Mi znamo ko smo: Na koji način je kralj Aleksandar „osvojio” Cetinje?
1 min read
Kralj Aleksandar
Već dugo vremena traje kruto, ničim utemeljeno, uvjerenje da je doba Kraljevine Jugoslavije bilo nezamislivo mračno, jezivo i neprihvatljivo, da je Crna Gora bila u sasvim podređenom položaju opšteg kulturnog, istorijskog i civilizacijskog nazadovanja, da su svi elementi njenog materijalnog razvoja bili potisnuti, a njena istorijska prijestonica, Cetinje, najugroženije mjesto u velikoj Aleksandrovoj tvorevini.
Shodno tome, valjalo bi pogledati šta je taj toliko kobni jugoslovenski vladar, inače rođeni Cetinjanin, učinio svom rodnom mjestu da bi ga danas pamtili samo u najmračnijim tonovima duboke ozlojeđenosti.
Ovim tekstom upućujemo Cetinjane da prošetaju svojom prijestonicom i pogledaju oko sebe: iz svakog ćoška malene cetinjske varoši mogu vidjeti tragove Aleksandrove vladavine. Pođimo od proste zapitanosti nad statističkom činjenicom: kako je moguće da se tokom Kraljevine Jugoslavije cetinjski grad uvećao za 39% u odnosu na period Kraljevine Crne Gore, tako da je 1939. zauzimao 55,3 hektara izgrađene gradske površine?
Odgovore potražimo u istorijskim činjenicama.
Organizacijom vlasti u Kraljevini SHS/Jugoslaviji, Cetinje je najprije bilo sjedište oblasti, a potom, od 1929. godine, sjedište Zetske banovine. Kralj Aleksandar i kraljevska vlada, toliko su radili na „iskopanju Cetinja“, da su već sredinom 1920, u bivšu crnogorsku prijestonicu upućeni vrsni ruski emigranti, profesori, inženjeri i arhitekte. Na Cetinju je 1922. osnovana Stalna bakteriološka stanica, reorganizovana u Higijenski zavod 1927, kao samostalna ustanova, u gradskom parku, na prostoru današnjeg hotela „Grand“. Već do kraja 1926. bila je završena izradnja školske poliklinike i kupatila (koje je bilo otvoreno tokom cijele godine, a jednom sedmično dostupno i cetinjskom građanstvu), kao i objekata za đačku trpezu, đački stan i vježbaonice. Objekti Higijenskog zavoda su bili podignuti duž Njegoševe ulice: kancelarija, laboratorija, stan direktora (a iza njih teniski teren, radionice, pomoćni objekti i zgrada depozita).
Kao isturena odjeljenja Higijenskog zavoda, osnovani su domovi narodnog zdravlja u Podgorici, Nikšiću, Pljevljima, Beranama, Budvi, Baru i Ulcinju.
Na Ivanovim Koritima je 1928. otvoren tuberkulozni sanatorijum, uređen po pravilima modernih lječilišta, tako da je imao vodovod, kanalizaciju, električnu centralu, centralno grijanje, banje, tuševe i ventilaciju, park sa raznovrsnim ružama okružen visokom bukovom šumom kojim se pružala staza do Vjetrenog mlina, odakle se širio pogled na Jadran. Na Cetinju su radili hoteli: „Beograd“, „Jadran“, „Pariz“, „Grand“, „Mostar“, „Petrograd“, „London“, „Bristol“, „Njujork“ i „Nikšić“.
Na Cetinju je 1925. izgrađena nova tržnica u centru grada opremljena vodovodom i modernim podzemnim klozetima, koju su činile: betonske tezge, šest prostorija za mesarnice i još toliko za radnje, centralni paviljon za prodaju ribe, vaga za mjerenje.
Urbanizacija je proširena u pravcu Njegoševe ulice i Ulice Baja Pivljanina, te je uz staro jezgro podignuta Nova varoš. Opštinska uprava je 1921.donijela naredbe o zabrani saobraćaja kroz uži gradski cenar (Njegoševom ulicom do Crnogorske banke) i naredbu o čistoći varoši. Temeljno su obnavljani i renovirani zgrada Crnogorske banke i Zetski dom, a Biljarda je popravljanja za potrebe Bogoslovije, čiji je rad obnovljen 1921.godine. Iste godine, državnim novcem je omogućeno preuređenje Muške osnovne škole. Tokom 1927. Nova varoš (gornji dio grada), dobila je novi park na prostoru između Obilića poljane, kapelice i katoličke crkve. Prema planu arhitekte Nikolaja Krasnova, 1925. je obnovljena Njegoševa kapela na Lovćenu. Od 1925. do 1928. izvođena je obnova i dogradnja Cetinjskog manastira: izgrađena je nova i velika trpezarija, povećan je zvonik i podignuta velika kapija na južnoj strani. Kamen temeljac Banske palate na Cetinju svečano je položen 16.8.1931. povodom desetogodišnjice stupanja na presto kralja Aleksandra, a izgradnja je dovršena 1934. U toj zgradi, podignutoj za vladavine Viteškog Kralja, dinarima iz „mrskog Beograda“, danas se nalazi sjedište Opštine Cetinje, čiji funkcioneri „Aleksandrovu tvorevinu“ napadaju upravo iz Aleksandrove tvorevine.
U zgradi Žandarmerijske stanice na Cetinju koja je podignuta 1931. godine, danas se nalazi Državni arhiv Crne Gore. Pošto je na Cetinju bilo sjedište komande Zetske divizijske oblasti (u zgradi bivšeg austrougarskog poslanstva), podignuta je i stambena zgrada komande Zetske divizije. Činovnički zadružni dom na Cetinju, prvi zadružni dom u Zetskoj banovini, svečano je otvoren 1933. godine. Na Cetinju je podignut Dom Pjevačko-muzičkog društva „Njegoš“ (1933.), kao i zgrada Državno stručno-zanatske škole (1931.).
Svečano osvećenje temelja nove zgrade Osnovne škole na Cetinju obavljeno je 6.9.1932, na rođendan prestolonasljednika Petra čije je ime nosila od 1925, a svečano otvaranje je obavljeno dvije godine kasnije, u okviru proslave stogodišnjice od osnivanja prve osnovne škole u Crnoj Gori. Na mermernoj ploči cetinjske škole zlatnim slovima je upisano: „1834-1934 Za vladavine NJ.V. Aleksandra Prvog Kralja Jugoslavije, a u spomen stogodišnjice života i rada Osnovne škole na Cetinju, koju je osnovao Petar Drugi Petrović Njegoš, Opština grada Cetinja podiže ovu zgradu za Osnovnu školu Prestolonasljednika Petra i ureza ovu ploču 6.septembra 1934.“
„Na vidnom i lijepom mjestu pored Žandarmerijske stanice“, na Čevu je podginuta osnovna škola, čiji je projektant bio arhitekta Petar Vukotić, rođeni Čevljanin, a njenu izgradnju, u znak sjećanja na majčinu ujčevinu, finansirao je lično kralj Aleksandar.
Domaćička škola na Njegušima, pretvorena je 1939. u Mušku poljoprivrednu školu. Na ulazu u zgradu cetinjske Hipotekarne banke, čija je izgradnja dovršena 1936, postavljene su dvije velike bronzane skulpture Crnogorca i Crnogorke u narodnoj nošnji, što govori o nastojanjima kraljevskih vlasti da se očuvaju autentične tradicije starocrnogorskog srpstva. Ova zgrada se danas koristi za potrebe Ministarstva kulture Crne Gore.
Tridesetih godina, na Cetinju se podiže nova zgrada Banovinske štamparija „Obod“, kao i Direkcija pošta i telegrafa.
Nakon ubistva Kralja Aleksandra 1934, na skupu građana Cetinja, prihvaćena je odluka Gradskog vijeća o podizanju spomenika Viteškom kralju. Na postolju od crnog jablaničkog granita, postavljena je konjanička skulptura Viteškog Kralja Mučenika u gardijskoj uniformi sa isukanom saboljom u snažnom zamahu. Spomenik je srušen tokom italijanske okupacije Crne Gore 1941.godine.
Tokom vladavine kralja Aleksandra, prvi su se put u arhitekturi Cetinja pojavile višespratne zgrade namijenjene kolektivnom stanovanju, a banska uprava je asfaltirala gradske ulice.
Inicijativa za izgradnju Saborne crkve Svetih apostola Petra i Pavla na Cetinju potekla je od mitropolita Gavrila (Dožića), a Viteški Kralj Aleksandar, tokom potonjeg boravka na Cetinju, „došao je na ideju da se katedrala podigne na istorijskog Tablji“, odakle bi dominirala nad cetinjskom varoši. Najbolje ocijenjeno projektno rješenje Branka i Petra Krstića nikada nije realizovano. Zgrada Crkvenog suda u kojoj je danas smještena Cetinjska bogoslovija, takođe je podignuta tokom Kraljevine Jugoslavije, po projektu Petra Vukotića.
U Kraljevini Jugoslaviji, Cetinje je posljednji put bilo važno administrativno sjedište svih građana Zetske banovine: od Dubrovnika i Kotora do Pljevalja i Kosovske Mitrovice. Preseljenjem institucija iz Cetinja u Podgoricu, počeo je trend osipanja cetinjske inteligencije, birokratije i uopšte obrazovanih ljudi. Samo je rođeni Cetinjanin, kao Kralj Aleksandar, mogao pored Dubrovnika, Trebinja, Nikšića ili Podgorice jedno geografski i saobraćajno izolovano Cetinje proglasiti za sjedište velike Zetske banovine i sačuvati životnu vitalnost bivše crnogorske prijestonice.
Ako bi iko imao razloga da žali za Kraljevinom Jugoslavijom, onda su to Cetinjani koji su kao takvi posljednji put u „mrskoj im Aleksandrovoj kraljevini“ zaista imali regionalnu važnost i čija je rodna varoš nepovratno izgubila status koji joj možda nije ni pripadao, a koji se sasvim izvjesno, ne može ni izbliza nadomjestiti simboličnim prijestoničkim zvanjem.
Uzimajući sve ovo u obzir, pri pokušaju da razriješimo dilemu mnogih današnjih Cetinjana, odgovarajući na pitanje kako je kralj Aleksandar (jedini kralj i najslavnija ličnost rođena na Cetinju) osvojio ili okupirao Cetinje?
Očigledno tako što ga je spasio od propasti.
NVO „Mi znamo ko smo“
Od ovoga gore ( kruže priče da je porijeklom pravoslavni Albanac iz plemena Klimenti) i od Nikole Pašića svo zlo po Srbe počinje. Obavezno pročitati Nišku deklaraciju od 7.12.1914. god. ( dok Vražija divizija po Mačvi sastavljena isključivo od Hrvata čini čudesa ravna ustaškim 27-28 god. kasnije) a u kojoj jasno stoji da ratni ciljevi Srbije nisu srpski negoli jugoslovenski.
Odbili su Londonski ugovor 21.8. i 23.8. 1915. god. a u kojemu bi se cca 80% Srba našlo pod jednim krovom zarad Jugoslavije. Ulinuli državnost i Srbije i Crne Gore. Sinu dao ime Tomislav koje je do tada bilo nepoznanica kod Srba, po nekakvom hrv. kralju Tomislavu za kojega se nezna jeli ikada i postojao. Ovo ime je u Srbiji i danas često, kod nas u Republici Srpskoj nema nijednog Tomislava postoji samo Tomo. Usadio u Srbe klicu jugoslovenstva. Njegovi nasljednici stvorili banovinu Hrvatsku ( preteču NDH) nikada veću ni po površini ni po državotvornosti, izazvali pogibeljni 27. mart 1941. god. pa kukavički pobjegli. 27. mart je doveo do nepotrebnog rata u kojemu smo mi, prekodrinski i Dinarski Srbi u potocima nevine krvi plivali doživjevši demografsku katastrofu, nepotrebnog rata u kojemu su komunisti došli na vlast sa svojim zločincima i sa AVNOJ-evskim granicama a koje su uzrok ratova devedesetih, koji su uzrok i današnjeg stanja.
Protjerali dinastiju Petrović što je logično izazvalo averziju pa i pobune mnogih Crnogoraca. Kukaju na Tita a da ovoga gore i Nikole Pašića ( inače po nacionalnosti Cincara kojemu je materinji jezik Rumunski) za posljednjeg niko nebi čuo ni ’45. godine a kamoli danas.
On, i oni oko njega ( prvenstveno Pašić) su uzrok, sve ostalo su posljedice. Uvijek treba krenuti redom, da bi se nešto u sjelini shvatilo.
Ustvari,….. možda je uzrok 29. maj 1903. godine kada su zavjereničke grupe oficira podržane Pašićevom strankom ( pod vodstvom Apisa: po nacionalnosti kao i Pašić, znači Cincar) na ritualno- satanistički način pobili 144 Obrenovića zatrv’ši im i sjeme i pleme, i masu njihovih pristalica po Srbiji.
Postavlja se pitanje što bi se desilo da su četnici pobijedili u onom ratu, a čiji je vrhovni komandant bio Hrvat, Ivan Šubašić predsjednik izbjegličke vlade u Londonu i koju su na čelu pored 4s imali i šahovnisu i polumjesec. Stvorila bi se jalova Jugoslavija identična prvoj i po prirodi stvari raspala bi se u krvi kao i ona prva. Srpski narod se u ww2 našao obezglavljen imajuć izbor između dvije jugoslovenske ideologije umjesto da se bore za srpstvo. A sve je to „zasluga“ prvenstveno ovoga gore ( ponavvljam: porijeklom pravoslavni Albanac) , Nikole Pašića ( Cincar) i Dragutina Dimitrijevića Apisa ( isto Cincar) koji ih je doveo na vlast.
To za Klimente je inače teza po kojoj su i oni naravno Srbi. Oko Kralja je mnogo zaista kontroverzi zašto je pravio državu sa inovernim, ali sve su šanse da smo u nju jednostavno gurnuti, postoje stenogrami na kojima se vidi da ni Pašić, Bugarin pre, ali ne pravi, već opet šopski-dakle srpski, i On, nijesu bili oduševljeni tim što se stvara, ali podsetio bih Vas sve na kom smo mestu i tada u Versaju bili!!! Ono što znam su činjenice i u okolini mog grada je dolazio u jedno selo koje je preverilo u nazarensku sektu da ih lično kao Kralj vraća u Pravoslavlje!! Lično je čak negovao Vidovdansku etiku i Zavjet bolje rečeno. Lično je prešao tu Albaniju i komandovao, na liniji fronta, lično oslobodio i Beograd ukoračivši u Njega sa 45 kilograma. Šta je sve lično uradio, najbolje pročitajte tekst još jednom, i manje verujte udbaškoj kvazi rodoljubiivoj alternativnoj, sve da nas odvrate od izvora, istoriji najblaže rečeno čudnoj i kad je autohtonistička. Sa vjerom u Boga, za Kralja i Otadžbinu!!!
Bila je skoro emisija o graditeljstvu kralja Aleksandra, zanimljivo je da je on kao kolosalni graditelj nastojao da rekonstruiše i oformi autentični srpski urbani stil. Te zgrade se lako prepoznaju, npr zgrada opštine Cetinje, zgrada opštine Berane, zgrada Telekoma Srbija u kosovskoj ulici u BG, srednja tehnička škola Nikol Tesla u BG i tako dalje.
Najviše je građeno za vreme kralja Aleksandra u Mekedoniji a posebno Skoplju koje je od proste kasabe postalo velegrad. Na Cetinju je izgrađeno još što šta poput zgrade osnovne škole Njegoš i poređenja radi država je više o vrednije javne zgrade izgradila na Cetinju nego u npr Nišu. Ili u Prištini na čijem području je pola rudnika prebogate Trepče i najplodnija oranica Aleksandar nije izgradio ni jednu vrednu pomena.
Bio je on odličan graditelj, srušivši drevni grad Žrnovo na Avali koji je simbolisao srpsko bivstvovanje na ovim prostorima od vajkada. Na mjesto ruševina, Ivan Meštrović ( njegov veliki prijatelj – potonji ustaša- kao i Alojzije Stepinac) napravio ono masonsko ruglo koje simboliše jalovo jugosloventsvo.
I ne zaboravite
Prvi pravi „izlaz“u Svijet, put Cetinje-Budva, napravio im je Kralj.Aleksandar
I ne zaboravite
Prvi pravi „izlaz“u Svijet, put Cetinje-Budva, napravio im je Kralj.Aleksandar
To je najveci promasaj koji je uradio!
Ali, pired svega napisanog ovdje, a sto su cinjenice, milogorcima, montenegrinima i evivasima su vrane mozak popile, ili prasak Mila Lopova pa od sebe prave majmune. Casni Cetinjani ovo znaju i postuju ali, se ne mogu cuti od larmanja nikogovica, sljama i olosa.
Ko sad može da ovo objasni bolesnim cetinjskim mozgovima…
Nezahvalna paščad ujedaju sa leđa i iznenada.
Veseli Kralj, da ovo znao izgradio bi im Psihijatriju na Cetinju.
Sreća je da ta šaka jada nije cela Crna Gora.
(onomad)
Aleksandar je, uz to što je Nikolin unuk, i rođeni Cetinjanin. To, zavisno od upotrebe, može biti i ot(r)ež(nj)avajuća okolnost.
…«u ime đeda i sina…»
Znaju ko i, na čistini, Gojko — «iz keca u trojku»
Zanimljivo je šarenilo naših pogleda. I opasno.
CorONA(zacija) je tu i da potvrdi to.
…“mi ne govorimo o veri – „i đavoli veruju i drhte“ (Jak. 2,19)…“
Vladika Nikolaj je govoreći o Zakonu opisao kompoziciju u kojoj se zajedno vozimo.
…“Tako i u
naše vreme dolazi do jasnog izražaja sve troje: i mrak bezakonja, i sila starozavetnog zakona
kao i svetlost novozavetnog zakona. U istom vozu istorije dakle voze se i bezakonici i
starozavetnici i novozavetnici; ili: bogoborci, bogobojažljivci i bogoljubci.“
Ni sada nije sporno ni da tri su različite stvari pobožnost, religija i v(j)era.
Kako za onog sa svešteničkim činom, tako i za one bez njega.
…“Stari Zavet nas plaši svojom neposrednom okrutnošću i mi žurimo da se okrenemo i pobegnemo u topli zagrljaj novozavetne blagodati. Ali ne treba bežati, zato što Stari i Novi Zavet ne protivreče jedan drugom. Vezani su unutrašnjim jedinstvom i Isti Bog deluje u oba. Onaj ko je dostojan novozavetne milosti primiće milost. Onoga ko je okoreo do kraja pronaći će starozavetna strogost. I treba pažljivo gledati slike koje proroci oslikavaju. To su slike pravde i istine, koje se i danas dešavaju…
…Prorok je začuo glas: „Pristupite koji ste poslani na grad, svaki sa svojim oružjem smrtnim u ruci… i među njima beše jedan čovek obučen u platno s opravom pisarskom uz bedricu… I reče mu Gospod: Prođi posred grada, posred Jerusalima, i zabeleži belegom čela onim ljudima koji uzdišu i koji ridaju radi svih gadova što se čine usred njega“ (Jez. 9, 1-4)…“
, iz besede protojereja Andreja Tkačova
„4. Nego vezuju bremena teška i nezgodna za nošenje i tovare na pleća
ljudska, a prstom svojim neće da ih pomaknu.
30. I govorite: Da smo mi bili u vrijeme otaca svojih, ne bismo s njima
pristali u krv proroka.“
(Sv. Jevanđelje po Mateju 23:4,30)
(kula, po legendi, Vavilonska — danas)
#
Trebalo bi nabrojati i što je sve „izgrađeno“ za vladavine DPS-a. Čisto da se uporedi .
Znate li za onu- cuvaj se onoga kome si dobro ucinio.
Na žalost brate mnogo puta sam to iskusio
Pa setite se samo velikog Mehmed Paše Sokolovića, ubio ga je neki prokletnik kojeg je hlebom hranio.
Tako i sada cetinjani hoće da Cetinjem vladaju Austrougarska i Turska pošto imaju najveće zasluge na Cetinju.
U tome je stvar što vladari malih i manjih država često se oslanjaju na prevrtljivost ili lepše rečeno na „snalažljivost“ – ko će im učiniti.
Sedeo je i Milo u Beogradu dok je bilo koristi, a već dve decenije glavna korist mu pristiže od napada na Srbiju i Srpsku.
RANI PSETO DA TE UJEDE…
pseto je aleksandar….hranila ga je đedova ruka….zlatila se ruka vlada georgieva cernozemskog
Dobra logika, ovako su i Turci i Austrijanci ostavili tragove na svakom koraku
A šta su to Turci i Austrijanci ostavili na Cetinju?
A da, Turci su nekoliko puta poharali Cetinje i rušili Manastir MCP!
A Austrijanci srušili zavjetnu kapelu Njegoševu na Lovćenu!
Hrvat austrougarski general Stjepan Sarkotić za zasluge, dobio plemićku titulu, S. Sarkotić fon Lovćen.
Austrijanci su namjeravali da na Lovćenu podignu spomenik caru Francu Jozefu! Na njihovu nesreću su poraženi!
Ako ima šanse da moderator portala obrati pažnju na ovaj komentar!!! U knjizi putopisi II. Stanislava Krakova( napisao inače jedan od najboljih romana srpskih:Život čoveka na Balkanu) ppstji odeljak gde on iz prve ruke opisuje posetu kraljevskog para Metohiji , Cg, Boki … predivni detalji, kad recimo Aleksandar ostavlja sablju da prenoći na Njegosevom grobu, kad ga u Boki čeka 14 aviona ( proizvedeni u Srbiji) i Kralj seda u jedan na zaprepašćenje svih, pominju se i separatisti… bilo bi lepo to pribliziti široj publici…
A,prije svega ovoga sto kazujete,“osvojio“ ga je rodjenjem u tom gradu.Crkli,pukli montenegrini,dukljani i ostali ustasoidi Kralj je rodjeni Cetinjanin!
Znamo mi ko je Aleksandar, i koliko je srpski narod ko0talo njegovo jugoslovenstvo. Od Jasenovca, Gradiške Kosova pa dalje……
Bubice moja, niko Ti pomoci ne moze.
Ono malo zgrada što ne prokišnjavaju im je zidao ili kralj Aleksandar ili socijalistička Srbija nakon zemljotresa 1979. godine.