijaraha Srpske Pravoslavne Crkve, kao i sve u istoriji, dešavaju se zakonomerno, po određenim vremenskim rasponima. Ta ritmika je predodredila i ova zbivanja. Zato, držeći se uputstva proroka Isajije, na početku objavimo šta je prvo bilo.
Srpska (Žička) arhiepiskopija utemeljena je 1219. godine, a njen prvi arhiepiskop je bio Sveti Sava. Oko 612/613 godina posle ustoličenja Svetog Save za prvog arhiepiskopa srpskog, hatišerifom iz 1830, autonomna Srpska kneževina je dobiila pravo da bira svoje arhijereje. Dve godine potom, Srpskoj Crkvi je od strane vaseljenskog patrijarha Konstantina I, 1832, dodeljena autonomija, čime je arhiepiskop beogradski postao i mitropolit srpski.
1219 – Početak načelstva arhiepiskopa Save I (Svetog Save).
1831 – Početak načelstva arhiepiskopa beogradskog i od 1832. mitropolita srpskog, Melentija (Pavlovića).
Međuvreme: 612/613 godina.
Posle sticanja državne nezavisnosti Kneževine Srbije (na Berlinskom kongresu 1878.) i Crkva u Srbiji je stekla nezavisnost od Vaseljenske patrijaršije 1879. godine. U tom prvom periodu autokefalnosti, njom su načelstvovali mitropoliti:
- Mihailo (1879 -1881),
- administrator-episkop Mojsije (1881-1883),
- Teodosije (1883-1889),
- Mihailo, drugo načelstvo (1889-1898),
- Inokentije (1898-1905) i
- Dimitrije (1905-1920).
Od drugog obnavljanja Srpske (Pećke) patrijaršije 1920. do danas, dakle, u proteklih 100 godina, Srpskom Pravoslavnom Crkvom je načelstvovalo sedam patrijaraha:
- Dimitrije (1920-1930),
- Varnava (1930-1937),
- Gavrilo (1938-1950,
- Vikentije (1950-1958),
- German (1958-1990),
- Pavle (1990-2009) i
- Irinej (2010-2020).
Po vremenskom rasponu od 612/613 (± 2) godine, sva ova novovekovna autokefalna načelstva su replike načelstava srednjovekovnih srpskih prvojerarha. Tu hronološku paralelu pokazaćemo u najkraćoj mogućoj formi, koristeći kao matricu samo godine kraja načelstava srednjovekovnih poglavara Srpske Crkve, a prema podacima iz hronologije dr Dušana Kašića objavljenoj u knjizi Srpsko pravoslavlje (Reljić, S, Petrović, M, 1989: 135 – 136.) Posle svakog kraja prethodnog, započinjalo je novo načelstvo.
…1271 – Kraj vačelstva i smrt arhiepiskoša Save II.
…1881 – Kraj prvog načelstva mitropolita Mihaila.
Međuvreme: 612/613 (-2) godina.
1272 – Kraj načelstva arhiepiskopa Danila I.
1883 – Kraj administrativnog načelstva episkopa Mojsija.
Međuvreme: 612/613 (-1) godina.
1276 – Kraj načelstva arhiepiskopa Joanikija I.
1889 – Kraj načelstva mitropolita Teodosija.
Međuvreme: 612/613 godina.
1286 – Kraj načelstva i smrt arhiepiskopa Jevstatija I.
1898 – Kraj drugog načelstva i smrt mitropolita Mihaila.
Međuvreme: 612/613 godina.
1292 – Kraj načelstva i smrt arhiepiskopa Jakova.
1905 – Kraj načelstva i smrt mitropolita Inokentija.
Međuvreme: 612/613 godina.
1309 – Kraj načelstva i smrt arhiepiskopa Jevstatija II.
1920 – Kraj načelstva mitropolita Dimitrija.
(Obnovljena Pećka patrijaršija).
Međuvreme: 612/613 (-1) godina.
*
1316 – Kraj načelstva i smrt arhiepiskopa Save III.
1930 – Kraj načelstva i smrt patrijarha Dimitrija.
Međuvreme: 612/613 (+1) godina.
1324 – Kraj načelstva i smrt arhiepiskopa Nikodima I.
1937– Kraj načelstva i smrt patrijarha Varnave.
Međuvreme: 612/613 godina.
1337 – Kraj načelstva i smrt arhiepiskopa Danila II.
1950 – Kraj načelstva i smrt patrijarha Gavrila.
Međuvreme: 612/613 godina.
1346 – Kraj načelstva arhiepiskopa Joanikija II.
(Arhiepiskop Joanikije ustoličen za patrijarha).
1958 – Kraj načelstva i smrt patrijarha Vikentija.
Međuvreme: 612/613 godina.
*
1354 – Kraj načelstva i smrt patrijarha Joanikija II.
Za vreme njegovog načelstva Srpska crkva je ušla u raskol sa Vaseljenskom patrijaršijom.
1967 – Patrijarhu Germanu smanjen jurisdikcioni prostor.
„Makedonska Crkva“ ušla u raskol sa Srpskom Crkvom.
Međuvreme: 612/613 godina.
1379 – Kraj načelstva patrijarha Jefrema.
1990 – Kraj načelstva patrijarha Germana.
Međuvreme: 612/613 (-1) godina.
1398 – Kraj načelstva i smrt patrijarha Danila III.
2009 – Kraj načelstva i smrt patrijarha Pavla.
Međuvreme: 612/613 (-1) godina.
Sava V – Irinej
Na čelu Srpske Crkve patrijarha Danila III je nasledio patrijarh Sava V. Oko 612/613 godina posle ustoličenja patrijarha Save V, ustoličen je patrijarh Irinej.
1398 – Ustoličen patrijarh Sava V.
2010 – Ustoličen patrijarh Irinej.
Međuvreme: 612/613 godina.
1406 – Kraj načelstva i smrt patrijarha Save V.
2020 – Kraj načelstva i smrt patrijarha Irineja.
Međuvreme: 612/613 (+1) godina.
* * *
Ostavljajući po strani srednjovekovne arhijereje, pogledajmo ritmiku smena na čelu Srpske Crke samo u poslednjih 140 godina (ili u periodu njene autokefalnosti: 1879 – 2020), po vremenskom rasponu od 60/61 (+/- 1) godinu.
Mihailo i Teodosije – Gavrilo
Patrijarh Gavrilo je započeo načelstvo oko 60/61godinu posle početka načelstva mitropolita Mihaila autokefalnom Crkvom.
1879 – Početak načelstva mitropolita Mihaila.
1938 – Početak načelstva patrijarha Gavrlila.
Međuvreme: 60/61 (-1) godina.
*
1889 – Kraj načelstva mitropolita Teodosija.
1950 – Kraj načelstva patrijarha Gavrila.
Međuvreme: 60/61 godina.
1891 – Smrt mitropolita Teodosija.
1950 – Smrt patrijarha Gavrila.
Međuvreme: 60/61 (-1) godina.
Mihailo i Vikentije
Patrijarh Vikentije je započeo načelstvo 60/61godinu posle početka drugog načelstva mitropolita Mihaila.
1889 – Početak drugog načelstva mitropolita Mihaila.
1950 – Početak načelstva patrijarha Vikentija.
Međuvreme: 60/61 godina.
1898 – Kraj načelstva mitropolita Mihaila..
1958 – Kraj načelstva patrijarha Vikentija.
Međuvreme: 60/61 godina.
1898 – Smrt mitropolita Mihaila.
1958 – Smrt patrijarha Vikentija.
Međuvreme: 60/61 godina.
Inikentije i Dimitrije – German
Patrijarh German je započeo načelstvo 60/61godinu posle početka načelstva mitropolita Inokentija.
1898 – Početak načelstva mitropolta Inokentija.
1958 – Početak načelstva patrijarha Germana.
Međuvreme: 60/61 godina.
*
1930 – Kraj načelstva patrijarha Dimitrija.
1990 – Kraj načelstva patrijarha Germana.
Međuvreme: 60/61 godina.
1930 – Smrt patrijarha Dimitrija.
1991 – Smrt patrijarha Germana.
Međuvreme: 60/61 godina.
Varnava i Gavrilo – Pavle
Patrijarh Pavle je započeo načelstvo 60/61godinu posle početka načelstva patrijarha Varnave.
1930 – Početak načelstva patrijarha Varnave.
1990 – Početak načelstva patrijarha Pavla.
Međuvreme: 60/61 godina.
*
1950 – Kraj načelstva patrijarha Gavrila.
2009 – Kraj načelstva patrijarha Pavla.
Međuvreme: 60/61 (-1) godina.
1950 – Smrt patrijarha Gavrila.
2009 – Smrt patrijarha Pavla.
Međuvreme: 60/61 (-1) godina.
Vikentije – Irinej
Patrijarh Irinej je započeo načelstvo 60/61godinu posle početka načelstva patrijarha Vikentija.
1950 – Početak načelstva patrijarha Vikentija.
2010 – Početak načelstva patrijarha Irineja.
Međuvreme: 60/61 godina.
1958 – Kraj načelstva patrijarha Vikentija.
2020 – Kraj načelstva patrijarha Irineja.
Međuvreme: 60/61 (+1) godina.
1958 – Smrt patrijarha Vikentija.
2020 – Smrt patrijarha Irineja.
Međuvreme: 60/61 (+1) godina.
Dakle: patrijarh Gavrilo je završio načelstvo i umro je oko 60/61 godinu posle mitropolita Teodosija; patrijarh Vikentije 60/61 godinu posle mitropolita Mihaila; patrijarh German 60/61 godinu posle patrijarha Dimitrija; patrijarh Pavle oko 60/61 godinu posle posle patrijarha Gavrila i patrijarh Irinej oko 60/61 godinu posle patrijarha Vikentija. Isto se dešava ako se uzme i upola kraći vremenski raspon od oko 30/31godinu… itd.
Završimo ovu uporednu hronologiju sa sa još jednom porukom vladike Nikolaja: „I kosa vam je na glavi izbrojana braćo, a kamoli dani života! Ne bojte se, dakle, da ćete umreti pre određenog vremena, niti se nadajte pak, da ćete ma koliko moći produžiti život i za jedan dan mimo volje Onoga koji broji i meri.“
Izvori:
Reljić S, Petrović M: Srpsko pravoslavlje, Litera, Beograd, 1989.
