Na današnji dan rođen srpski pisac Stanislav Vinaver

Na današnji dan, 1. marta 1891. godine rođen je srpski pisac Stanislav Vinaver, jedan od najznačajnijih i najraznovrsnijih stvaralaca u novijoj srpskoj literaturi.

Studirao je matematiku i muziku u Parizu, a između dva svjetska rata radio je kao novinar. U Prvom svjetskom ratu učestvovao je kao dobrovoljac, okupaciju zemlje u Drugom svjetskom ratu proveo je u njemačkom zarobljeništvu, a od 1945. radio je u Beogradu kao profesionalni pisac i prevodilac. Nemiran, radoznao, dinamičan duh, muzički obdaren, bio je jedan od protagonista moderne srpske književnosti posle Prvog svjetskog rata, istraživač i kreator slobodnijeg pjesničkog izraza i književnog jezika.

U balkanskim i Prvom svjetskom ratu Vinaver učestvuje kao dobrovoljac, potporučnik u slavnom Đačkom bataljonu i solunac. Sa vojskom je prešao albanske vrleti i gudure i nekako došao na ostrvo Krf.

Na Krfu je upoznao profesora Slobodana Jovanovića, koji je bio na čelu Srpskog ratnog presbiroa i predano radio na izradi spiskova poginulih i pomrlih srpskih vojnika.

Vinaver i srpski principi

Na povratku kući iz Rusije 1919. godine, potporučnik Vinaver je poveo poslednju četu jugoslovenskih dobrovoljaca iz Rusije. Išli su preko Carigrada, međunarodnim vozom kroz Bugarsku, bez prava na napuštanje vagona u stanicama. Po redu vožnje, voz se u Sofiji zadržavao dva sata.

Koristeći bugarsku nebudnost, Vinaver je postrojio svoju četu i poveo je u grad. Kad je četa ušla u Slavjansku ulicu, naredio je strojevi korak, kojim su išli sve do crkve Svete Nedelje gde je, sa svim vojnim počastima sem plotuna, odata pošta moštima Svetog velikog kralja svesrpske zemlje Stefana Uroša II Milutina. Kad su Bugari dočuli šta se događa, Vinaverova četa je već bila u vozu koji se približavao Nišu.

Odbrana Srba nakon Prvog svjetskog rata

Početkom 1920. godine dobio je nalog da sačini bilješku o tek objavljenoj knjizi Pobeda i mir, čiji je autor bio francuski predsednik Rejmon Poenkare, inače Vinaverov poznanik iz studentskih dana. Belešku je trebalo sačiniti što pre i dostaviti lično dr Anti Trumbiću, ministru inostranih dela. Bilješku o knjizi, koju je čitao na originalu, dakle na francuskom jeziku, Vinaver je sačinio relativno brzo, temeljno i odgovorno. Posebno je istakao Poenkareove povoljne ocene o Srbima i odbacivanje srpske krivice za rat u kome su oni postali i najveći stradalnici i najveći heroji.

Dr Ante Trumbić, Hrvat u jugoslovenskoj Vladi, ubrzo je pozvao Vinavera, zahvalio mu na ekspeditivnosti i zatražio neka dodatna pojašnjenja. Nije mu bilo jasno, a vjerovatno se to nije uklapalo ni u njegova politička shvatanja i opredeljenja, da Poenkare ne ostavlja nimalo krivice Srbima za izbijanje Prvog svetskog rata.
,,Za Poenkarea pitanje srpske krivice ne postoji i nigde se u knjizi ne postavlja“!, odbrusio je Vinaver i nastavio:

,,Da li vi sumnjate da bih ja Poenkarea falsifikovao?

Djela: zbirke pjesama Mjeća“, „Varoš zlih volšebnika“, „Čuvari sveta“, „Evropska noć“, „Pantologija novije srpske pelengirike“, „Najnovija pantologija srpske i jugoslovenske pelengirike“, proza „Priče koje su izgubile ravnotežu“, „Godine poniženja i borbe, život u nemačkim ‘oflazima'“, „Ratni drugovi“, „Šabac i njegove tradicije“, eseji „Goč gori, jedna jugoslovenska simfonija“, „Živi okviri“, „Jezik naš nasušni“, „Nadgramatika“, „Zanosi i prkosi Laze Kostića“, „Momčilo Nastasijević“, „Gromobran svemira“, „Nemačka u vrenju“.