Prije jednog vijeka Englezi se divili Srbima, juče slušali „Tamo daleko“

Malo je poznata činjenica da je 1916. godine srpska hrabrost tokom Prvog svjetskog rata i simbolika bitke na Kosovu bila jedna od glavnih tema u britanskoj javnosti koja nije krila divljenje, a da su predstavnici svih partija u UK na Vidovdan održali sastanak u parlamentu gdje su izrazili simpatije i potrebu da se pomogne Srbiji.

Juče je, tim povodom, upriličena svečanost u britanskom parlamentu, a tim skupom je predsjedavao poslanik Konzervativne partije i zamjenik predsedavajućeg Svepartijske grupe za Srbiju u skupštini, Stjuart Endrju.

Poslanicima se obratio i ambasador Srbije Ognjen Pribićević, koji je podsjetio da je te 1916. godine kraljica Meri bila na čelu Fonda za humanitarnu pomoć Srbiji, ali i da je cijela Britanija stala uz Srbiju u tom teškom istorijskom momentu.

Na kraju skupa, Živorad Nikolić je odsvirao „Tamo daleko“ i „Marš na drinu“.

Vidovdan se obilježavao u 12 hiljada škola u Britaniji

Inače, te 1916. godine, impresionirani snagom kosovskog nasleđa i junačkim držanjem srpske armije u teškoj situaciji na frontu, Britanci su organizovali čitavu kampanju podrške. Čak 12 hiljada škola obilježavalo je Vidovdan širom „ostrva“, a u preko hiljadu bioskopa i pozorišta prikazivali su se filmovi o Srbiji.

Tako se u knjizi „Kosovo: Rat i osveta“, autora Tima Džude, navodi da je 1916. godine na Vidovdan, cio London bio izleplljen plakatima koji na engleskom jeziku poručuju „Misli o Srbiji, moli se za Srbiju, obnovi Srbiju“. Posebno je dirljivo bilo pismo trinaestogodišnjeg dječaka, koji je objavio jedan dnevni list, a kojem se navodi da su Srbi, iako mala nacija, „borbeni i nepokorivi“.

• Oni imaju toliko pjesama o palim kraljevima, ali nikada ne posustaju i nikada neće biti zaboravljeni, do kraja svijeta – navodi ovaj dječak i dočarava atmosferu i divljenje Evrope prema Srbiji.

Opisujući kosovski mit u to vrijeme, Dejli Miror je pisao kako je Srbija na Kosovu poražena, ali je tada postasla vječna i da je posle zime dolazilo proljeće.

– Srbima će nići ruže u veličanstvenom ustajanju iz prašine, jer su navikli da iz poraza stvaraju pobjede i junački oživaljavaju. Naša je obaveza da im u tome pomognemo – pisao je Miror te 1916. godine.

Jedan od arhibišopa u to vrijeme, istakao je u jednom od govora da do pre dve godine nije ni znao za Srbiju, ali su Srbi „svojom hrabrošću zauzeli veoma visoko mjesto u Engleskoj i u Evropi uopšte“.

Pismo Vladike Nikolaja rasplakalo Britance

U isto vreme, Vladika Nikolaj Velimirovića je pisao britanskom kralju, a ovo pismo izazvalo je pažnju u svim medijima i debatama tog vremena. On između ostalog, piše kako je hram u Londonu jedan od najljepših i najvećih koji je vidio i da predstavlja pravo arhitektonsko čudo, ali da u maloj i siromašnoj Srbiji, uz svo uvažavanje, postoji ljepši, veći i svetiji hram.

– Taj hram je u srpskom gradu Niš i zove se „Ćele kula“. Sagrađan je od lobanja mog naroda i tamo stoje pet godina. Da su sve lobanje ugrađene bio bi tri stotine metara visok i širok i svaki Srbin bi tamo mogao doći, raširiti ruke i reći „tamo je lobanja mog djede, mog oca, mog brata, mog komšije, kuma, prijatelja“… Pet vijekova, Srbija je branila Evropu svojim kostima i lobanjama, da bi Evropa mogla mirno živjeti. Na Vidovdan 1389. godine, Car Lazar je došao sa svojom hrabrom armijom, u ime hrišćanske Evrope, sa zadatkom da brani hrišćansku kulturu i položio je svoj život u tome. Tada je Srba bilo koliko i Engleza, a danas nas ima deset puta manje. Gdje smo nestali? Izginuli smo, braneći Evropu. Sada je vrijeme da Evropa vrati dug – piše Vladika Velimirović.