Na današnji dan umro kralj Nikola I, pjesnik Srpske Marseljeze

Nikola I Petrović Njegoš (Njeguši, 7. oktobar/19. oktobar 1840 — Antib kraj Nice, Francuska, 1. mart 1921) je bio knjaz Crne Gore u periodu 1860—1910. i kralj u periodu 1910—1918. iz dinastije Petrović-Njegoš.

Naslijedio je na prestolu Crne Gore svog strica Danila. Za vrijeme njegove vladavine Crna Gora je Berlinskim sporazumom 13. jula 1878, poslije Crnogorsko-turskog rata, dobila međunarodno priznanje i znatno teritorijalno proširenje. Dalja teritorijalna proširenja Crne Gore uslijedila su nakon balkanskih ratova (1912—1913).

Nikola I je reformisao državnu upravu, ustanovio Ministarski savjet, osavremenio vojsku, Opštim imovinskim zakonikom udario temelj pravnom sistemu i otvorio vrata stranim investicijama. Godine 1905. je Nikola I oktroirao Ustav Knjaževine Crne Gore nakon čega je i sazvana Narodna skupština. Nikola je vladao autokratski, zbog čega je u Crnoj Gori stekao brojne neprijatelje. On je lično bio veliki pristalica srpstva i želio je ujedinjenje Srba i drugih Južnih Slovena.

U Prvom svjetskom ratu je objavio rat Austrougarskoj. Kraljevina Crna Gora je pružila otpor austrougarskoj invaziji, ali je morala kapitulirati januara 1916.

Kralj Nikola je bio djed viteškom kralju Aleksandru I Karađorđeviću. Poznat kao „zet Evrope“, kralj Nikola je svoje kćerke udao na evropske dvorove, a najstarija njegova kćerka knjeginja Zorka, bila je supruga srpskog kralja Petra I Karađorđevića, sa kojim je imala petoro djece, tri sina i dvije kćerke.

U Prvom svjetskom ratu je objavio rat Austrougarskoj, solidarišući se sa Srbijom. Njegova vojska na čelu sa serdarom Jankom Vukotićem izvojevala je veliku pobjedu na Mojkovcu što je omogućilo povlačernje srbijanskoj vojsci. Kraljevina Crna Gora je pružila otpor austrougarskoj invaziji, ali je morala kapitulirati januara 1916.

Kralj Nikola se sa Vladom i Dvorom sklonio u Francusku, u egzil iz kojeg se nikada nije vratio. Poslije završetka rata zbačen je sa vlasti na Podgoričkoj skupštini. 

Kralj Nikola I je umro izolovan u emigraciji, a sahranjen je u ruskoj crkvi u Sanremu, Italija. Njegovi posmrtni ostaci i ostaci njegove supruge kraljice Milene Petrović su 1989, uz najviše državne počasti, vraćeni i sahranjeni na Cetinju, u Dvorskoj crkvi na Ćipuru.

Kralj Nikola I ogledao se i u književnosti. Najpoznatiji radovi su mu pjesma Onamo, ‘namo!, poznata i kao Srpska Marseljeza, i drama Balkanska carica.

Onamo, ‘namo… za brda ona,
govore da je razoren dvor
mojega cara; onamo vele,
bio je negda junački zbor.

Onamo, ‘namo… da viđu Prizren!
Ta to je moje – doma ću doć’!
Starina mila tamo me zove,
tu moram jednom oružan poć’.

Onamo, ‘namo… sa razvalina
dvorova carskih vragu ću reć’:
„S ognjišta milog bježi mi, kugo,
zajam ti moram vraćati već’!“

Onamo, ‘namo… za brda ona
kazuju da je zeleni gaj
pod kim se dižu Dečani sveti:
molitva u njih prisvaja raj.

Onamo, ‘namo… za brda ona,
gdje nebo plavo savija svod;
na srpska polja, na polja bojna,
onamo, braćo, spremajmo hod!

Onamo, ‘namo… za brda ona
pogažen konj’ma klikuje Jug:
„U pomoć, djeco, u pomoć, sinci,
svetit’ me starca – svet vam je dug!“

Onamo, ‘namo… sablji za stara
njegova rebra da tupim rez
po turskim rebrim’; da b’jednoj raji
njom istom s ruku res’jecam vez!

Onamo, ‘namo… za brda ona
Milošev, kažu, prebiva grob!
Onamo pokoj dobiću duši,
kad Srbin više ne bude rob.