Pravoslavlje na udaru: Čanak, Kurti i lažni mitropolit, da li je SPC sledeća

Sinod Moldavske pravoslavne crkve, koja je pod okriljem Ruske pravoslavne crkve kao autonomna Mitropolija kišinjevska i sve Moldavije, pozvao je vlasti u ovoj zemlji da prestanu da vrše pritisak na ovu crkvu izražavajući zabrinutost zbog izjava poslanika Vasila Soimarua da mitropoliju treba zabraniti zbog veza sa Moskvom.

U saopštenju objavljenom na zvaničnom sajtu Mitropolije kišinjevske navodi se da su veoma uznemireni zbog zastrašivanja sveštenika koje sprovode određeni državni organi. Kako su nabrojali, pojedinim sveštenicima predstavnici organa reda dolazili su u kuću i vršili pritisak na njih da potpisuju nekakve izjave, dok su određeni sveštenoslužitelji zaustavljani su na graničnim prelazima i pretresani bez razloga.

Podseća se da je Moldavska pravoslavna crkva institucija sa dugom istorijom na tim prostorima, da je uvek bila uz svoj narod i da se zalagala za nezavisnost države, kao i da je promovisala dobre odnose sa susedima, pomažući izbeglicama iz Ukrajine nakon početka sukoba u ovoj zemlji.

Uprkos crkvenoj autonomiji od Moskve i iskrenim pokušajima da gradi harmonične odnose sa državom, moldavska crkva je na udaru vlasti: jer nije raskinula odnose sa Ruskom pravoslavnom crkvom i postala „državna crkva“ ili Crkva Moldavije.

Zbog istih „grehova“ Ukrajinska pravoslavna crkva je praktično zabranjena u ovoj zemlji, iako uživa najviši stepen autonomije od Moskovske patrijaršije i stoji uz državu u kojoj deluje. Ali nije javno i deklarativno presekla veze sa ruskom crkvom.

U Estoniji je aprila ove godine ministar unutrašnjih poslova Lauri Lanemets izjavio da će predložiti da se pravoslavna crkva proglasi za terorističku organizaciju. Moskovska patrijaršija podržava rat u Ukrajini, obrazlagao je ovaj političar, i zbog toga su i ona i svi povezani s njom – teroristi.

Ako vam rečenica: „Zabranite crkvu čija je centrala u Moskvi“ zvuči poznato, to nije slučajnost. I u nekim bivšim jugoslovenskim republikama čuo se poziv: „Nećemo crkvu čija je glava u Beogradu“.

Pre svega u Crnoj Gori, čiji je tadašnji predsednik Milo Đukanović više puta izgovarao slične rečenice, a zbog Zakona o slobodi veroispovesti, koji je pretio da ozbiljno naruši život i misiju Mitropolije crnogorsko-primorske i drugih eparhija SPC u ovoj zemlji, pokrenuo u svojoj zemlji talas narodnog nezadovoljstva oličen u višenedeljnim ogromnim litijama. Jedan od rezultata je bio i njegov pad s vlasti.

U Hrvatskoj ovakve rečenice uglavnom izgovaraju pripadnici ili ljubitelji raznih „domobranskih“ pokreta, kao i čovek koji se predstavlja kao poglavar nekakve Hrvatske pravoslavne crkve. Njima smeta SPC kao „neprijateljska“, ali im ne smeta tekovina zloglasne NDH, Hrvatska pravoslavna crkva, koja je očigledno za njih prijateljska.

I Crna Gora ima svoju „državnu crkvu“ tzv. Crnogorsku pravoslavnu crkvu koja je legendarnog raspopa Miraša Dedeića zamenila mladim snagama – „mitropolitom“ Borisom, doduše ne bez hule starog „crnogorskog patrijarha“ i međusobnih optužbi za finansijske pronevere.

Ne treba posebno naglašavati da je u slučaju i jedne i druge para-crkvene strukture broj vernika SPC u odnosu na broj pristalica „državnih crkava“ u tolikoj nesrazmeri da potonje ostavljaju smešan i otužan utisak.

Ali, ne treba smetnuti s uma da većinska pripadnost pravoslavnog sveta u bivšim sovjetskim republikama Ruskoj pravoslavnoj crkvi nije bila prepreka da se crkve zabranjuju, sveštenici progone i hapse, a vernici zastrašuju.

Jedan takav poštovalac pravoslavne crkve i Srba, uopšte, premijer privremenih prištinskih institucija Aljbin Kurti nedavno je ugostio sebi slične poštovaoce pravoslavne crkve i Srba uopšte: „crnogorskog mitropolita“ Borisa i srpskog autonomaša Nenada Čanka, bivšeg lidera Lige socijaldemokrata Vojvodine.

Valued the chance to talk this morning with Nenad Čanak, former leader of the League of Social Democrats of Vojvodina, with his son Milan, who is just back from a humanitarian mission in Ukraine, and the Metropolitan of the Montenegrin Orthodox Church, Boris Bojović. Good… pic.twitter.com/NmpgWUb3qa

— Albin Kurti (@albinkurti) September 16, 2024

Nije neka velika tajna da bi i Kurti, kao uostalom i Boris, pa i Čanak, verovatno najradije zabranio SPC po ukrajinskom receptu a srpske srednjovekovne manastire dodelio mitskim Nimanijima, izmišljenoj albanskoj lozi. Takvi svetonazori najverovatnije su ih i doveli za istu sofru.

Formula Ante Pavelića

Da bismo uopšte razumeli zašto se ista stvar dešava u Moldaviji, Estoniji, Ukrajini a pokušalo se 2020. i u Crnoj Gori, moramo da jasno postavimo stvari, ukazuje za RT Balkan protojerej Darko Đogo, profesor Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu.

„Projekti tzv. državnih crkava nisu se pojavili samoinicijativno već su odraz geopolitičke hijerarhije u kojoj same te ‘države’ igraju sporednu, vazalnu ulogu na globalnom nivou ali se koriste državnim ‘monopolom na moć’ za unutrašnje stvari. Dakle, one su pokorne sluge pravih centara moći i surovi nasilnici prema pravoslavnima koji ne žele da se pokore globalnim gospodarima te tzv. države“, kaže Đogo.

On dodaje da globalni gospodar tj. kolektivni Zapad pritiska lokalne vazalne gospodare da unište tačke otpora njihovim nalozima.

„Onda vazal shvati da je najvažnija tačka otpora – kanonska Crkva i trudi se da je likvidira ili bar kontroliše i prepakuje u format koji je lakši za manipulaciju. To ih na kraju dovodi u nešto što nazivam formulom Ante Pavelića, budući da je prilikom osnivanja tzv. HPC poglavnik izjavio da je pravoslavna vera u NDH dozvoljena ali da ona ne može biti srpska već samo hrvatska. Doslovno su tu formulu ponavljali Milo Đukanović 2019-2020. i Vladimir Zelenski i ukrajinski političari danas“, napominje Đogo.

Nove nacije i autokefalne crkve

Proces razgradnje istorijskih, pravoslavnih, autokefalnih, slovenskih crkava je dugotrajan i vođen interesima Zapada na području Intermarijuma, području između tri mora, Baltičkog, Crnog i Jadranskog, kaže za RT Balkan profesor kanonskog prava sa Pravnog fakulteta u Kragujevcu Zoran Čvorović.

„To područje je Zapad još u srednjem veku opredelio kao svoj strateški pojas, i nekada Rimokatolička crkva, a danas vodeće zapadne države imaju za cilj da razbiju ključne istorijske nacije, rusku, srpsku i bugarsku, kako bi njime dominirali. Sa procesom razbijanja istorijskih nacija povezan je proces formiranja veštačkih, sintetičkih, političkih nacija“, kaže naš sagovornik.

On dodaje da je nemoguće u pravoslavnim zemljama da postoji sintetička nacija kao trajna kategorija bez autokefalnosti i to je Zapadu jasno.

„Jer na pravoslavnom istoku nacionalna svest se rađa dobijanjem autokefalne crkve, tako je i kod Srba, i kod Bugara i kod Rusa“, navodi Čvorović.

Otuda je Zapadu preko potrebno da nove nacije dobiju autokefalne crkve, a u tom procesu mu je od dvadesetih godina 20. veka ključni pomoćnik bila Carigradska patrijaršija koja je još tada osnovala crkvu u Poljskoj, pripajala eparhije ruske crkve u Estoniji, dodaje naš sagovornik.

„Ako imamo u vidu takve interese Zapada na području Intermarijuma, onda možemo da očekujemo da se taj proces koji je započetu u ruskoj crkvi na najbrutalniji način nastavi i u srpskoj crkvi. Iskustvo RPC govori da je u borbi protiv autokefalističkih tendencija vrlo opasno kada se izlazi u susret takvim tendencijama“, kaže Čvorović.

Kako napominje, Moskovska patrijaršija je početkom devedesetih godina prošlog veka u trenutku kada se raspao Sovjetski Savez mislila da će crkveno jedinstvo očuvati davanjem veće autonomije crkvama u bivšim sovjetskim republikama.

„Pokazalo se da to nije suzbilo već je samo raspalilo autokefalističke tendencije. U SPC je takođe bilo pritisaka, posebno od strane zapadnog faktora i pojedinih političkih domaćih struktura, da se izvrši neka vrsta decentralizacije kroz formiranje Episkopskih saveta u bivšim jugoslovenskim republikama. Međutim, SPC je početkom ove decenije shvatila da je to opasno za očuvanje crkvenog jedinstva“, navodi Čvorović.

Crkva ne mora da prilagodi svoje eparhijske granice sa novim državnim granicama, dodaje naš sagovornik.

„A posebno ne sme da izvrši unutrašnju, organizacionu decentralizaciju prilagođavajući se političkim granicama koje su promenljive. Crkvene granice su na našem prostoru trajnije od političkih“, ističe Čvorović.