MANS: Država proglašava informacije poslovnim tajnama radi sprečavanja pristupa

„Access Info Europe i MANS pozivaju Vladu Crne Gore da poništi izmjene i dopune Zakona o slobodnom pristupu informacijama iz 2017. godine (prvobitno usvojen 2006. godine) kako bi ponovo bio u skladu sa međunarodnim standardima“, saopšteno je danas iz MANSA.

U analizi Zakona, Access Info i MANS su ukazali da posebnu zabrinutost izaziva Član 1, dodat 2017. godine, koji sadrži niz velikih isključenja kao što su informacije o strankama u sudskim i upravnim postupcima, i „informacija za koju postoji obaveza čuvanja tajne“ u skladu sa zakonom koji uređuje oblast tajnih podataka, kao i informacije koje nastaju ili se razmjenjuju sa međunarodnim organizacijama ili drugim državama.

Pored toga, u verziji zakona iz 2017. godine, isključenja vezana za poslovne tajne i intelektualnu svojinu već stvaraju probleme u praksi tako što državni organi proglašavaju informacije poslovnim tajnama kako bi spriječili pristup istim.

Analiza je pokazala da veliki problem predstavljaju i široka diskreciona ovlašćenja data državnim organima radi utvrđivanja tajnosti (Član 16) i nedostatak adekvatnog testa javnog interesa (Član 17).

Problem predstavlja i odredba koja onemogućava podnosiocima zahtjeva da podnesu tužbu Agenciji za zaštitu ličnih podataka i slobodan pristup informacijama kada se zahtjev odnosi na odbijanje pristupa informaciji koja sadrži podatke koji su novim odredbama označeni stepenom tajnosti (Član 34).

„Izmijenjeni Član 1 je nejasan i loše definisan dodatak koji ograničava aktere civilnog društva u izvršavanju svoje uloge „psa čuvara javnog interesa“, navodi Helen Darbishire, izvršna direktorica Access Info Europe.

„Izmjene i dopune iz 2017. godine su generalno u suprotnosti sa međunarodnim standardima ljudskih prava i pravnom praksom Evropskog suda za ljudska prava, koji u prvom redu štiti pravo na pristup informacijama u posjedu državnih organa“, dodala je ona.

Access Info i MANS su pozvali rukovodstvo radne grupe da razmotre izmjene i dopune Zakona o slobodnom pristupu informacijama kako bi uskladili Zakon sa međunarodnim standardima. Organizacije civilnog društva su predložile da ova radna grupa i reforma zakona budu obaveze u sklopu novog akcionog plana Open Government Partnership programa, koji se Vlada obavezala da će sastaviti u narednih 6 mjeseci.

Access Info ističe da Sud pravde Evropske unije navodi da odbijanje zahtjeva za pristup informacijama mora da “objasni kako pristup tom dokumentu može konkretno i stvarno podriti interes koji je zažtićen ovim izuzetkom i “da sama činjenica da se dokument odnosi na interes zaštićen izuzetkom nije kao takva dovoljna da opravda primjenu izuzetka”.

U svojoj analizi, Access Info je razmatrao usklađenost crnogorskog zakona sa međunarodnim standardima kojih je država dužna da se pridržava, uključujući Konvenciju Savjeta Evrope o pristupu zvaničnim dokumentima (koju je Crna Gora ratifikovala 2012. godine), Opšti komentar br. 34 Komiteta za ljudska prava Ujedinjenih nacija, presude Evropskog suda za ljudska prava, Uredbe EU 1049/2001 i pravne prakse Suda pravde Evropske unije.

Access Info i MANS su takođe analizirali novu proviziju koja je u suprotnosti sa Ustavom Crne Gore, koja u Članu 51 uvodi ograničen set izuzetaka za pravo na pristup informacijama.

Analiza je pokazala da izmijenjeni Član 1 nije povezan unutar sebe jer navodi da se pravo na pristup informacijama i njihovu ponovnu upotrebu ostvaruje u skladu sa ovim zakonom, a zatim je u bizarnoj suprotnosti sam sa sobom jer navodi da određene informacije ne spadaju pod predmet zakona već drugih normi.