Reljić: Groblja na Kosovu i Metohiji svedočanstvo kontinuiranog prisustva Srba

„Srpska groblja na Kosovu i Metohiji sa hronološkom raznovrsnošću, počev od najstarijih sa horizontalno postavljenim kamenim pločama dekorisanih i bez dekoracije, preko masivnih kamenih krstova i krstača manjih dimenzija sa natpisom i bez natpisa sve do mermernih spomenika različitih boja i oblika predstavljali su svedočanstvo kontinuiranog prisustva. Srba na ovom prostoru od ranog srednjeg veka do danas”, istakla je prof.dr Mitra Reljić na predstavljanju svojih knjiga „O pojmu i reči u jeziku književnih stvaralaca”, „Identitet i integritet srpskog jezika na Kosovu i Metohiji” i „Srpska groblja na Kosovo i Metohiji: uništena spomenička i jezička baština“, održanom 14. juna u Domu kulture u Gračanici.

Autorka knjige „Srpska groblja na Kosovu i Metohiji: uništena spomenička i jezička baština“, Mitra Reljić najavila je drugo izdanje koje će, kako je navela, biti znatno prošireno.

„U ovom izdanju nema groblja kao što su pećko, prizrensko, Đurakovca i mnogih drugih koje sam ja u međuvremenu obradila. Pet puta smo išli na pećko groblje i još ga nismo završili zato što je ogromno i zato što je sve porušeno. Dok sam spremala ovu knjigu nisam bila u prilici da obradim đurakovačko groblje zato što je ono bilo u potpunosti zatvoreno. Prekjuče smo bili i po kiši radili na groblju. I baš zato što to gledamo svakodnevno, ali nešto mi je posebno bilo teško prekinuti, tu je bukvalno svaki grob srušen. Koliko god tugujemo, toliko se i radimo da otrgnemo od zaborava još jedan spomenik”, navela je Reljić.

„Sa različitih aspekata sagledanom ataku na identitet i integritet srpskog naroda i njegovog jezika čiji je krajnji cilj prodiranje srpskog identiteta sa njegovog kosovskometohijskog prostora. Pokušaj da se uništi to jezgro prostornog identiteta traju stolećima, odlučnost da se taj prostor isprazni i da se konstruiše u novi identitet isključivo albanskog etnosa počinje 1999. godine po dolasku tzv. međunarodne snage. Sistematsko uništavanje srpskih grobalja na Kosovu i Metohiji najvidljiviji je pokazatelj toga nauma. Kao što čovek svoj kulturni, jezički i svaki drugi identitet formira na prostoru na kome najduže živi, tako i prostor svoju identitetsku mapu u obliku blagodareći narodu koji svojim životom, kulturnom, političkom i duhovnom orijentacijom utisnuo u njemu ono jezgro identiteta kao prepoznatljiv vremenski trag u prostoru.”

Stvaranje knjige „Srpska groblja na Kosovu i Metohiji: uništena spomenička i jezička baština” započelo je na groblju u Prištini u toku bombardovanja 1999. godine kada su se Srbi okupljali oko kratera koje su napravile NATO bombe, priseća se književnik Živojin Rakočević.

„Odlazeći prijateljima koji su bili na tom groblju, znam da je Mitra imala rečenicu: ‘Jel živ taj grob’. Osnova ove knjige i njenog rada jeste da svaki grob vidi kao crkvu, nešto što je živo, neuništivo, kao kategoriju čijim nestankom će nestati osnove jedne civilizacije. Mitra Reljić je sistematizovala metodološki-naučno i čini mi se uspostavila jedan svoj metod proučavanja, gde vi po ovoj knjizi možete proputovati po Kosovu i Metohiji i zadržati se samo na jednom groblju, a da čitanjem tog teksta shvatite šta se sve dešavalo u naselju, ljudima, istorijom, stanovništvom i jezikom”, naveo je Rakočević.

Mitra Reljić je uspostavila jedan model proučavanja grobalja i spomeničkog nasleđa na Kosovu i Metohiji, rekao je Rakočević.

„Čudo će se naći među stranicama ove knjige, jer je reč o jednom istraživanju koje je višedecenijsko, radi se o 20 godina naučnog promišljanja, istraživanja i terenskog rada. Važno je, pošto smo ovde na centralnom Kosovu, da pomenemo i groblje u Prištini kome se ona posvetila, ne samo novom groblju, nego i groblju pored Crkve Svetog Nikole, gde ona dramatično upozorava da bi i sada bilo jako važno sačuvati ono što je prošlo i ono što je polomljeno i ono što nije, kao što je i staro groblje kod Crkve Svetog Save u Kosovskoj Mitrovici”, dodao je on.

Profesorka na katedri za ruski jezik i književnost na Filozofskom fakultetu u Kosovskoj Mitrovici dr. Isidora Komadina govorila je o knjizi „O pojmu i reči u jeziku književnih stvaralaca“.

„Mi ćemo se osvrnuti na to koji su to pojmovi i koje su to reči kojima se Mitra Reljić bavi i šta je to što ih povezuje u jednu celinu. Ne možemo se osvrnuti, na sve ali zadržaćemo se na nekoliko koji su od značaja za razumevanje njenog interesovanja za spomenike i za jezičku baštinu, a to su kamen, duša, stih, bol i pamćenje”, navela je ona.

Mitra Reljić govoreći o kamenu u knjizi „O pojmu i reči u jeziku književnih stvaralaca“ želi da pojasni onima kojima nije jasno njeno prevrtanje kamenja širom grobalja na prostoru Kosova i Metohije.

„U Starom i Novom zavetu kamenje simbolizuje narod, iskušenje i predstavlja najčvršći temelj kada se gradi žrtvenik, dom ili hram.. Kamen je narod koji prolazi kroz razna iskušenja. Kamen je dom, žrtvenik, ali i hram u kome duše stanuju. Mitra Reljić osim čuvanja kulturnog i duhovnog nasleđa, čuva i večni dom svog naroda, i to od one najgore pošasti, od zaborava. Sam kamen nije ništa drugo do reč, a znamo da reč čuva i prenosi, kao kamen, ono što je bilo, ali i ono što jeste. Da je senka kamena njegova duša, oskrnavljena senka i oskrnavljena duša, uništena senka tj. spomen je duša koja luta. Da nije Mitre Reljić, mi ne bi smo znali koliko nespokojnih i oskrnavljenih duša luta ovim prostorom”, objasnila je profesorka na katedri za ruski jezik i književnost na Filozofskom fakultetu u Kosovskoj Mitrovici.

Mitra Reljić je član Slavističkog društva Srbije. Objavila je veliki broj studija i članaka o stradanju srpskog stanovništva i srpskog jezika na Kosovu o čemu svedoče i ove tri knjige. Među retkim je lingvistima koji naučno i argumentovano svedoče o srpskom jeziku prikupljajući građu velikim delom na višestruko zahtevnim terenskim istraživanjima.

Promociju knjige Mitre Reljić organizovao je Dom kulture Gračanica u okviru Vidovdanskih svečanosti.

Izvor: Radio KiM

Foto: Radio KiM