Patrijarh Porfirije – jedinstveni spoj duhovnosti i intelekta

Piše: Predrag Savić, član Pravnog savjeta IN4S-a, advokat i pisac

Srpski narod i Srpska Pravoslavna Crkva dobili su svog 57. poglavara i 46. po redu patijarha – vladiku dr Porfirija Perića, po svemu dostojnog nasledika Svetog Save, patrijarha Pavla i Irineja. Ovaj najnoviji izbor prvoarhijereja dokazao je koliko je katostrofalno i ponižavajuće stanje u srpskim medijima, koji su zbirno gledano, od ovog velikog nacionalnog događaja koji ima i duhovnu i svetovnu dimenziju, nastojali da naprave svojevrsni rijaliti i politički brlog.

Decenijama sam se pitao zašto Srpska pravoslavna crkva ima tako rezervisan, čak poslovično odbojan stav sa izraženim gardom prema svim novinarima (pa i onima akreditovanim u Srpskoj Patrijaršiji)? Zahvaljući poslednjoj besomučnoj medijskoj kampanji koja je imala za cilj da po svaku cenu podigne ili uništi ugled i rejting pojedinih episkopa, ispolitizuje izbor novog patrijarha i posluži u jeftine dnevno-politčke svrhe i obračune, konačno sam dobio valjan odgovor na gore postavljeno pitanje!

Ova mrtva, neslavna i prljava trka medija, naklonjenih bilo poziciji ili opoziciji u Srbiji i okruženju, do to mere je postala ogavna i primitivna da u njoj nije bilo ni trunke profesionalizma i objektivnosti! Zabrinjavajuće je nepoznavanje vekovne crkvene strukture i vlasti, crkvenih pravoslavnih kanona, pa čak i istorije SPC.

Pročitali smo i videli toliko niskih udaraca, spinovanih vesti, naručenih, zlobnih i podlih komentara sa ciljem da se pojedine vladike zbog dnevnopolitičkih pobuda toliko ocrne i predstave izdajnicima, državnim neprejateljima i karijeristima! U toj trci i zbrci od navijačkih tekstova i nastupa, koji su često vređali ljudsko dostojanstvo i razum, više se nije znalo ni ko pije ni ko plaća! Iskrivljene su i pogažene baš sve ljudske i Božje vrednosti i zapovesti! Božije sluge – epsikopi i pa pojedini crkveni službenici su kriminalozovani, klevetani i pretvarani u ”rijaliti igrače” i “glumce” iz niskobudžetnih serija i filmova! Sve spram potreba ili pozicije ili opozicije!

Takvih niskih udaraca nije pošteđen ni novoizabrani patrijarh. U takvoj atmosferi gde dominiraju prljave medijske igre i spinovi, teško je saopštiti bez rizika i bojazni notornu vest – da je SPC dobila 57. poglavara u svojoj istoriji, koji je dostojan svog zadatka, položaja i velikih izazova! U pitanju je veliki duhovnik i intelektualac. Prvojerarh kakvo je teško pronaći u pomesnim crkvama, episkop velike energije, pun mudrosti, taktičnosti…

Sve što je predhodilo izboru novog 57. poglavara SPC (u ovu brojku uračunato je i 12 arhiepiskopa srpskih počev od Svetog Save do Svetog Joanikija Drugog, koji je 1346. godine sa katedre arhiepiskopa ustoličen kao prvi srpski patrijarh) opravdalo je postojanje institucije apostolskog žereba prilkom izbora patrijarha!

Apostolski žreb korene vuče iz novozavetnog izbora apostola Mateja posle Judinog izdajstva! Ovaj sistem izbora SPC i srpskom narodu dosada je donosio najbolja rešenja! Uz pomoć ljudske i Božje volje, apostolskim žrebom je po prvi put u istoriji SPC izabran baš patrijarh Pavle. Drugi put na taj način izabran je patriajrh Irinej. Zna se da je u novijoj istoriji, još apostolskim žrebom izabran 1917. godine, u Ruskoj pravoslavnoj crkvi, za patrijarha episkop Tihon, koga su boljševici kasnije likvidirali, jer nisu mogli da slome njegovu veru i duh!

Apostolski žreb uveden je 1967. godine sa izmenama Ustava SPC, kada je ukinuto postojanje Izbornog sabora, u čijem radu su ravnopravni učestvovali svi episkopi, rektori bogoslovija, arhjereski namesnici, čak i pojedina svetovna lica… Odluka da o izboru patrijarha odlučuju samo aktivni eparhijski i vikarni arhijereji bila je jedna od najmudrijih i najcelishodnijih odluka u istoriji SPC. Zamislite samo kakava bi to bio rijaliti i cirkus da je izboru patrijarha juče učestvalo sa pravom glasa blizu dvesta ljudi I to većinom politički ostrašćenih!

Medijima bliskim srpskoj opoziciji sad smeta što su navodno sva tri kandidata koja su se našla u apostolskom žrebu bila bliska državnoj vlasti! To je i razlog da se sumnja u novog patrijarha, da se zamagljuju bitne činjenice iz njegove biografije i previđaju glavne kartakteristike crkvene vlasti.

Poražavajuća je činjenica o ukorenjenom neznanju u redovima sedme sile. Ono je postalo toliko dominatno da retko ko shvata punoću i trajnost crkvene vlasti! Sam Isus je vlast preneo na sve apostole skupa, a oni na episkope… Još od tada se o svim značajnim pitanjima u Crkvi odlučuje saborno (skupno).

Tako je i patrijarh samo prvi među jednakim arhijerijima. Kanonsko pravoslavno crkveno pravo zasanovano je na tezi “da se zajedničkim delovanjem bolje vidi suština stvari”. Na taj način se neguje i ističe svest o ličnom nesavršenstvu! Zato u najvišem crkvnem organima obavezno zajedničko delanje i saborno odlučivanje!

To što je novi patrijarh duhovno čedo vladike bačkog Irineja Bulovića nikako ne sme i ne može biti argument protiv novog patrijarha. Patrijarh je glava pomesne crkv , ali tu vlast ima i vrši jer mu je poverena od sabora epsikopa, koji je pri izboru i rukopoloženju prizvao na njega blagodat Duha svetoga i učinio ga time naslednikom – aposltolskim. Ovo učenje pravoslavne crkve objašnjava prava, dužnosti i položaj patrijarha. Potpora za to se pronalazi u Svetom pismu, kanonskim naredbama i vekovnoj prakasi pravoslavne crkve! Bez postojanja sabornosti Crkva bi prestrala biti ono što jeste vekovima! Bez sabornosti nestalo bi njeno ustrojstvo.

Izbor patrijarha Porfirija daje nadu da će on kao čovek koji predstavlja redak spoj duhovnosti, obrazovanja i intelekta, umeti da doprinese ne samo širenju hrišćanskog duha i nauke, već da će imati i zanačajnu prosvetiteljsku ulogu. Nadamo se će svoje obrazavanje i dokazanu čestitost i duhovnost iskoristiti za uspostavljanje jedinstva i otklanjanje dnevnopolitičkih interesa i podela iz crkvenih poslova.

Ne treba zaboraviti da novoizabrani patrijarh Porfirije, predstavlja posebnu ličnost, i da nijedan drugi episkop nema tako široku lepezu dosadašnjih delatnosti.

Doktor je bogoslovskih nauka, dugodišnji iguman, pa onda vikarni episkog jegarski, dugodišnji profesor na Bogoslovskom faklultetu, gde je katedru Pastirske psihologije nasledio od čuvenog Vladete Jerotića… Iskazao se i radom u nevladinom sektoru kao tvorac projekta “Zemlja živih” sa ciljem lečenja narkomana. Dao je ogroman odprinos uspostavljanju vojnog sveštenstva. Potom je bio deset godina na episkopskoj katedri u Zagrebačko–ljubljanskoj mitropoliji, na mestu gde je najteže opstati i delovati kao pravoslavni pastir!

Uz sve to, nekako se izborio i sa funkcijom u Radio-difuznoj agenciji, koja mu predstavljala “vruć kropir” u duhovničkim rukama!

U pitanju je za crkvene standarde mlad čovek, u punoj snazi sa puno iskustva i tolerancije, što obećava da dugo može biti na tronu srpskog patrijarha. Pred njim su veliki izazovi i mnogi teški zadaci na očuvanju jedinstva SPC, koje je napadnuto na više mesta, počev od Makednonije, Kosmeta do Crne Gore!

Zato i potpisnik ovih redova, kao bivši novinar koji je pratio rad Srpske patrijaršije, pred današnje ustoličenje novog patrijarha, može samo da se pridruži epsikopima SPC i verujućem narodu koji već dali svoj sud kroz jednu bitnu reč: Aksios (dostojan)!

Pročitajte još:

Patrijarh Porfirije: Kosovo je zavjet, bez njega nemamo budućnost; Rusi su nam braća po krvi i vjeri