Krvava liturgija u Drakseniću: Godišnjica pokolja u srpskom selu ispod Kozare

Piše: Zoran Šaponjić

U selu Draksenić kraj Kozarske Dubice danas je svetom liturgijom i parastosom obeležena 82. godišnjica pokolja 208 Srba koje su na Mali Božić 1942. godine u crkvi u ovom selu pobile ustaše iz Jasenovca pod komandom zloglasnog Maksa Luburića.

Satima je u srpskom selu pod Kozarom na Mali Božić 1942. trajao ustaški pir, strašni događaj koji će kasnije biti poznat i pod imenom „krvava liturgija“ u Drakseniću. Prethodno, oko 1.000 ustaša i domombrana iz Bosanske Gradiške, Bosanske Dubice, Nove Gradiške, Jasenovca napale se sela Draksenić i Donja Gradina, ubrzo savladale otpor branilaca sela.

Meštani su pozvani u crkvu u centru sela, navodno, da im se tamo obrati komandant, pročita nekakav proglas. One koji su bili bolesni, nepokretni, koji nisu mogli da se kreću, ustaše su ubijali na licu mesta, u kućama, dvorištima, gde su koga zatekli.

Stotine meštana, među njima mnogo žena i dece, odazvali su se pozivu, nevini ljudi sabijeni su u crkvu, ubrzo je počeo strašni pokolj, zverski, svirepo, noževima, maljevima, vojničkim ašovima, tupim predmetima ljudi su satima ubijani, prskala je srpska krv po belim zidovima svetinje, crkva je na kraju  zapaljena, selo opljačkano, kuće popaljene, stoka odvedena.

Pokolj u Drakseniću, čudom božijim, da ostanu i da svedoče o stahotama, preživele su meštanke Mara Blagojević i Anka Pavković sa ćerkom Radojkom.

„Ušle smo u crkvu … Nalazimo se u zvoniku. Neće niko da ide prema oltaru… Primijetila sam mnogo ustaša oko zidova oltara. Vidim Savku Dračinu sjedi na stolici. Ne znam da li je već zaklana ili je stavljena da gleda kako ustaše kolju. Sjedjela je okrenuta narodu u crkvi. U tome samo što sam se okrenula, udarena sam bajonetom u rebra. Svalila sam se i pala. Ostale žene vežu oči i padaju na mene. Ustaše su nastavile da ih kasape. Moju majku Rosu Vlajinić zaklali su na mojim nogama. Osjećala sam da sam živa, pa sam se pomicala da uklonim poginule sa sebe. Čula sam jauk žena, pa sam i ja počela da jaučem. Onda sam se smirila i bila sam pri svijesti. Rane koje sam dobila iznad i ispod ramena strašno su me boljele. Međutim, strah me je toliko obuzeo da sam zaboravila na bolove…“, svedočila je svojevremeno Mara Blagojević.

O strašnim satima, pokolju u crkvi u Drakesniću, svedočila je i Anka Pavković:

„U kuću je ušlo osam ustaša s puškama. Naredili su nam da izađemo jer nas poziva ustaški komandant. Izišle smo i oni su nas potjerali. Stigli smo pred crkvu. Tu je već njih troje bilo zaklano… Na ulazu u crkvu stoje dvojica ustaša i propuštaju nas dotjerane. Ulazimo u crkvu. Vidimo više ustaša sa obje strane, nedaleko od vrata… I tako su nas opkolili. Kako smo nailazili počeli su da nas bodu bajonetima. Zadobila sam desetak rana po vratu, glavi i po rukama. Udarali su nas bajonetima, kundacima i ašovima. Padali smo jedni na druge pod udarcima i ubodima. Ali oni su nastavili i dalje da nas bodu. Pored ubijanja vršili su i druga nedjela, napastvovanja i silovanja… Ja sam pala sa grupom oko mene… Čuo se plač djeteta Milana Petkovića. Ustaše su mu prišle i udarile kundakom u glavu. Bio je to dječačić star godinu, a možda i manje„, svedočila je ova žena.

Svedočili su i borci Drugog partizanskog bataljona Drugog krajiškog NOP odreda Dušan Toroman, Uroš Reljanovića, Đuro Kotur i Milenko Jajčanin:

„U crkvi su ležale iznakažene žrtve, iz kojih je još vrela krv šikljala po bijelim zidovima. Među njima su bile dvije žene i jedno dijete, još živi, ali u polusvjesnom stanju… Na ulaznim vratima od crkve na jednoj strani nalazilo se prikovano i iznakaženo tijelo muškarca, a na drugoj tijelo žene, čije su grudi prosječene, a kroz njih provučene ruke. U oltaru su bile izdvojene djevojke koje su na poseban i zvjerski način mučene. U crkvi su mnoge majke ležale mrtve, a na njihovim grudima djeca izbodena bajonetama“.

Prema podacima Dušana Samardžije, u Drakseniću je od 1941. do 1945. godine stradalo 896 meštana, 94 bili su borci, 802 žrtve ustaša iz okolnih mesta.

Paroh draksenički Saša Tošanović, govoreći posle liturgije u crkvi Svetog apostola Marka u Draksenću, prošle godine na Mali Božić, podsetio je na „krvavu liturgiju“,  podsetio je da su „civili, žene, deca, ubijani u crkvi u kojoj su sedam dana ranije slavili Hristovo rođenje“, i da će „sve ono što je sa Hristom rođeno, sa Hristom i vaskrsnuti“.

„Narod su sabili u crkvu i onda je počeo krvavi pir poznat kao ‘krvava liturgija’. Ubadali su bajonetima, vojnim ašovima, a ima tu i drugih elemenata nasilja koji je trebalo da bude nadaleko poznato po svojoj bestijalnosti jer su sedam devojaka silovali na časnoj trpezi. Taj gnusni zločin zato ime elemente satanizma„, rekao je sveštenik Tošanović, dodao da se ne treba svetiti, ali – „treba pamtiti, i uporno stajati sa pruženom rukom pomirenja“.

Živko Gubić (72), unuk preživele Mare Blagojević, prošle godine je za „Glas Srpske“ svedočio da je nikada neće zaboraviti priče svoje bake, potresna svedočenja iz crkve u Drakseniću.

„Najstresnije je bilo, kada nam je pričala, da su na oltar bacili dijete i govorili: ‘Gledajte kako Srpče pjeva’. Oni koji nisu mogli gledati okretali su glavu, a ustaše su im prilazile i govorile da ako ne mogu gledati ne trebaju im ni oči i onda su im vadili oči bajonetima“, ispričao je Gubić, podsetio da do 60-ih godina prošlog veka sa područja dubičke ravni nije bilo vojnika, jer je tokom rata od Dubice do Orahova svih 236 domaćinstava Srba bilo opustošeno.

Izvor: RT Balkan