Lazanski: Koliko divizija ima OEBS

Oduševila me je izjava premijera Francuske, gospodina Manuela Valsa, kako će „Srbija na čelu OEBS-a imati ključnu ulogu u rješavanju ukrajinske krize”. Ma bravo, pošto već imamo ključnu ulogu u rješavanju permanentne krize na sjeveru Kosova, o našoj ključnoj ulozi južno od rijeke Ibar neki drugi put, sada ćemo ključno uticati i na zbivanja u državi od 45 miliona stanovnika.

Fantastično, ima da nam se od danas javno udvaraju Moskva, Vašington, Brisel, Kijev i Donjeck. Od danas je Srbija najtraženija „udavača” u Evropi. Jer OEBS na čijem ćemo čelu biti mi, odlučivaće o sudbini Ukrajine. Ne sluti mi to na dobro za Ukrajinu, kad god su o sudbini neke države odlučivali politički faktori sa prostora bivše SFRJ ta se država raspala…

Da li ćemo pametno i, prije svega, korisno za Srbiju odigrati ulogu najtraženije „udavače” u Evropi? Kakve su nam šanse da ostanemo „nevini prije vjenčanja”? Ako je „vjenčanje” uopšte taj datum ulaska u EU? Imamo dva prosca, EU, odnosno, Zapad i Rusiju. Da bi ostali „nevini prije braka”, možemo se od nemoralnih ponuda i pritisaka braniti formalnostima u odlučivanju i glasanju na sjednicama OEBS-a, možemo da se strogo pridržavamo pravilnika o radu OEBS-a, a možemo i da ništa ne radimo.

Ko se sjeća nekog pretjeranog rada Švajcarske na čelu OEBS-a? Uostalom, šta je to danas OEBS, kakva mu je uloga? Poslije Helsinkija 1975. godine i deklaracije OEBS-a o nepromjenjivosti granica u Evropi, granice u Evropi su promijenjene. Neke silom, neke mirno: njemačko ujedinjenje, razlaz Čeha i Slovaka, raspad Sovjetskog Saveza, krvava tragedija Jugoslavije… Ni u jednom slučaju mijenjanja tih granica OEBS se nije oglasio ni izjasnio. Kao da se sve to dešavalo na Jupiteru.

Sila iznad pravde

Dakle, šta može OEBS danas u situaciji građanskog rata i početka disolucije Ukrajine, u atmosferi nove faze hladnog rata? Možda je najbolji odgovor pitanje koje je Staljin postavio Čerčilu, kada ga je krajem Drugog svjetskog rata nagovarao da u razgovore o posleratnom uređenju Evrope uključe i svetog oca u Rimu: „Sa koliko divizija raspolaže sveti otac?”. Sa koliko divizija raspolaže OEBS?

Srbija na čelu OEBS-a biće nesumnjivo izložena velikim pritiscima da se potpuno prikloni stavovima EU po pitanju krize u Ukrajini, to nam je već nekoliko puta direktno poručeno, a to nam je u Beogradu sada rekao i francuski premijer Vals kada je izjavio „da svaki kandidat za članstvo u EU mora da se priključi evropskom konsenzusu”.

Evropski konsenzus oko Ukrajine jeste priznanje državnog udara u Kijevu u februaru 2014. Ako Srbija prihvati evropski konsenzus po tom pitanju, onda Srbija postaje advokat bespravlja. Možda nam se to može i oprostiti, možemo se kod Rusa pravdati da su naši advokati ionako već duže u štrajku…

Kada članice OEBS-a budu eventualno od Srbije, kao predsjedavajućeg, tražile da se na glasanje stavi rezolucija o teritorijalnom integritetu Ukrajine, očekujem da naša ofanzivna diplomatija to uslovi stavljanjem na dnevni red rezolucije o teritorijalnom integritetu Srbije, sa Kosovom i Metohijom u njenom sastavu. Naravno, da su to pusti snovi, ali ako stvarno želimo da zadržimo Kosovo onda se za to treba boriti na svakom mestu i u svakom trenutku.

Ako Srbija bude kao predsjedavajući OEBS-a tek puki izvršilac želja Zapada onda isporuke gasa iz Rusije mogu da padnu i više od 28 odsto. Jer, Zapad je Rusiji objavio ekonomski rat, a takav rat je često bio uvod u onaj drugi rat. Svako ko učestvuje u ekonomskom ratu protiv Rusije mora biti svjestan da batina uvijek ima dva kraja. I da tu neće biti milosti.

Srpska udavača

Živimo u vremenu kada je objektivnost prava zamijenjena subjektivnošću sile. Međunarodno pravo selektivno se tumači, kaže se da međunarodno pravo garantuje integritet države samo onda kada je taj integritet ugrožen spoljnim nasrtajem. Ni u jednoj odredbi međunarodnog prava ne spominje se da metropola ima pravo da silom zadržava pod svojom jurisdikcijom netitularni narod, ako uslove koje je stvorila on smatra nepodnošljivim, bilo da je riječ o ekonomiji, odnosu prema nacionalnom dostojanstvu, ili o metodama socijalno-političke i administrativne prakse.

Ako uzmemo poređenje sa identičnim principima građanskog prava, nije se teško uvjeriti da ovde važi ista logika.

Hoće li i može li Srbija kao predsjedavajući OEBS-a uopšte ukazati na tu demagogiju integriteta i kada je Ukrajina u pitanju i kada je Kosovo u pitanju? U kontekstu istorijske predistorije koja diktira pravne, a ne političke pristupe? Samo politički slepci, ili spletkaroši sa gnusnim ciljevima ignorišu činjenicu da je državni udar u Kijevu pretvorio Ukrajinu u visokoeksplozivnu bombu. A od te bombe se ne može napraviti bokal sa dobrim vinom.

Srpska „udavača” moraće da bude prokleto sposobna da preživi prvu „bračnu noć” između integriteta prava i demagogije integriteta. Lično sumnjam da to umemo, da sam neko ko odlučuje lijepo bih se zahvalio na mjestu predsjedavajućeg OEBS-a. Uštedeli bi velike pare, poštedeli bi sebe dodatnih pritisaka…

Autor teksta je novinar „Politike“ Miroslav Lazanski.