Paštrovski jeremonah koji je Srbima poklonio kapitalno djelo srpske pismenosti: ,,Prvi srpski bukvar“ inoka Save iz 1597.
Prvi srpski ,,Bukvar" inoka Save iz 1597. godine
„Prvi srpski bukvar” inoka Save, jeromonaha u manastiru Dečani, štampan je 1597. u štampariji „Đulijano Rampaceti”, u Veneciji. O Savi Inoku ne zna se ništa više do da je bio rodom iz Paštrovića i da je bio jeromonah manastira Dečani. Burna vremena, brzo su bukvar bacila u zaborav, pa za njega nije znao ni Vuk Karadžić.
A za bukvar se slučajno saznalo. Najprije je 1893. ruski konzul u Skadru Krilov prvo izdanje, štampano u Veneciji 20. maja 1597, poklonio novinaru i prevodiocu Okici Gluščeviću, a kasnije je, 1921, drugo izdanje, štampano 25. maja 1597. u Dubrovniku, gdje je bio na proputovanju, kupio inženjer Milorad Dimitrijević, iz Beograda.
Burna istorijska vremena na prostoru Balkanskog poluostrva uticala su na to da Bukvar vjekovima bude zaboravljen, tako da za njega nije znao ni Vuk Karadžić, pisac jednog od prvih srpsih ćiriličnih buvara, sve dok ga tokom 1903. godine, Ljuba Stojadinović nije pronašao priređujući „Katalog Narodne biblioteke Srbije” i unio ga kao „Prvi srpski bukvar” inoka Save među djela srpske pismenosti.
Sudeći po Buvaru, Inok Sava je bio jedan od obrazovanijih Srba toga doba, koji je razlikovao ruskoslovenski od srpskog i pri pisanju bukvara vodio računa da udžbenik bude bar onoliko srpski koliko je ruski bio za svoje učenike. Takođe Inok Sava je današnjim filololozima omogućio da uporede onovremenski ruskoslovenski i srpskoslovenski tekst u štampanim knjigama i udžbenicima.
Šira srpska javnost sa Bukvarom je upoznata tek nakon reprint izdanja nastalih u 21. vijeku, kada su dnevni list „Politika” i 20 godina kasnije Zavod za udžbenike Srbije ponovnim štampanjem „Prvog srpskog bukvara” odlučili da se konačno skine veo tajni nad ovim kapitalnim djelom pismenosti na srpskim prostorima.
Pročitajte još:
