Ljetopis: Pljevaljska gimnazija

Na današnji dan, 2. aprila 1910. godine umro je Stevan Samardžić, jedan od osnivača i prvih nastavnika Pljevaljske gimnazije.

Osnovnu školu završio je u rodnim Pljevljima, nižu gimnaziju u Beogradu, a učiteljsku školu u Aleksincu. Kao zamjenik Tanasija Pejatovića, prvog direktora Gimnazije, obavio je sve pripreme za početak rada škole, kao i upis prvih 60 učenika. Priznat i istaknut prosvjetni radnik, 1904. godine postavljen je za upravitelja svih pljevaljskih osnovnih škola. Pored rada na unapređivanju obrazovanja, bavio se aktivno i novinarstvom, književnošću i politikom. Jedan je od pokretača humorističko-satiričnog časopisa „Tipar”. Njegovo ime nosi gradska biblioteka u Pljevljima.

Srpska Gimnazija u Pljevljima, kako joj je bio zvaničan naziv, najstarija je gimnazija u istorijsko geografskoj oblasti Stare Hercegovine i Stare Srbije ili hrišćanske nahije Bobovci,Drobnjaci, Jezera i Šaranci. Osnivanje Srpske gimnazije u Pljevljima 1901 god. predstavlja istorijski podatak prosvjetnog i kulturnog života ne samo u Pljevljima i pljevaljskom kraju,nego i u cijelom Potarju i Polimlju. Prije osnivanja Pljevaljske gimnazije radile su tri srpske gimnazije u Osmanskom carstvu-Skoplju, Solunu i Carigradu. Njeni osnivači bili su Kraljevina Srbija, Raško-prizrenska mitropolija i Srpska pravoslavna crkveno-školska opština u Pljevljima. Glavni cilj je bio da se osnivanjem gimnazije u Pljevljima stvori jako kulturno i prosjvetno središte koje bi poslužilo obrazovanju srpske inteligencije i istovremeno bio protivteža političko-propagandnom i kulturnom uticaju Austrougarske iz Bosne i Hercegovine ali i iz samih Pljevalja iz austrougarskog garnizona na Dolovima.

Ideju o osnivanju gimnazije 1898. godine iznio je iguman Manastira Sveta Trojica Vasilije Popović: „Mi smo na pragu propasti, pisao je on, ako se ovdje u Pljevljima ne otvori gimnazija i trgovačka škola, a tako i učitelji osnovnih škola ako se ne budu najljubaznije sa svima ponašali… Pljevlja su vrata austrijske propagande, pohitajmo da vrata podupremo“. Prvi direktor Pljevaljske gimnazije bio je saradnik Jovana Cvijića, ugledni profesor i naučnik Tanasije Pejatović, čije ime nosi ova ustanova. Nastavni jezik je, kao i drugim školama tog vremena bio srpski jezik, a učili su se društvene i prirodne nauke, istorija, društvena i fizička geografija, antropologija i etnografija.

Priredio: Miomir Đurišić