Nema Njegoša bez ćirilice

Piše: Luka Vukadinović

Njegoševi „Gorski vijenac” i „Luča mikrokozma” nedavno su štampani latinicom što i nije neka posebna vijest, ali da je i rukopis velikog pjesnika pretvoren na takozvanu rukopisnu latinicu jeste vijest koja ima posebnu poruku.

A poruka je da su kao poklon-nagrade uz diplomu „Luča”, takođe štampanu latinicom, nedavno dodjeljena Njegoševa dijela „Luča mikrokozma” i „Gorski vijenac” sa novotvorenom rukopisnom latinicom, pokušajem da se Njegošev rukopis pretvori u pismo kome nikada nije pripadao. Uostalom, sve ono što je Njegoš stvarao i pisao bilo je na srpskom jeziku i ćirilici. Taj veliki pjesnik čak je ćirilična slova nazivao „srpska slova”.

Tako je to bilo u Njegoševo vrijeme i skoro dva vijeka nakon njega. Od kada je Crna Gora, njena zvanična politička elita, najavila da se stvara nova, savremenija, obrazovanija i pismenija država, aktuelna državna politika najpre kroz obrazovni sistem pokušava da stvori novi identitet – montenegrinski.

Protjerivanje, pa čak i zabrana srpskog jezika i ćirilice počelo je prije jednog vijeka kada je četrnaest uglednih učitelja iz Bjelopavlića životima platilo odbranu srpskog jezika i ćirilice. Nakon uvođenja vojne uprave, okupator je početkom 1916. godine posebne mjere u Crnoj Gori uveo u školstvo. Naređeno je da se u škole, umjesto ćirilice, uvede latinično pismo, kao i da se iz nastavnih programa izbace junačke i patriotske pjesme i srpska istorija. Tome se odlučno, podnošenjem otkaza na službu, suprotstavila grupa učitelja iz Bjelopavlića, nakon čega su uhapšeni i poslati pred vojni sud. Vojnoj komandi u Podgorici, 19. oktobra 1916, svoje ostavke obrazložili su ovako:

„Ćirilica je srpska istorija – arterija, aorta srpskog nacionalizma, a mi smo spremni da budemo srpski učitelji i nećemo da budemo anacionalni. Da bismo ostali dosledni pozivu srpskog učitelja u Crnoj Gori čast nam je izvestiti komandu da sa ovim podnosimo ostavku na svoju dosadašnju dužnost”.

Vladika, pjesnik, pustinjak cetinjski Petar Drugi Petrović Njegoš čini se da nikada nije bio na grdnim mukama kao u protekle dvije decenije. Krajem prošle godine i predsednik opštine Petnica Adnan Nuhović optužio je Njegoša da je „najveći krvnik Bošnjaka i islama“.

Pre njega je univerzitetski profesor Novak Kilibarda rekao da „nema antiislamskijeg pisca na planeti nego što je Njegoš”, zatim je savetnik bivšeg predsednika crnogorskog parlamenta Andrej Nikolaidis ustvrdio da je „Njegoš genocidni pesnik”.

Lovćenskog tajnovica ne štede ni pojedinci koji su deo vlasti kao bivši potpredsednik Skupštine Crne Gore Suljo Mustafić iz Bošnjačke stranke, koalicioni partner vladajuće Demokratske partije socijalista, koji je tražio novo i bolje „sagledavanje” Njegoševog dela, zahtjevajući da se iz školskih udžbenika izbace oni sadržaji koji navodno vrijeđaju muslimane.

Prljave priče o velikanu srpskog pjesništva možda će ostati zapisane u knjizi beščašća, dok vladika Rade svojim djelom ostaje na vrhu Lovćena odakle se najdalje čuje i beskrajno svijetli njegova misao.

A na nama, njegovim potomcima je da obnovimo crkvu na Lovćenu, toj gori junačkoj i da njegovo sveto tijelo prenesemo u crkvu.
Lovćenski Tajnovidac je zarobljen u tamnicu i to nije bila njegova želja.
Vladika Rade je sveti Srpski pjesnik i njega ne želim da se odreknem.

Daće Bog da obnovimo crkvu na Lovćenu, kad to uradimo i sebe smo obnovili, obnovili smo Pravu Crnu Goru, onakvu Crnu Goru kakvu je sveti Vladika zamišljao.
I Da Bog da, da se vodimo pozdravom.

Dogodine na Lovćenu!