Marković: Crnogorsko zakonodavstvo o državljanstvu je šizofreno, a protivljenje njegovim izmjenama je šovinizam

,,Na jednoj, drugačijeg mišljenja oslobođenoj, stručnoj raspravi povodom najavljenih izmjena zakona o crnogorskom državljanstvu moglo se čuti i da ‘(…) su nacisti izglasali rasne zakone jer su bili dobro organizovani, kao i da je manjina u Južnoj Africi izglasala zakone aparthejda (…) a izmjene zakona o državljanstvu su upravo na toj antiljudskoj liniji’. Ironično ili ne, ali u Crnoj Gori je stanje sasvim obrnuto od onog kakvim je predstavljeno ovom rečenicom. Crnogorsko zakonodavstvo o državljanstvu je šizofreno, a protivljenje njegovim izmjenama je, u velikoj mjeri, šovinističko. Redovi koji slijede pokazaće da ovakav zaključak, nažalost, nije pretvrd.

Naime, liberalna demokratija, i s njom povezan koncept građanske države kakva je, nominalno, Crna Gora, temelji se na načelu da oni koji su na jednoj teritoriji podvrgnuti jednoj vlasti imaju pravo (ponegdje i dužnost) da učestvuju, putem izlaska na izbore, u organizaciji pravila vladanja, bez obzira na etnicitet, vjersko ili političko opredjeljenje. No, to nije moguće bez ostvarenog prava na državljanstvo, koje je svojevrsna ulaznica za ostvarivanje drugih prava, pa tako i prava na oblikovanje političkog sistema putem glasanja. A to pravo, upravo s nedemokratskim opravdanjima očuvanja ‘čistoće’ sistema onako kako je on postuliran od 2006. pa nadalje, sistematski se negira desetinama hiljada naših sugrađana, zakonskim rješenjem koje je prema Indeksu politike državljanstva (CPI Index), među najrestriktivnijim u Evropi. Onoj istoj Evropi u kojoj dvojno državljanstvo u prethodne dvije decenije doživljava, usljed brojnih faktora, svoj preobražaj – od prezira, ka njegovoj promociji.

Indikativna je, u tom smislu, i činjenica da je Crna Gora stavila rezervu na primjenu čl. 16 Evropske konvencije o državljanstvu Savjeta Evrope, koji se upravo odnosi na izuzetke od obaveznog odricanja od prethodnog državljanstva u postupcima sticanja novog. Sa druge strane, svojim odnosom prema dijaspori Crna Gora nije vjerna ni principima tzv. etničkog državljanstva – kroz propisivanje strogih uslova u vidu nužnog dvogodišnjeg boravka iseljenika prije apliciranja za crnogorsko državljanstvo. Zaista, može se postaviti pitanje, kako će neki iseljenik koji baštini Crnu Goru kao suverenu i nezavisnu i građansku (što je dio definicije iseljenika) i želi kroz dobijanje državljanstva obnovu i jačanje te svoje veze uspjeti u svojoj namjeri, ako ne boravi dvije godine u Crnoj Gori, a to ne može da učini jer nema objektivnih uslova za to? Po ovom uslovu, Crna Gora odudara i od brojnih drugih, nevelikih emigrantskih država poput Irske, Litvanije ili Slovačke. Može se o pojedinačnim zakonskim rješenjima još naširoko pisati, ali suština ostaje ista, navodna odbrana ‘građanske i demokratske’ Crne Gore nedemokratskim, antievropskim i aliberalnim rješenjima, koja će, nadamo se, završiti kao njihovi, po posljedicama nakazniji, duhovni parnjaci iz prve rečenice ovog teksta.“