IN4S

IN4S portal

Mala revolucija izučavanja prednemanjićkih Srba: Novootkriveni pečat Konstantina Bodina

1 min read
Pečat srpskog vladara iz druge polovine jedanaestog veka predstavlja pravu malu revoluciju u otkrivanju istorije prednemanjićkih Srba. Oskudni pisani podaci i nepostojanje spomenika kulture koji bi svedočili o pomenutom periodu u velikoj meri su usporavali put istorijske nauke.

Bodinov pečat; Arheološki muzej u Istambulu

Vreme u kojem Srbi igraju značajniju ulogu na istorijskoj pozornici najčešće se računa od godina vladavine Stefana Nemanje. Šta se dešavalo pre ovog perioda? Ko su bili srpski vladari i koje su titule nosili? Postoje li o njima pisani podaci?

Istorija srednjovekovne Srbije za većinu počinje Stefanom Nemanjom. O srpskim vladarima i velikašima koji su ranijim vekovima postavljali temelje srpskoj državi veoma malo se zna van uskog kruga istoričara. Javnost je često okupirana danas popularnim i potpuno nenaučnim teorijama o Srbima kao „narodu najstarijem“. Tragajući za navodnom antičkom prošlošću Srba, zaboravljamo na dokumentovane ličnosti iz naše istorije koje su neopravdano zapostavljene. Malo ko je čuo za Jovana Vladimira, prvog srpskog sveca, ili Mihajla, kralja Duklje i prvog srpskog kralja. Među zaboravljenim junacima srpske srednjovekovne istorije je i njegov sin, Konstantin Bodin.

Konstantin Bodin

Jedan od najčešće navođenih i tumačenih pisaca istorije naroda je Konstantin Porfirogenit, vizantijski car iz dinastije Makedonaca, koji je živeo u desetom veku. Porfirogenit je napisao važno delo, „Spis o narodima“ ili „O upravljanju carstvom“, u kojem se, između ostalih, pominju i Srbi. Opisujući događaje koji su predhodili njegovom rođenju, autor sa nezadovoljstvom ističe da:

„Tamošnja plemena Hrvati i Srbi i Zahumljani i Travunjani i Konvljani i Dukljani i Pagani, odvojivši se od carstva Romeja, postadoše samostalni i nezavisni, ne pokoravajući se nikome. Ova plemena, kako kažu, nemaju arhonte (tj. knezove), već samo starce župane, na isti način kao i ostale Sklavinije.“

Ovaj pasus Porfirogenitovog dela važan je za razumevanje titula koje su srpski vladari uživali u desetom veku. Privilegiju starca ili župana nosio je i Stefan Nemanja. To navodi na zaključak da se sve do kralja Stefana Prvovenčanog, vladar Srba nazivao starcem ili županom.

Zetski kralj Mihajlo, otac Konstantina Bodina – ktitorski portret iz crkve Sv. Mihajla u Stonu, 11.  vek

Međutim, novootkriveni pečat iz istambulskog arheološkog muzeja svedoči da je Konstantin Bodin, srpski vladar iz druge polovine 11. veka, nosio kraljevsku titulu. Bodin je bio sin prvog srpskog kralja – Mihajla, pa se nameće mišljenje da je titulu zadobio pravom nasledstva. Međutim, ovakve privilegije je mogao da odredi samo vizantijski car i one nisu deo nasledne tradicije. Kako je onda ovaj srpski vladar postao kralj?

Grb Vojislavljevića

Mihajlo Vojislavljević je krunisan 1077. godine, za šta je dobio potvrdu od pape Grgura VII. Središte srpske države tada je bilo nešto južnije od prostora na kome se kasnije uzdigao Stefan Nemanja i njegovi naslednici, u oblasti Duklje ili Zete. O njegovom sinu, Konstantinu Bodinu mnogi uvaženi hroničari 11. i 12. veka su pisali sa posebnim uvažavanjem. Ana Komnina, ćerka jednog od najvećih vizantijskih careva Aleksija Prvog, uvrstila je Bodina u svoje hronike. Pišući o akcijama protivnika svoga oca, Konstantina Monomahata, ona kaže da je on:

„Bodina i Mihajla, egzarhe Dalmata, učinio je svojim prijateljima, pomoću pisama i poklonima pridobio njihovu naklonost, otvarajući tako sebi mnoga vrata.“

Konstantin Bodin

Bodinov uticaj i ugled u carstvu možemo čitati između navedenih redova. Jedan od najvećih carevih protivnika potrudio da zadobije prijateljstvo srpskih vladara.

Hroničari sa carskog dvora izveštavaju i o velikoj pobuni protiv carske vlasti koja je izbila na prostoru današnje Makedonije. Na njeno čelo je stao Konstantin Bodin.

„Prve godine njegovog carstva narod Srba, krenu da potpuno osvoji Bugarsku. . . Istaknutiji ljudi bugarske zamole Mihajla, koji je bio vladar, da im pomogne i s njima se udruži i da im svoga sina da ga proglase carem Bugarske i da se tako oslobode prevlasti i okrutnosti Romeja. On im se rado odazove i sabravši 300 svojih ljudi predade ih svome sinu Konstantinu, zvanom i Bodinu i pošalje ih u Bugarsku. . . I nasta strašna bitka i još strašniji poraz Romeja.“

Crkva Svetog Martina u Šumetu, Lokrum – Bodinov poklon Dubrovniku

Nakon velike pobede, Bodin je proglašen u Prizrenu za cara, pod imenom Petar Treći, u pokušaju da se obnovi Samuilova država koja je srušena pola veka ranije. U početku je imao uspeha. Njegova vojska je osvojila Skoplje i Niš. Međutim, pokazalo se da pobunjenici nemaju dovoljno snage da se dugotrajno suprostavljaju vizantijskom caru. U bici kod Pauna na Kosovu Bodin je poražen, zarobljen i odveden, najpre u Carigrad a potom u Antiohiju. Međutim, uspeo je da se oslobodi i vrati u svoju prestonicu Skadar. Politiku je ipak promenio i vizantijskom caru više nije, makar javno, odricao poslušnost.

Najveći neprijatelj Vizantije u tom periodu su bili Normani, predvođeni neustrašivim Robertom Gviskardom. Aleksije I Komnin je uvrstio Bodinov odred u svoju vojsku. Glasine o pristupanju Bodinovih trupa, istih onih koji su potukli Vizantince u Bugarskoj, značile su podizanje morala vizantijskoj vojsci i veće šanse u daljem ratovanju. Kao nagradu za vernost i pomoć srpske vojske Konstantin Bodin je proglašen za kralja.

Ovaj podatak nam potvrđuju i kasniji događaji. Početkom 13. veka župan Stefan Nemanjić i njegov brat Sava traže kraljevsku krunu od rimskog pape Honorija Trećeg. Papa je prihvatio njihov zahtev pa je srednjiNemanjin sin postao Prvovenčani kralj. U svom zahtevu, Sava i Stefan Nemanjić ističu da im pravo na krunu pripada još od „prvog otačastva kraljevstva“, koja se zove „veliko kraljevstvo od prva“. Nemanjini sinovi, dakle, ukazuju da je Srbija već bila kraljevina, te da je titula koju traže pripadala njihovom prethodniku – Konstantinu Bodinu.

Pečat srpskog vladara iz druge polovine jedanaestog veka predstavlja pravu malu revoluciju u otkrivanju istorije prednemanjićkih Srba. Oskudni pisani podaci i nepostojanje spomenika kulture koji bi svedočili o pomenutom periodu u velikoj meri su usporavali put istorijske nauke. To, međutim, ne znači da arheološka ispitivanja u budućnosti neće dovesti do novih saznanja koja bi mogla da prošire interesovanje za srpsku istoriju i u ovom pravcu. Istorija našeg naroda pre Stefana Nemanje mora i može biti proučavana i publikovana ozbiljnije nego danas.

Podela Bodinove države; foto: Vikipedija

Koliko je čvrsta granica između rodonačelnika dinastije Nemanjićai njegovih predaka pokazuje činjenica da se čak i danas ne može pouzdano govoriti o ocu Stefana Nemanje, iz udžbenika svima poznatog Zavide.

Rodoslovi Nemanjića započinju Nemanjom ili ređe njegovim ocem. Svi iza ove zamišljene crte kao da ne postoje. Pitanje koje ponekad mnogima prođe kroz glavu nalazi se u naslovu ovog teksta, i glasi „Postoji li istorija Srba pre Nemanjića?“ Primeri kao što je Konstantin Bodin daju odgovor i pokazuju kontinuirani pravac napredovanja srpskih vladara. Titula koju je poneo Bodin ponovo je pripala Stefanu Prvovenčanom. Kasnije su istu titulu uživali kraljevi Vladislav,Uroš, Dragutin, Milutin i drugi. Na posletku, kralj Dušan se 1346. godine krunisao za cara. Na putu od varvarskog plemena Srba, kako nas je Porfirogenit opisao, pa do carstva koje je zakucalo na vrata Carigrada, zasluge imaju i danas pomalo mitske ličnosti kao što je Konstantin Bodin. Zaboravljen i veliki!

Izvor: rasen.rs

Podjelite tekst putem:

8 thoughts on “Mala revolucija izučavanja prednemanjićkih Srba: Novootkriveni pečat Konstantina Bodina

  1. Tacno je da se ne izucava namerno pred Nemanjicki period, medjutim sramno je da pocinjete tekst recima sa „nenaucnim teorijama o Srbima kao najstarijem narodu i navodnoj antickoj istoriji Srba“. Ne postoji najstariji narod, svi narodi su stari svako je imao oca i majku, samo su narodi nazivani razlicitim imenima ponekad domacim, plemenskim, ponekad stranim, ponekad unakazenim imenima zbog stranih prevoda i nemogucnosti izgovaranja stranih reci. Sloveni i Srbi kao i svi evropski narodi imaju anticku istoriju, samo polu pismeni svet koji u zivotu nije procitao niti jednog antickog autora koji govori o Srbima i Slovenima, (poput Plinija Starijeg, Ptolomeja, Pomponije Mela, Tacita) moze tvrditi da najbrojniji i teritorijalno najrasprostranjeniji evropski narod Sloveni, nemaju anticku proslost.Anticki pomeni Srba su najzastupljeniji u odnosu na sve druge slovenske narode. Zasto se konstantno ignorisu dokumenti koji govore o srpskim dinastijama od 490 god. nove ere, kada se pojedini srspki vladari i Srbija njihovoga doba podudaraju sa evropskim mapama Srbije recimo mapa Evrope iz 815. godine na kojoj se Srbija prostire od Sibenika do Peloponeza, za vreme cara Kresimira. Svaki srpski vrhovni vladar je nosio titulu CARA, kao i kod svih ostalih Slovena, medjutim ta titula je bila uzurpirana iskljucivo za Rim i Carigrad, kao naslednike rimske imperije. Svako ko je zeleo da se proglasi carem dosao bi u sukob sa Rimom i Vizantijom. Ponavljam jos jednom svaki srpski vrhovni vladar imao je domacu titulu CARA i tako je nazivam od strane svog naroda, medjutim samo pojedini srpski vladari su dobili medjunarodno priznanje carske titule od strane Rima ili Carigrada, isto vazi i za titulu KRALJA. Niti je Bodin niti je Dusan prvi srpski Car, recimo Kresimir je bio Car pocetkom 9. veka, i svi njegovi preci su bili Carevi pod uslovom da su bili vrhovni vladari, Kralj je titula vladara ispod Cara, i imali su je svi srpski vladari jos pre Mihajla i Bodina u periodima u kojima vrhovni vladar nije imao titulu Cara nego samo Kralja. Prema tome ogroman broj srpskih vladara jos od 490. godine je imao titule Careva i Kraljeva s tim sto su samo pojedinci dobili medjunarodno priznanje svojih carski i kraljevskih titula. Tako je npr. Lazar 1371. imenovan Carem Srba u Prizrenu na Velikom Narodnom Saboru, a ubrzo je krunisan carskom krunom u Tesaliji. Medjutim Tvrtko biva krunisan za Kralja Srba, Bosne i Pomorja 1377. sto dovodi do problema jer Vizantija ne priznaje titulu Cara Srbima i Lazaru, dok je titula kralja Tvrtku priznata, tako da je u narodu ostala uspomena o Caru Lazaru a ne knezu, sto potpuno svedoci o problemu koji su srpski vladari imali sa Rimom i Carigradu zbog svojih vladarskih titula.

    1. Ako uzmete rodoslov nemanjica vidjecete da se ime desa ponavlja dok zavide nema nidje
      Plus tome da je za vrijeme bodinovo ako se ne varam osnovana barska biskupija valjda i titula primas srpski u duklji antisrpskoj
      Pa majku mu montenegrini dokle mislite sebe lagat
      Kako vam ne dosadi

      2
      1
  2. Francuz koji je „pročitao“ navodni Bodinov pečat je pročitao Duklja i Srbija,a to ne stoji,jer kod onoga što je tobože Srbija je baš tu oštećen pečat pa je to njegovo mišljenje a ne da nedvosmisleno piše Duklja i Srbvija,Duklja pišpe nesumnjivo.Nikada nigdje u drugim dokumentima se ni na 1 mjestu ne pominju Srbi i Dukljani,Srbija i Duklja,naprotiv ovi se zovu i Dalmatima i Srbima,Romeji tu u Dalmaciji vide Srbe,a i Ajnhard i Skilica i Farlati i Miošić.

    http://dzs.ffzg.unizg.hr/html/Kacic.htm

    Na 1077. Kraljevaše u srbskoj zemlji kralj Mihajlo.
    Na 1100. Kraljeva je u srbskoj zemlji i u Dalmaciji kralj Bodin.

    +++

    Ajnhard govoreći o Ljudevitu Posavskom piše da su Srbi „kontrolisali veliki dio Dalmacije“ (Sorabos, quae natio magnam Dalmatiae partem optinere dicitur). Tada Dalmacija nije bila samo uži priobalni kraj kao danas nego se prostirala i na veliki dio današnje Bosne i Hercegovine.

    Jovan Skilica u XI vijeku opisujući događaje vezane za Bitku kod Bara koja se odigrala 1042. godine piše: „… Stefan Vojislav, arhont Srba, koji je bio prije kratkog vremena pobjegao iz Carigrada i zauzeo zemlju Srba, protjeravši odande Teofila Erotika“.

    Danijele Farlati u XVIII vijeku u djelu Illyricum sacrum, pišući o Dukljanskoj crkvi spominje unutrašnju-mezijsku i mediteransku-dalmatinsku Srbiju (Serbliam mediterraneam… Serblia Dalmatica). Pavlimir je po Farlatiju bio kralj dalmatinske Srbije [4] [5] , a po drami Junija Palmotića Pavlimir, on je osnivač Dubrovnika.

    https://books.google.rs/books?id=z1zLr_T1esUC&printsec=frontcover&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false

    Farlati, Danijele (1817). Illyrici sacri, svezak VII str. 5., desni stubac dolje (napomena: ne rimsko V nego arapski broj 5. br.str.). Mleci.

    Nikčević, Vojislav (2014). Monumenta Montenegrina, str. 700. Podgorica: Matica crnogorska

    1
    1
  3. Bodin jeste, i po ranijim istorijskim izvorima nesumnjivo bio srpski kralj. Druga je stvar što je montenegrinskom konceptu bio potreban za „pravljenje nove istorije“, pa su posegli i preusvojili (a od koga će drugo), za srpskim kraljem. Istorijska ironija plagiranja istorije, naravno krađom srpske istorije radi podloge „novom konceptu jasno novopečene titoističke nacije, vratila im se i tek im će se vraćati kao bumerang.

    1
    1
    1. Kakom ste krenuli zavsicete sa Adamom kao prvim Srbinom? Kako vas nije sramota da ovako neskriveno i drsko fasifikujete istoriju?

      1
      2
  4. Bodin jeste, i po ranijim istorijskim izvorima nesumnjivo bio srpski kralj. Druga je stvar što je montenegrinskom konceptu bio potreban za „pravljenje nove istorije“, pa su posegli i preusvojili (a od koga će drugo), za srpskim kraljem. Istorijska ironija plagiranja istorije, naravno krađom srpske istorije radi podloge „novom konceptu jasno novopečene titoističke nacije, vratila im se i tek im će se vraćati kao bumerang.

Ostavite odgovor

Vaša adresa e-pošte neće biti objavljena. Neophodna polja su označena *