Pozdrav bokeških Srba knjazu Nikoli i njegov otpozdrav Srpskoj Boki

Piše: Nikola Milovančev

U junu 1867. je crnogorski knjaz Nikola posetio Boku Kotorsku, koja je tada bila dio austrijske carevine. Mnogi bokeški Srbi obradovali su se knjaževoj posjeti. Izraz toga oduševljenja bila je pjesma dobrodošlica, komponovana od Jeronima Fjorelija (Fiorelli), a na stihove Rista Milića „Pozdrav knezu Nikoli I. prilikom dolaska u Boku Kotorsku“. Na posjetu crnogorskog vladara austrijske vlasti nisu gledale sa radošću, pa je pjesnik stihove sa Fjorelijevim notama,objavio anonimno (potpisao se sa pseudonimom „…ić“. Pjesma je štampana daleko od Boke: u novosadskoj Danici, 10. (22) juna te godine (srpski listovi u Austriji su, skoro svi, do 1918. nosili datiranje po starom kalendaru a ne po državnom). Fjoreli je bio manje oprezan i potpisan je u Danici svojim prezimenom.

Nekoliko mjeseci kasnije, ista pjesma je objavljena na Cetinju, u crnogorskom godišnjaku Orlić. U tom časopisu, štampanom izvan Austrije, Risto Milić je potpisan punim imenom i prezimenom ali nisu objavljene note, koje je komponovao Fjoreli, koji je (inače katolik) od 1866. vodio Kamerni orkestar pri (pretežno pravoslavnom) Srpskom pjevačkom društvu Jedinstvo u Kotoru.

Donosimo prepis po objavi u „Orliću“, u kojem je naslov malo izmijenjen:

POZDRAV

DOLAZKOM NJ. S. KNEZA

NIKOLE I.

u Boku, proljećom 1867. godine.

~

Uzore dični srbskoga roda,

Vladalče slavni narodu svom;

Bokeljski Srbi s plamenim čuvstvom

Raduju sʼ danas dolasku Tvom!

Vatrena ljubav što srca žari,

S ponosom njinu obimlje grud;

A iz ti grudi pozdrav ti zuji

I usklik iskren ori se svud!

Srećno nam došó, presvʼjetli goste,

U bratskom krilu Srbinstva svog;

Srećno nam došo, nadeždo Srbstva,

I sjajna slavo naroda Tvog!

Nek te Bog blagi, moguća, silna,

Podrži rodu kroz dugi vʼjek;

Da ljutim ranam mučene raje,

Desnicom snažnom, dodadeš lʼjek!

Viteškom, vjernom, narodu Tvome,

I cʼjelom Srbstvu zvʼjezda si Ti;

Živio Kneže Nestorska ljeta!

Ovdašnji Srbi kliču ti svi!

Bokeškim Srbima je umni vladar Nikola Petrović odgovorio mnogo kasnije, 1892. godine, u spjevu „Pjesnik i vila“, stihovima:

„Bez Boke je Srpstvo bilo ka’ nevjesta bez đerdana,

ili momak bez čelenke, il’ bez konja od megdana.

Ah, divna je Srpska Boka, može Bosfor da zasrami!

Na svoj zemnoj površini čime ona da se sravni?“.

Treba napomenuti da ipak nisu svi Bokeški Srbi 1867. blagonaklono gledali na dolazak crnogorskog vladara Nikole Petrovića Njegoša u Boku. Nakon njegovog odlaska, jula 1867, austrijska policija, koja je budno pazila na sva srpska politička dešavanja u Boki, zaplenila je u Herceg Novom rukopis protiv knjaza Nikole, pod naslovom „Objava serbskog družtva“. Tekst je bio pripremljen za štampu a pisan je sa strane srpske grupe koja je očito bila više naklonjena Mihailu Obrenoviću. Hrvatski istoričar Ivan Pederin je 1992. u zagrebačkom katoličkom časopisu »Croatica Christiana Periodica« (br. 30, str. 193) zapisao: „No ovaj spis nam kaže da je u to doba postojalo oštro suparništvo između Srbije i Crne Gore odnosno knjaza Nikole i kneza Mihaila oko uloge u velikosrpskom snu – osvajanju Bosne“. Pederinov dio komentara o „velikosrpskom snu“ je tendenciozan i ne zaslužuje osvrt. Dovoljno je navesti podatak iz Katoličke enciklopedije (Catholic Encyclopedia), drugi tom, štampane u Njujorku 1913. godine, na strani 1803 ( https://www.ccel.org/ccel/h/herbermann/cathen02/cache/cathen02.pdf ), da etnički Srbi čine 98% stanovništva Bosne i Hercegovine („…the rest of the population (about 98 per cent) belong to the southern Slavonic people, the Serbs“).

Pederin je u arhivu u Zadru otkrio i dokument austrijskih vlasti, „upravitelja okružnog poglavarstva“ Ivana Koporčića, koji je za pamflet protiv crnogorskog knjaza osumnjičio trojicu Srba katolika. Po Koporčiću, to su bili: katolički kateheta u kotorskoj gimnaziji Lav Martineli (Martinelli), koji je inače 1864-5. bio i drugi po redu direktor te gimnazije, osnovane 1864; zatim suplent (pripravnik) kotorske gimnazije Petar Jelčić, i kontrolor poreznog ureda Ivan Krstitelj Merc (Mertz).

Rivalstva među srpskim vladarima očito nisu specifika 20. i 21. veka, već su bila boljka srpskog naroda i ranije a te sujete i borba za prevlast su uzrokovale i mnoge podjele unutar istog nacionalnog korpusa.

Autor je član Pravnog savjeta IN4S

Pročitajte JOŠ:

Nikad više dvogrbe kamile: Sve će nam biti uzalud ne promijenimo li Tužilački savjet