Na današnji dan, 1910. godine u Petrogradu potpisana vojna konvencija između Crne Gore i Rusije

Na današnji dan, 2. decembra 1910. godine u Petrogradu je potpisana vojna konvencija između Crne Gore i Rusije o stručnoj i materijalnoj pomoći, odnosno, pomoći u oružju Crnoj Gori. Prema tom ugovoru, Crna Gora nije mogla stupiti u rat bez prethodne saglasnosti Rusije.

Rusija je mnogo prije Prvog svjetskog rata uspostavila višestrane političke, kulturne i ekonomske veze sa Crnom Gorom. Rusija je Crnoj Gori stalno ukazivala ekonomsku i političku pomoć. Godine 1878. Crna Gora je dobijala od Rusije subvenciju od 64 hiljade rubalja; 1902. Godine subvencija je uvećana na 222.126 rubalja, 1903. godine – na 500 hiljada rubalja, a uoči balkanskih ratova na 921 hiljadu rubalja (oko dva miliona perpera), što je činilo polovinu svih budžetskih prihoda crnogorske države.

Sredstvima Rusije izdržavani su: bolnica na Cetinju, Djevojački institut, a znatnim dijelom i vojne ustanove. Pored godišnjih subvencija, Rusija je davala Crnoj Gori pod lakšim uslovima kratkoročne i dugoročne zajmove, a 1900. godine kada je crnogorska državna blagajna zbog neisplaćenog duga od 600 hiljada fiorina zapala u težak položaj koji je Crnoj Gori prijetio gubitkom finansijske i ekonomske nezavisnosti, Rusija je isplatila Austro-Ugarskoj za Crnu Goru taj dug i time spasila crnogorske državne finansije od potpunog sloma. Rusija nije imala ekonomskih pozicija u Crnoj Gori, ako se isključi monopol prodaje šibica ruskog industrijalca Lapšina i znatnija trgovina ruskim petrolejom. Ali, njene političke pozicije u Crnoj Gori bile su vrlo jake. Široke i mnogostruke bile su političke i vojne veze Rusije sa Crnom Gorom.

Po vojnoj konvenciji iz 1910. godine Rusija je preuzela na sebe veći dio rashoda za izdržavanje crnogorskih oružanih snaga. Godišnje su oni prelazili milion i 500 hiljada perpera. Mnogi crnogorski oficiri školovali su se u Rusiji. Ruski vojni agent na Cetinju (general Potapov) bio je jedan od najbližih savjetnika kralja Nikole u vojnim pitanjima. Kralj Nikola i njegova porodica bili su vezani sa dinastijom Romanovih i ruskim velikim knjaževima prijateljskim vezama. Njegove kćeri Milica i Stana (Anastasija) bile su udate za velike knjaževe Nikolaja Nikolajeviča i Petra Nikolajeviča. Kralj Nikola je održavao sa kćerima stalnu vezu, pa je imao čak i specijalnu šifru za tajnu prepisku. Milica i Anastasija su koristile svoju blizinu dvoru i glavnoj komandi ruske vojske (veliki knez Nikolaj Nikolajevič u početku Prvog svjetskog rata bio je glavnokomandujući ruske vojske) i postizale su mnoge privilegije za Crnu Goru. Posebno, one su postigle povećanje specijalne subvencije koju je Rusija davala za održavanje dvora kralja Nikole.

Rusija je u očima crnogorskog naroda smatrana starijim bratom. Ona je na svjetskoj areni branila interese Crne Gore, neprestano se nalazila na njenoj strani za vrijeme međunarodnih konflikata i sporova, podržavala i štitila njen prestiž. Veliki progresivni uticaj izvršila je ruska kultura na razvitak kulture u Crnoj Gori. Na ruskim univerzitetima dobio je obrazovanje znatan dio crnogorske inteligencije. Bliska po jeziku ruska literatura široko je bila rasprostranjena u Crnoj Gori.

Uticaj i popularnost Rusije među Crnogorcima bili su izvanredno veliki. U Prvom svjetskom ratu Rusija je Crnu Goru smatrala svojim glavnim saveznikom. Crna Gora se odlučila na rat s Austro-Ugarskom tek poslije stupanja Rusije u rat: do 4. avgusta 1914. godine crnogorska vlada je odugovlačila s objavom rata; ili čim je iz Petrograda dobila saopštenje da je između Rusije i Austro-Ugarske počeo rat, odmah je (6. avgusta) i sama objavila rat Austro-Ugarskoj. Obije države istupale su zajednički u ratu i Rusija je ukazivala Crnoj Gori svestranu pomoć, predviđenu rusko-crnogorskom vojnom konvencijom iz 1910. godine.

Priredio: Miomir Đurišić