Na današnji dan upokojio se časni princ Mihailo Petrović

Pripemio: Jovan Markuš

Na današnji dan upokojio se časni princ Mihailo Petrović, koji je odbio krunu okupirane Crne Gore i izabrao ratno zatočeništvo u nacističkim logorima.

Princ Mihailo, treće dijete Njegovog Kraljevskog Veličanstva Princa Mirka – Dimitrija Petrovića Njegoša (1879, †1918) i Natalije Konstantinović (1882, †1950), rodio se u dvorcu na Kruševcu u Podgorici 1. septembra 1908.godine.

Krstio ga je sveštenik Krsto Popović u crkvi Sv. Dimitrija na Kruševcu a na krštenju je dobio ime Mihail. Kum na kršenju je bio vojvoda pop Ilija Plamenac. Knjaz Mihailo nosio je titulu Njegovo Kraljevsko Visočanstvo Knjaz Raški.
Kada su se princ Mirko i princeza Natalije razdvojili, s majkom i dva mlađa brata (Pavle i Emanuel), otišao je u Italiju 1913. godine.

Tamo je proveo šest i po godina kao gost očeve sestre Jelene, italijanske kraljice. Od 1914. Princ Mihailo je živio u Napulju u dvorcu Ferdinanda II, nekadašnjcg kralja Dvije Sicilije. Osnovnu školu je završio u Italiji, a 1919, po želji majke, školovanje je nastavio u Engleskoj, u Istburnu, gdje je proveo dvije godine. Njegova majka se u januaru 1920. preudala za belgijskog grofa Gastona Eranbo de Dodzela i živjela je u Parizu.

Poslije upokojenja Kralja Nikole u Kap d Antibu 1. marta 1921, nakon što se njegov stric prestolonasljednik Danilo odrekao prestola, maloljetni princ Mihailo je poštujući Kraljevu preporuku, koju je u testamentu kralj Nikola ostavio prestolonasljedniku Danilu, 7. marta 1921. proglašen od strane izbjegličke Vlade Kraljem Crne Gore pod regenstvom Kraljice Milene.

Ova politička odluka nije imala nekog uticaja na njegov život jer je Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, poslije održanih prvih izbora u novostvorenoj državi u novembru 1920. a potom donošenjem Vidovdanskog Ustava 28. juna 1921.bila međunarodno pravno formirana.

Kao Francuski državljanin, po sticanju punoljetstva, odrekao se bilo kakve političke uloge za svoje potrebe i potrebe dinastije, priznajući Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca. Kralj Mihailo se na ovaj način i formalno odrekao kraljevske krune u korist svoga brata od tetke kralja Aleksandra Karađorđevića, a kao član stare vladajuće porodice nakazio se na civilnoj listi Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Iako se princ Mihailo odrekao bavljenja politikom, drugi se kasnije nijesu odrekli pokušaja zloupotrebe imena ovog časnog čovjeka u svojim političkim zavjerama. Musolinijeva vlast u Italiji je imala u planu 1932. da dovede na albanski presto princa Mihaila Petrovića Njegoša, pa da sa albanske strane počne da ubacuje ljude koji bi u Crnoj Gori trebali da izazovu ustanak i krvoproliće.

Princ Mihailo Petrović Njegoš je trebao po tom planu da bude knjaz albansko-crnogorski.Kao i kasnije, princ Mihailo je odbio ove nečasne igre sa njim i imenom svetorodne loze Petrović Njegoš.

Krajem 1921. Mihailo i njegova braća su napuslili Englesku i školovanje nastavili u Parizu. Mihailo se upisao u jedan koledž u okolini Pariza – College de l Ile de France na kojem je ostao do proljeća 1924. kada je napustio školovanje zbog zdravstvenih razloga.

Krajem februara 1925. obolio je od tuberkuloze kičme, i dvije godine proveo u nepokretnom položaju u gipsanom koritu. U jesen 1928., upisao je političkc nauke, smjer Političke ekonomije, u Parizu.

Njegova braća, Emanuel i Pavle, umrli su 1928., odnosno 1933. godine. Bolujući od tuberkuloze kičme, na preporuku svog pariskog ljekara, princ Mihailo se liječio u banjama Bretanje u Francuskoj gdje sreće svoju buduću suprugu Ženevjèv Prižan sa kojom se vjenčao 27. januara 1941. godine Nekoliko mjeseci poslije vjenčanja, aprila 1941. godine, par koji je živio u Parizu, uhapšen je od Gestapoa i prebačen u nacistički koncetracioni logor Bad Homburg blizu Hamburga u Njemačkoj.

Za to vrijeme, princ Mihailo je primio predstavnika Italijanske Vlade koja mu je ponudila Kraljevsku Krunu Crne Gore, nakon što je kao “nezavisna država” ponovo uspostavljena nakon raspada Jugoslavije.

Spreman da žrtvuje i sam život, odbio je da primi ponuđenu krunu Crne Gore od strane ondašnjih fašističkih i nacističkih moćnika Musolinija i Hitlera i ponovio svoje vjerovanje u ujedinjenu Jugoslaviju. Namjesto ponuđene krune od kratkovidih i prodanih crnogorskih separatista, koji su na Petrovdan 1941. g. proglasili „nezavisnu“ Crnu Goru, okivajući je ropskim lancima nacifašizma, princ Mihailo je izabrao izgnanstvo i nacistički koncetracioni logor i time pred budućim pokoljenjima osvijetlio i svoj obraz i obraz Crne Gore.

Nakon osobođenja iz logora krajem 1943. godine, princ Mihailo bio je ponovo uhapšen od strane Njemaca i zatvoren od juna 1944. do aprila 1945. g.
Po oslobođenju, princ Mihailo i priceza Ženevjèv su odlučili da dođu u Jugoslaviju. U Beogradu je princ Mihailo obavljao posao Šefa protokola u Ministarstvu Inostanih Poslova, ali, razočarana titovim režimom, porodica se vratila nazad u Francusku nakon godinu dana.

Ubrzo po povratku u Pariz, njihov brak je zapao u krizu i princ Mihailo i princeza Ženevjèv su se razveli 1949.godine. Nakon povratka u Francusku, Princ Mihail je našao posao kao komercijalista i povremeni prevodilac. Njegove zvanične aktivnosti kao Princa Crne Gore su smanjene gotovo na nulu.

Jedino se može pomenuti jedan dug put u Sjevernoj Americi, poslije koga su štampani njegovi Memoari u izdanju „Srpske narodne odbrane“ u Kanadi. Njihovo prvo šampanje ostalo je skoro nepoznato, tako da im nije ukazana pažnja koju oni po svom značenju i sadržaju zaslužuju.

Povodom petnaest godina od upokojenja princa Mihaila Petrovića Njegoša 2001.godine, Mitropolija Crnogorsko-primorske štampala je drugo izdanje Memoara, koje pored izraza poštovanja prema ovom svijetlom izdanku svetorodne loze Petrović Njegoš, imalo za cilj da ovu veoma značajnu knjigu učini dostupnom široj javnosti u Crnoj Gori, i van Crne Gore.
Po odlasku u penziju, princ Mihailo je vodio usamljenički i umjeren život, ali karakteran i bez bilo kakve kompromitacije, nikad ne koristeći svoje slavno porodično ime da bi ušao u društvene krugove, ili da bi ostvario finansijske kontakte koji su mogli poboljšati njegovu vrlo tešku situaciju poslije ukidanja civilne liste od strane komunističke Jugoslavije, koja mu je kao velikom patrioti bila priznata za kratko vrijeme i od njihove strane.

Radeći samo kratak period u Francuskoj, sa penzijom koja je bila vrlo mala, u stvari jedva dovoljna za preživljavanje, postao je previše usamljen, nesrećan i napušten od svih izuzimajući nekoliko prijatelja. Posljednjih šest godina života proveo je u oskudici, čekajući ovozemaljski kraj, koji je došao 24. marta 1986. godine.

Ovaj veliki patriota sahranjen je na Srpskom groblju blizu Orlija, Val de Marn (Orly, Val de Marne), u Francuskoj 1. aprila 1986. godine. Oko dvije stotine ljudi prisustovalo je opijelu u Srpskoj pravoslavnoj crkvi u Parizu, na kojem je besjedio je nadležni episkop za Zapadnu Evropu koji je evocirao uspomene na život princa Mihaila.

Uz molitve sveštenika za spasenje duše, sa njim je spušten u privremenu grobnicu i grumen rodne zemlje.
Prilikom prenosa i sahrane zemnih ostataka kralja Nikole i kraljice Milene na Cetinju 1989. g. bilo je planirano da se zajedno sa njima prenesu na Cetinje i njegovi zemni ostaci, ali prema francuskim propisima zbog kratkog protoka vremena od upokojenja to je odloženo za kasnije.

Tom prilikom na Dvorskom groblju pred Cetinjskim manastirom napravljena je grobnica princa Mihaila, pored grobnica princeze Vjere i princeze Ksenije. Iako je Mitropolija crnogorsko – primorski više puta pokretala inicijativu da državna vlast ispuni pismeno preuzetu obavezu to do danas nije ostvareno.