Poštanska marka povodom 800 godina autokefalnosti Srpske crkve

Rastko Nemanjić – u monaštvu Sava, najmlađi sin velikog župana svih srpskih zemalja, Stefana Nemanje, imao je predsudnu ulogu za dobijanje samostalnosti Srpske pravoslavne crkve.

Napustivši upravu oblašću Hum, oko 1191, zamonašio se na Svetoj Gori, gde je 1197. sačekao oca, tada već monaha Simeona. Nakon što su obnovili zapusteli manastir Hilandar, nagovešten je dalji razvoj srpskog crkvenog pitanja.

Posle smrti Simeona u Hilandaru (1199), Sava se sa očevim moštima vraća u Srbiju u studeničku Lavru – mesto pokoja prepodobnog – da izmiri zavađenu braću. Na Svetoj Gori i u Studenici, gde je bio iguman od 1206. do 1217, Sava posvećeno radi na postavljanju temelja Srpske crkve osnivanjem manastirâ, pisanjem tipikâ, ustrojavanjem poretka monaškog i bogoslužbenog života, te prevođenjem i kodifikacijom bogatog vizantijskog pisanog crkveno-pravnog nasleđa.

Srpska crkva postaje u potpunosti nezavisna tek nakon što je Sava 1219. godine u Nikeji blagovoljenjem vizantijskog cara Teodora Prvog Laskarisa i blagoslovom Patrijarha Manojla Haritopula Sarantena posvećen za prvog arhiepiskopa svih srpskih i pomorskih zemalja.

Ovaj događaj predstavlja prekretnicu u istoriji srpskog naroda od predsudnog značaja za dalje prosvećenje, uređenje društva i izgrađivanja kulturnog i duhovnog života Srba.

Stekavši pravo da samostalno posvećuje arhijereje i sveštenstvo, pod Savinom upravom, Crkva osniva nove eparhije. U manastiru Žiči, središtu arhiepiskopije, Sava kruniše svog brata Stefana Prvovenčanog za kralja i posvećuje episkope Huma, Zete, Hvosna, Budimlja, Dabra, Moravice, Toplice, Raške, Prizrena i Lipljana. Nomokanonom Svetog Save, prvim pravnim kodeksom Srpske crkve i vrhovnim zakonom Države, napisanim oko 1220. godine, Srbija postaje pravna država vođena načelom saglasja svetovne i duhovne vlasti.

Motiv na bloku je manastir Žiča i Sveti Sava, detalj freske iz manastira Mileševa

Umetnička obrada: Anamari Banjac, akademski slikar

Stručna saradnja: dr Miljana Matić, kustos i đakon Aleksandar Sekulić, Muzej Srpske pravoslavne crkve u Beogradu.

Izvor: SPC