Ljetopis: Hram Svetog Save

Na današnji dan, 12. maja 1985. Godine, u nezavršenom Hramu Svetog Save, Patrijarh srpski German održao je svečanu Liturgiju koja je obilježila nastavak izgradnje hrama. Hram Svetog Save u Beogradu najveći je srpski pravoslavni hram, najveći pravoslavni hram na Balkanu.

On se nalazi u istočnom dijelu Svetosavskog trga, na opštini Vračar, u Beogradu. Podignut je na mjestu za koje se smatralo da je Sinan-paša 1594. godine spalio mošti Svetog Save, osnivača Srpske pravoslavne crkve. Izgradnja hrama je finansirana dobrovoljnim prilozima, kao i plaćanjem doplatnih poštanskih markica. Nedaleko od hrama je parohijski dom, a tu će se nalaziti i predviđena zgrada patrijaršije.

Ovaj spomen-hram predstavlja organski dio savremene živopisne siluete Beograda, čineći jedno od njegovih glavnih obilježja. Zbog toga što zauzima istaknuto mjesto na beogradskom horizontu, vidljiv je sa svih prilaza gradu.

Crkva može da primi 10000 vjernika, a na zapadnu horsku galeriju može da stane 800 horista. Hram je obložen bijelim mermerom i granitom.

Ispod poda hrama je izgrađena Crkva Svetog cara Lazara, ukupne površine oko 1800 m², sa riznicom Svetog Save i kriptom patrijarha Srpske pravoslavne crkve, u koju je planirano da se sahranjuju upokojeni patrijarsi.

Izgradnja hrama je tekla veoma sporo do 2002. godine. Hram je još uvijek u izgradnji. Godine 1879. dok je bio u Beogradu, jedan od najpoznatijih predstavnika Srba katoličke vjere iz Dubrovnika Matija Ban, prvi je iznio ideju podizanja Crkve Svetog Save na Vračaru.

1895. godine u Beogradu je osnovano Društvo za podizanje Hrama Svetog Save na Vračaru, čiji je cilj bio da se na mjestu spaljivanja moštiju podigne hram. Omanja crkva koja je podignuta na mjestu budućeg hrama je kasnije pomjerena da bi izgradnja hrama mogla da otpočne.

Izbijanje Prvog balkanskog rata 1912. godine, kao i Drugi balkanski i Prvi svjetski rat koji su slijedili, zaustavili su sve aktivnosti na izgradnji hrama.

Nakon rata, 1919. godine, Društvo je ponovo ustanovljeno. Izgradnja hrama je konačno započela 1935. godine, kada je Patrijarh Varnava izvršio osvećenje temelja. Dalja izgradnja bila je prekinuta napadom Njemačke na Jugoslaviju, 1941. godine. Od početka građevinskih radova do njemačke okupacije, izgrađeni su temelji hrama i podignuti su zidovi visine 7 i 11 metara. Njemačka okupaciona vojska je koristila prostor unutar nedovršenog hrama kao parkiralište, a 1944. godine su ga za istu svrhu koristili partizani i Crvena armija. Kasnije su razna preduzeća koristila prostor kao magacin. Društvo za izgradnju hrama je prestalo da postoji.

Patrijarh German dolazi na čelo Srpske pravoslavne crkve 1958. godine i obnavlja ideju o podizanju hrama. Nakon 88 ponovljenih molbi, i isto toliko odbijanja dozvola za nastavak gradnje je dobijena u ljeto 1984. godine i od republičke i od gradske vlasti. Patrijarh, 20 episkopa i brojno sveštenstvo su 12. maja 1985. godine služili svečanu Liturgiju, kojoj je u unutrašnjosti zidina hrama prisustvovalo oko 12000 vjernika, dok je u porti bilo još oko 80000 ljudi. Izgradnja je ponovo otpočela avgusta 1985. godine. Zidovi su podignuti do pune visine od 40 m. Najveće postignuće je bilo podizanje centralne kupole teške 4.000 tona. Ona je bila napravljena na zemlji, a zatim je, zajedno sa pokrivačem od bakarnog lima i velikim pozlaćenim krstom visokim 12 metara i teškim 4 tone, podignuta i postavljena na zidove. Podizanje, koje je trajalo 40 dana, završeno je juna 1989. godine.

Gradnja eksterijera je završena 2004. godine. Postavljena su zvona i prozori, a fasada je takođe završena. Međutim, radovi na unutrašnjoj dekoraciji su još u toku.

Hram su po dva puta posjetili ruski predsjednici Vladimir Putin i Dmitrij Medvedev, a posjećuju ga i druge zvanične delegacije koje dolaze u Beograd.

Pročitajte još:

Legalizacija progona