Mihajlo Petrović je bio srpski pilot sa pilotskom dozvolom broj 1
1 min read
Na današnji dan, 20. marta 1913. godine kod Skadra je poginuo pilot Mihajlo Petrović, jedan od prvih pilota na svijetu koji je poginuo u borbenim dejstvima.
Mihajlo Petrović je bio srpski pilot sa pilotskom dozvolom broj 1. Prvi srpski pilot koji je izgubio život na borbenom zadatku. Pripadao je prvoj grupi od šest srpskih pilota školovanih u Francuskoj 1912. godine
Piše: Milan Rakić
U srcu Šumadije, u blizini Stragara, nalazi se pitomo selo Vlakča u kojem se 27. juna 1884. godine rodio Mihailo Petrović. A Mihailo Petrović bio je prvi srpski pilot i prva srpska vazduhoplovna žrtva (a druga u svijetu).
A ništa u njegovoj ranoj mladosti nije naznačavalo da će biti pilot. Možda samo majstor u kragujevačkom Arsenalu, jer je nakon završene osnovne škole u rodnom selu, zbog siromaštva i nemogućnosti da se školuje u „civilnim“ školama, otišao u Kragujevac i postao pitomac Vojno-zanatske škole, koja je barem obezbjeđivala posao u fabrici oružja. Međutim, početkom 20. vijeka, kod Mihaila se javlja želja da napusti taj zanat i da upiše Vojnu akademiju i sa tim naumom odlazi u Sankt Peterburg. Nažalost, upala pluća i iscrpljenost ga je omela u tom naumu i on se 1903. godine razočaran vraća u Srbiju gdje pronalazi „utjehu“ postavši pitomcem Podoficirske artiljerijske škole, koju završava 1905. godine i biva raspoređen u Niš, kao artiljerijski podnarednik. Služba ga u narednih pet godina opet vraća u Kragujevac, pa nanovo u Niš, da bi se 1910. godine, sa činom narednika obreo u Beogradu. Iako vojnik po profesiji, u duši je bio umjetnik, slikao je i pisao pjesme. Bio je pravičan i strog, a najstroži prema sebi. Stalno se usavršavao, obrazovao, mnogo je čitao, težio nečem višem. Pripremao je ispit za oficirski čin, interesovao se za mnoge oblasti, a posebno za avijaciju. U to vrijeme, 1910. i 1911. godine, u Beograd su dolazili mnogi avijatičari da prikažu novopronađena „ljudska krila“: Simon, Maslenikov, Rusijan, Čermak… Posmatrajući ih, mladi Mihailo je bio oduševljen, shvatio je da to ono što bi ga moglo potpuno ispuniti. Jer, tu se traži odvažnost, lična vrijednost, znanje, upornost, to ne može svako…
Početkom 1912. godine na konkursu za pilote, Mihailo Petrović je izabran među prvih šest pitomaca.
Odlazi u Francusku, gdje je krajem maja 1912. godine raspoređen u pilotsku školu Farmana koja se nalazila u gradću Etamp kod Pariza. Instruktori su odmah zapazili njegovu izuzetnu obdarenost za letjenje. Čuveni francuski pilot Broden koji je pratio prve Petrovićeve letove, rekao je za njega da će „biti as, jer je miran i prezire smrt“.
Samo dvadesetak dana obuke bilo je dovoljno da Mihailo Petrović izvrši samostalan let. Prvi je poletio među našim pilotima. Taj događaj je izazvao izuzetnu pažnju, pa je dopisnik lista „Figaro“ iz Pariza, koji je i sam prisustvovao tom letu, napisao veliku reportažu o „neustrašivom i divljenja dostojnom letu srpskog seržanta“, sa fotografijom preko čitave strane.
Krajem juna Mihailo Petrović ispunio je sve uslove, tako da je 22. i 23. jula položio ispite za dozvolu pilota. On je prvi srpski pilot sa diplomom (diploma FAI-pilotska dozvola broj 979), a o njegovom talentu svjedoči činjenica da je zvanje pilota dobio mjesec dana prije ostalih srpskih pitomaca.
Po povratku u Srbiju, baš u vrijeme kada je počeo Prvi balkanski rat, narednik Petrović je sa ostalim vazduhoplovcma uključen u pripreme za angažovanje u ratnim dejstvima. Prvi je u Srbiji 10. decembra 1912. godine letio na jednom od nabavljenih aviona (u Skoplju). U toku januara 1913. godine održavao je trenažu na aerodromu Trupalsko polje kod Niša. Bio je oduševljen kada je saznao da će biti u sastavu Primorskog aeroplanskog odreda, koji je formiran kao podrška srpske vojske crnogorskoj u operacijama opsade Skadra. Pripremao se za predstojeće borbene letove na avionu “Farman-20”, koji je bio težak za letenje, no Mihailo je bio uporan da ga ukroti. Stoga je slavni francuski avijatičarski as Žil Vedrin u njemu vidio budućeg velikog i slavnog avijatičara.
Primorski aeroplanski odred je bio sastavljen od četiri aviona i pet srpskih i dva strana iskusna pilota koji su unajmljeni kako bi pomogli neiskusnim srpskim pilotima. Na avionima su za tu priliku sa donje strane krila i na vertikalnom stabilizatoru (kormilu pravca) nafarbane zastave Kraljevine Srbije.
Sa Primorskim aeroplanskim odredom narednik Mihailo Petrović je otišao na aerodrom Barbaluši kod Skadra. Nakon što su avioni sklopljeni, 20. marta su obavljeni i prvi letovi koji su prošli bez problema. Poslije poručnika Stankovića, na red je došao i narednik Petrović koji je uzletio u svom avionu. Petrović je napravio krug iznad sela Megluši i Bušati, na visini od oko 1500 metara, pri tome preletjevši turske položaje. Kada je okrenuo nazad, na prilazu aerodromu, ugasio je motor i počeo sa pripremama za sletanje. Međutim, u tom trenutku njegov avion je pogodila snažna vazdušna struja zbog čega je avion naglo usporio, a zatim se prevrnuo. Tokom tog leđnog leta, gurtne kojima je bio vezan su popucale, a pošto tada piloti nisu nosili padobrane, narednik Petrović izbačen je iz aviona na visini od oko 1000 metara i nije preživio pad. Tako su se obistinile Mihailove riječi od nekoliko dana prije tragične pogibije, gdje je među drugovima izjavio: „Ja ili ću se proslaviti, ili ću poginuti.“ Pao je u blizini letilišta, kod sela Babe. Avion je pao nedaleko od svog pilota. Visinomer je pokazivao visinu 1234 m. Kazaljka na ručnom satu zaustavila se na 9.45 časova. Tako je prvi srpski pilot postao i prva žrtva srpskog vojnog vazduhoplovstva, a drugi u svijetu.
Narednik Mihailo Petrović je sahranjen kod crkve u selu Barbaluši 21. marta 1913. godine. Po završetku Balkanskih ratova, aprila 1914. godine, njegovi posmrtni ostaci prenijeti su na Cetinje i najsvečanije sahranjeni. Zalaganjem Mihailovog brata, artiljerijskog potpukovnika, Živana Petrovića, 1. oktobra 1931. godine njegovi posmrtni ostaci su prenijeti u Beograd i sahranjeni u porodičnu grobnicu, uz vojne počasti i prisustvo rodbine i brojnih vazduhoplovaca. Na groblju je podignut i lijep spomenik. Na Mihailovoj rodnoj kući, u selu Vlakča, postavljena je spomen-ploča ali nije ostvarena ideja da se ona pretvori u spomen-muzej, premda već nekoliko godina postoji ideja da se spram Mihailove kuće u Vlakči, a na obali jedne rječice koja prolazi kroz selo, podigne muzej u čast Miahila Petrovića i svih srpskih pilota koji su dali svoje živote…
https://www.youtube.com/watch?v=FroGwp5BARc
U potrazi za odgovorima, ekipa “24sedam” posetila je Arheološki park “Viminacium” gde je nedavno okončana jedna faza istraživanja tokom koje su ispitivani skeletni ostaci sa prostora Viminaciuma iz doba Rimske imperije (oko 2.000 godina stari) i upoređivali sa današnjim stanovništvom tog kraja. Rezultati su pokazali da u našoj savremenoj genetici više od 50 odsto geoma pripada starosedelačkim narodima Balkana, koji su bili tu i pre Rimljana (Dačani, Tračani, Kelti, Iliri), dok je oko 40 odsto naše DNK slovensko.
Zanimljivo je da je čak 18 rimskih imperatora rođeno na teritoriji Srbije, što je petina i ujedno najveći broj rođen van teritorije Italije. Najelitnije vojne trupe su se regrutovale sa ovog prostora. Upravo u Viminacijumu je bio stacioniran rimski vojni logor, koji je vremenom narastao u grad sa visokim stepenom autonomije – nezavisna lokalna uprava i pravo kovanja sopstvenog novca.
“Zaista, broj 18 rimskih imperatora je veliki i taj broj nije samo broj, on pokazuje da se ovde nešto dešavalo, onda kada u trećem veku Rim ulazi u krizu, onda se on obraća najzdravijem prostoru imperije, a to je ovaj prostor ovde, ne zaboravimo da su najelitnije trupe ovde regrutovane, i onda počinju posle Trajana da se rađaju rimski imperatori koji jedno drugog nasleđuju, a zato će sve to da kulminira sa jednim Konstantinom koji je rođen u Nišu, a onda imamo jednog Justinijana, koji će kodifikovati rimsko gradjansko pravo, šta to znači, da ni anglosaksonska, ni ova naša pravna nauka ne mogu da mrdnu, bez takvog prava koji je kodifikovan čovek, ni manje ni više nego čovek rođen u Caričinom gradu kod Lebana”, ispričao je dr Miomir Korać, arheolog i rukovodilac projekta Viminacium.
Može zvučati pretenciozno, ali po svemu sudeći, ovdašnja genetika je utkana u temelje evropske civilizacije.
“I pre rimskih imperatora u mitsko doba, znate gde je rođen bog rata Mars? On je rođen u istočnoj Srbiji, ovo je Istočna Srbija, ona se zvala Mezija, dakle, tu je rođen bog rata Mars. Da li nas to opredeljuje generalno do današnjeg dana da mi imamo tu najelitnije trupe, koje su se upravo ovde regurtovale? Ne zaboravimo one koji su vodili naše trupe u Prvom svetskom ratu, kako su uspeli da savladaju uz pomoć štapa i kanapa, te moćnike, koji su nadirali sa severa pa se vraćamo na našu poslovicu, “boj ne bije ono oružje”, ali da je to tačno, znate kako u rimsko doba, kad su podizali utvrđenja, nisu podizali prvo bedeme, zidove, nego su prvo podizali kapije na sve četiri strane, zašto, najvažnija stvar kojom treba da oslobodite vojnike straha od smrti, ako vi kažete pa vi ste gospodari sveta na sve četiri strane, onda ste već dovoljno učinili da ti vojnici prenebegnu to što nemaju opremu i onda dolazi da srce u junaka je glavna stvar”, objasnio je Korać voditeljki Mariji Atanasković.
Istraživanje srpske DNK se nastavlja sa Univerzitetom Harvard, u planu je da čak 1.000 skeleta bude poslato i ispitano u najeminentnijim svetskim laboratorijama. Narednih godina sa sigurnošću možemo očekivati interesantne rezultate.