Prvi episkop zetski Sveti Ilarion (Šišović)

Prije 800. g. Sveti Sava je za prvog zetskog episkopa postavio svog učenika Ilariona, iz plemena Građani u Riječkoj nahiji.

U etnografskom zborniku „Riječka nahija u Crnoj Gori“ Andrije Jovićevića, koji je izdat 1911. godine, možemo naći vrijedne zapise o porijeklu porodice Episkopa Ilariona i narodnom predanju kako je postao učenik Svetog Save. Jovićević piše da je Ilarionov djed bio Srbin iz Prizrena, a da se njegov sin Lješ doselio u Zetu, u mjesto Šišoviće (pleme Građani, Riječka nahija). Lješ je imao četiri sina:

„najmlađi Ilija pošao je sa Svetim Savom i docnije postao episkop zete; a ostali mu se sinovi poženiše“. Od jednog Ilijinog brata potiču Šišovići, koji su se preselili u današnju Zetu, a od drugog brata, čiji se sin knez Ilija nazvao po djedu Lješević, potiču iz Građana bratstva: Popovići, Kneževići, Petrovići, Vukovići i Milanovići (koje zajedno nazivaju Lipovci). Po narodnom predanju predak Kneževića i Popovića u Građanima živio je u Šišojevićima i imao je četiri sina. Ilija, najmlađi njegov sin, čuvao je stoku po Sjenokosu. U to doba Sv. Sava dođe iz Primorja i nađe čobane gdje ručaju, a Ilija ne ruča. Sava ga upita: „Zašto ne ručaš? – Na to Ilija odgovori: „Još nijesu zvonila zvona nebeska“. Sava legne da spava, a reče Iliji da ga probudi kad zazvone zvona nebeska. Ilija ga probudi kad ču zvona nebeska i ručao je zajedno sa Savom. Tu Sava udari tri put štapom u zemlju i isteče voda, koja i danas postoji i zove se Savina Voda, i naredi čobanima, da tu sagrade crkvu Šišojevići, Dupiljani, Brčeljani i Podgorani. Ovi poslije sazidaju crkvu, posvete je Sv. Jovanu (23. septembar) i nazoru je Ivan-crkva (23. septembar zovu Ivanj-dan, i taj dan mnogi slave tamo). Plemena, bolje reći, sela, koja crkvu sagradiše, svake su godine s krstima svraćali kod ove crkve, dokle je god postojala tu. Ne zna se, ko je crkvu srušio. Danas se oko nje iskopavaju mnogi grobovi“.

Episkop Ilarion je jedno vrijeme stolovao u Manastiru Sv. Arhangela na Prevlaci u Boki Kotorskoj, a potom u Manastiru Sv. Nikole na Vranjini na Skadarskom jezeru. U katalozima se episkop Ilarion pominje: 1219, 1220, 1233, 1241. i 1242. godine.

Povelja Svetog Save Manastiru Sv. Nikole na Vranjini iz 1233. godine predstavlja svjedočanstvo o tome da je Ilarion bio prvi zetski episkop. Postoji mišljenje da je Episkop Ilarion na početku stolovao u Manastiru Drpe (Sv. Marka) u Podgorici, odnosno u Manastiru Zlatici, drevnohrišćanskom episkopskom sjedištu, i da je nešto kasnije sjedište episkopije prenijeto u Manastir Sv. Arhangela na Prevlaku.

Episkop Ilarion se upokojio na Vranjini gdje je i sahranjen. Ovo potvrđuje natpis na jednoj grobnici u Manastiru Sv. Nikole na kojoj se nalazio natpis „Ovdje se predstavi rab Božiji Ilarion, jepiskup zetski, graditelj ovoga svetog mjesta“.