Osnivač srpske moderne: Sima Pandurović

Na današnji dan, 28. avgusta 1960. godine umro je srpski pisac Sima Pandurović, jedan od osnivača srpske moderne.

Učestvovao je u Prvom svjetskom ratu ali je zbog bolesti otpušten kući, a posle Drugog svjetskog rata je uhapšen i sudio mu je Sud časti 1945. godine. Osuđen je na pet godina gubitka srpske nacionalne časti zbog objavljivanja tekstova u vrijeme okupacije.

Uređivao je i više časopisa, uključujući Misao, gdje je bio jedan od osnivača.

Kritika je oštro reagovala na njegovu prvu zbirku pjesama ,,Posmrtne počasti„, prožetu pesimizmom, u kojoj je dramatično opjevao bolnu tragediju ljubavi, duševne krize i gorčine, nespokoj, pobunu i smrt.

Jovan Skerlić je povodom prve Pandurovićeve zbirke napisao članak pod naslovom Jedna književna zaraza, u kojem je, priznavši pesniku talenat, odbacio pesimizam i destruktivni smisao njegove poezije.

Sasvim je suprotan bio odnos mladih prema Panduroviću. Oni su u njemu vidjeli svog pjesnika. U modernističkom pokretu uoči Prvog svjetskog rata i neposredno posle njega on je bio jedan od pjesničkih uzora. Pod njegovim uticajem bili su, među ostalima, i mladi Andrić i Ujević.

Ispjevao je i niz rodoljubivih pjesama. Prevodio je s francuskog i engleskog – posebno su vrsni njegovi prevodi dela Vilijema Šekspira.

Rođen je 14. aprila 1883. godine.

NAŠA PESMA

Kad oblaci sumnje nečujno prelete
Tvojim umnim čelom, ili uzdah pirne
Sa usana lednih — senka tamne sete
Ovlada u meni i dušu mi dirne.

Kada čedan osmeh, moje divno dete,
Na tvome umilnom licu zatreperi,
Kao sjaj u noći daleke planete,
Moj se duh ozari u nadi i veri.

Kada svetla suza s tvog bisernog oka
U nemile dane krišom tužno kane,
U svetu poroka, mržnje, zla duboka, —
U mome se srcu otvaraju rane.

Ali uvek, kada bol il’ radost stiže,
Kad nas sreća mami il’ nas se jad kosn’o,
Mi smo, s dana u dan, jedno drugom bliže
Neotstupno, stalno, jače sudbonosno.

Pred nama su bile vera i lepota
U svom spasonosnom, tajanstvenom sjaju,
I prešli smo stazu nemirnog života
U prisnom, i strasnom, toplom zagrljaju